عجم: طرح جدید آمریکا جدا کردن ایران و عراق از یکدیگر است

زهره نوروزپور:  تنها یک هفته از اعلام راهبرد جدید آمریکا علیه ایران می گذرد که رکس تیلرسون وزیر خارجه ایالات متحده همزمان با حیدرالعبادی نخست وزیر عراق به ریاض آمده است. العبادی در حالی به عربستان رفته است که کشورش در پساداعش دچار معضل همه پرسی از سوی اقلیم کردستان و درگیری ها در کرکوک شده است. نخست وزیر عراق در دیدار خود با ملک سلمان قراردادی سعودی-عراقی امضا کرده است که بخش عمده آن مربوط به نفوذ ایران در عراق است. در همین حال تیلرسون برای تقویت این قرار داد و جوش خوردن ماه عسل سعودی و عراقی راهی خلیج فارس شده است که پس آن به هند و پاکستان سفر خواهد کرد. برای بررسی این تحولات با دکتر محمد عجم پژوهشگر خلیج فارس و کارشناس مسائل خاورمیانه و جهان عرب گفتگو کرده ایم که از نظر می گذرانید:

بغداد و ریاض قرار است قراردادی با عنوان شورای هماهنگی سعودی- عراقی به امضا برسانند، مفهوم این قرارداد چیست؟
 تشکیل این کمیته یا شورا در ظاهر برای بهبود رابطه عراق و عربستان و هماهنگی در امور بازسازی مناطق سنی نشین است اما هدف اصلی آن مهار نفوذ ایران در عراق است، البته چیزی فراتر از مهار و به عبارت بهتر مقابله با نفوذ ایران همانطور که می دانید سیاست خارجی دولت بوش این بود که برای امنیت آمریکا باید در خاورمیانه جنگید در این راستا به عراق و افغانستان لشکر کشید اما سیاست خارجی اوباما اینگونه تعریف شده بود که محور اصلی توجه باید قدرتهای نوظهور آسیا مانند هندباشد و خاورمیانه را باید رها کرد.

در این راستا ارتش آمریکا از عراق و تا حدودی از افغانستان خارج شد اما قدرت گیری و تسلط خونبار  داعش، سیاست اوباما را به چالش کشید و مواضع افرادی مثل ترامپ را تقویت کرد که "باید در خاورمیانه حضور قدرتمندانه داشت اما پول آن را هم از عربستان و کویت و قطر و امارات بزور یا به رضا باید گرفت".
اکنون سیاست اصلی آمریکا مقابله با ایران و کره شمالی است. برای مقابله با ایران پخت و پزهای متعددی در حال اجرا است، یکی از این سناریوها آوردن عراق به جبهه ائتلاف عربی برضد ایران است که در راس آن عربستان قرار دارد.

همزمان با سفر العبادی به عربستان وزیر نفت دولت پادشاهی سعودی به بغداد سفر کرد، رویترز در تحلیل این سفر گزارش داده بود که این دو کشور توافق کرده اند که تولید نفت را کاهش دهند. این مساله شاید در خودکفایی عربستان از نفت باشد، اما چه سودی برای عراق دارد؟ کشوری در حال جنگ است و جنگی که بر سر چاه های نفت کرکوک تشدید هم شده است. نظر شما چیست؟
 عراق با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کند بخش اعظمی از شهرهای سنی نشین تحت سلطه داعش ویران شده است که به بازسازی فوری نیاز دارند، عراق مشکلات داخلی دیگری هم دارد که مهمترین آن حرکت اقلیم کوردستان برای جدایی تدریجی از عراق است، نیازهای متعدد سیاسی، امنیتی و پولی،دولت عراق را به سمت عربستان سوق خواهد داد عربستان بازسازی بخشی از شهرهای سنی ویران شده مانند موصل را تحت فشار آمریکا تقبل خواهد کرد. در مقابل عراق هم ناچار است امتیازاتی بدهد.

پس از سفر مقتدی صدر، العبادی به ریاض امده است این سفر را با توجه به تحولات عراق، چه طور ارزیابی می کنید؟
قطعا این سفر برای جمهوری اسلامی ایران خوشایند نخواهد بود زیرا عربستان در ده سال گذشته به دشمن شماره یک ایران بعد از اسرائیل تبدیل شده است. عربستان آنطور که خودش مدعی است در سوریه و یمن علیه ایران می جنگد! اگرچه ایران در یمن نقشی ندارد ولی حداقل این اتهام و اتهامات سنگین دیگری همواره از سوی عربستان بر علیه ایران مطرح بوده و ایران عامل بی ثباتی در منطقه وانمود شده است در حالیکه رویدادهای تلخی که در عراق، سوریه و یمن اتفاق افتاد نتیجه لجاجتهای رهبران منطقه و بخصوص عربستان بود.خوب هست هریک از این رهبران بجای اتهام زنی،  واقع بینانه نقش خود را مورد ارزیابی مجدد قرار دهند. و بجای تقابل راه همکاری منطقه ای را دنبال کنند.

همزمان با سفر العبادی تیلرسون به خلیج فارس آمده است. وزیر خارجه امریکا قرار است در نشست دو جانبه پادشاه سعودی و نخست وزیر عراق شرکت داشته باشد. هدف از این حضور چیست؟ وزیر خارجه آمریکا با چه هدفی همزمان با العبادی به ریاض آمده است؟
 همانطور که گفتم محور اصلی سیاست خارجی ترامپ  بر اصل مهار و مقابله با ایران استوار است لذا آمریکا سناریوهای متعددی را برای مقابله با ایران طراحی می کند ایجاد جبهه متحد عربی علیه ایران جز اهداف اعلام شده است. تیلرسون می خواهد بعضی از قرار و تعهدات میان عربستان و عراق را تضمین کند تا این پیوند هرچه زودتر جوش بخورد.

تیلرسون می گوید برای حل بحران عربی به خلیج فارس امده است. رای الیوم در سرمقاله  خود نوشته بود سفر وزیر خارجه آمریکا با شکست مواجه می شود. نظر شما چیست؟ با توجه به پیروزی های سوریه، تحولات  عراق توضیح دهید.
طراحی های آمریکا پیچیده تر از آن است که از هم اکنون با قاطعیت شکست آن را نوید دهیم این طراحی ها و سناریوها ممکن است کاملا برای آمریکا موفقیت آمیز نباشد اما برای ایران هزینه ساز خواهد بود. اختلاف و تفرقه بین ایران و عراق بدترین سناریوی ممکن است اما همین سناریو می تواند منطقه را نا امن کند و مجدد فضا را برای ظهور گروههای افراطی مثل داعش مساعد کند. البته حتما سیاست آمریکا در تفرقه بین ایران و عراق شکست خواهد خورد.و از سوی دیگر بحران عربی ریشه عمیق تری دارد که بتواند به این سرعت حل شود.

با توجه به تحلیل شما، اگر بخواهیم نتیجه گیری از این سفرها داشته باشیم، برای ما ارزیابی کنید که سفر تیلرسون تنها بحران قطر و خلیج فارس نیست. تیلرسون در راستای سیاست مهار ایران در منطقه وارد عربستان شده است. و اینکه بررسی این راهبرد امریکایی در منطقه با حضور العبادی انجام می شود. یک ارزیابی بکر و مفصل برای ما شرح دهید که ما شاهد چه اتفاقاتی در اینده هستیم و اهداف و تبعات این سفر به چه صورت است با توجه به مضمون اصلی سوال.

وزارت خارجه آمریکا سیاست خاورمیانه ای ترامپ را افراطی و غلط می داند ولی تیلرسون برای اجرای سیاستهای افراطی ترامپ به منطقه آمده است، ترامپ همزمان سیاست اعمال قدرت نرم و قدرت سخت را دنبال می کند تحریم هایی که کنگره وضع کرده و دستورالعمل های رئیس جمهور برای قرار دادن اشخاص و نهادهای ایرانی در فهرست SDN خزانه داری آمریکا در چارچوب رویه های تجاری و بانکی و معیارها و  مقررات اوفک، و حتی احتمال اینکه در مراحل بعد موسساتی را در فهرست تروریست خارجی نیز قرار دهد.

همزمان تحریم و ایجاد جبهه واحد عربی یا محور ضد ایرانی که رهبری آن را عربستان برعهده داشته باشد.خود آمریکایی ها اذعان نموده اند که هدف از سفر تیلرسون " بستن درهای جهان عرب به روی جمهوری اسلامی و مقابله با نفوذ روزافزون ایران و دور کردن عراق از ایران است" دور کردن قطر و پاکستان و هند از ایران هم هدف محوری دیگری است زیرا تیلرسون در ادامه سفر به پاکستان و هند می رود و  دقیقا همان هدف را در مورد این دو کشور دنبال می کند یعنی دور کردن هند و پاکستان از ایران، نیت واقعی آمریکا ایجاد ائتلافی ضد ایرانی در سراسر مرزهای مسقیم و غیر مستقیم ایران است.

البته این یک واقعیت هست که آمریکا هیچگاه موفق نخواهد شد رژیم تحریمی قوی تر از تحریم های دوره اوباما وضع کند و یا اتحادی فراگیر از همه همسایگان  علیه ایران برپا سازد اما شرایط روانی سرمایه گذاری در ایران را می تواند متزلزل کند ایران باید برای هریک از سناریوهایی که آمریکا دنبال می کند راهکار داشته باشد مثلا یکی از راهکارها اقتصاد مقاومتی بوده آیا این راهکار بخوبی پیش می رود و یا موفق خواهد بود عربستان در تمام 10 سال گذشته نداهای خیرخواهانه جمهوری اسلامی ایران را برای همکاری های اقتصادی و امنیتی منطقه ای رد کرده است و در آینده نیز همین سیاست عدوانی را خواهد داشت بنا بر این هر راه حلی باید بر محور اتحاد و انسجام داخلی شکل بگیرد.

49310