نبود رویکرد صنعتی در رشد و توسعه قم تأثیر منفی دارد

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: شاید حدود ۱۰ سال پیش بود که بحث مهمی در حوزه علم و فناوری استان بین مسئولان ارشد قم رخ داد؛ سؤال این بود آیا قم با توجه به عقبه‌ای که دارد نیاز به تأسیس و راه‌اندازی دانشگاه با رویکرد صنعتی دارد؟ به هر حال با وجود مخالفت‌هایی که در خصوص ضرورت ایجاد این دانشگاه وجود داشت؟ دانشگاه صنعتی قم متولد شد.

بر این اساس با رئیس دانشگاه صنعتی قم گفتگویی انجام شده است که در زیر می‌خوانیم:

بهرام خوشنویسان در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه وجود رویکرد حوزوی و مذهبی در قم منافاتی با توسعه اقتصادی استان ندارد، گفت: تا زمانی که به ظرفیت‌های صنعتی و اقتصادی قم توجه نشود نباید انتظار ارتباط معنادار و مثمر ثمر میان دانشگاه و صنعت داشته باشیم.

کمی در مورد وضعیت فعلی دانشگاه صنعتی قم بگویید؟

دانشگاه صنعتی قم در سال ۸۶ راه‌اندازی و در سال ۸۷ هم پذیرش دانشجو داشته است. در حال حاضر ۱۱ رشته فنی و مهندسی و علوم پایه با رویکرد فنی و مهندسی تدریس می‌شود. این دانشگاه هم اکنون بیش از ۲ هزار دانشجو دارد که حدود ۲۵ درصد آن‌ها در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل می‌کنند.

دانشگاه صنعتی در حال حاضر ۵۴ عضو هیئت علمی و ۵۰ استاد مدعو دارد که در نظر داریم در چند سال آینده اعضای حق‌التدریس را به کمتر از یک چهارم برسانیم و حدود ۲۵ عضو هیئت علمی جذب کنیم.

هدف از راه‌اندازی دانشگاه صنعتی رشد و توسعه رویکرد صنعتی و کمک به صنایع فنی و مهندسی در استان بوده است آیا در عمر تقریباً ۱۰ ساله این دانشگاه چنین اتفاقی افتاده است؟

در مجموع این اتفاق و هدف در حال تأمین شده است. الآن ارتباط و فرایندهای بسیار خوبی میان بخش دانشگاهی با مدیران استان و صنایع ایجاد شده است؛ اما مسئله این است که روند صنعتی شدن استان به مشکلات قدیمی و بسیاری مواجه است.

قم با موقعیت‌های مذهبی ویژه و جغرافیای استراتژیک از رتبه و فرصت بسیار مهمی برخوردار است

البته در کل کشور ما در روند صنعتی شدن فراز و نشیب‌های بسیاری دارد؛ اما مشکل بومی قم در راه صنعتی شدن وجود کارگاه‌های کوچک با ظرفیت‌های محدود است. متأسفانه اغلب کارگاه کوچک و حتی متوسط استان توانایی تولید کالاهای باکیفیت و با حجم بالا و قابل رقابت در بازارهای فرا استانی ندارند و در واقع نمی‌توانند وارد معادلات جهانی تجارت شوند.

خب مگر نمی‌شود تکنولوژی را وارد صنایع کوچک کرد؟

همان‌طور که گفتم التزام به استفاده از تکنولوژی‌های روز، رقابت پذیری، تولید محصولات فرا بومی و توجه به پژوهش و فناوری در کارگاه کوچک کمی سخت است و جامعه علم و فناوری را در مواجه با این نوع تفکرات دچار مشکل می‌کند

به نظر شما در شهری مانند قم امکان ورود صنایع بزرگ و مادر وجود دارد؟

ورود صنایع بزرگ با امکانات حرفه‌ای و تولید انبوه و با کیفیت در هر جایی که زیرساخت‌ها و امکانات لازم فراهم شود امکان‌پذیر است.

قم به عنوان شهری با موقعیت‌های مذهبی ویژه و جغرافیای استراتژیک از رتبه و فرصت بسیار مهمی برخوردار است. دانشگاه صنعتی با شناخت همین فرصت‌ها به سمت دانش محور کردن صنایع تولیدی و ورود تکنولوژی در خط تولید استان است.

در اینکه دانشگاه شما به دنبال ورود تکنولوژی به صنعت استان قم است شکی نیست اما دو نگرانی هم همراه این مسئله است یکی تأمین نیازهای بومی و دیگری مسائل زیست محیطی استان است. در این مورد دانشگاه صنعتی تدبیری اندیشیده است؟

دانشگاه صنعتی قم دنبال ایجاد صنعت سبز و ارتقاء فناوری‌های زیست محیطی در استان و اصلاً فلسفه ایجاد دانشگاه هم کمک به توسعه انرژی‌های پاک است. در این زمینه پروژه‌های ملی تعریف کرده و حتی تفاهم‌نامه‌هایی را به امضا رسانده و مواد مطروحه را پیگیری می‌کنیم.

در مورد شناسایی و استفاده از ظرفیت‌های بومی همکارهای خوبی انجام داده‌ایم هم اینکه به عنوان دبیرخانه همیاران صنعت انتخاب شده و هم اکنون چند ماهی است که یک مرکز نوآوری راه‌اندازی کرده‌ایم.

شما از دو مجموعه همیاران صنعت و مرکز نوآوری در دانشگاه صنعتی قم نام بردید قرار است این دو مرکز چه کارهایی انجام دهند؟

با همفکری و همراهی ستاد هدایت‌گری صنایع استان قم به مدیریت استانداری قم نسبت به بررسی ساماندهی روند صنعتی استان اقدام کرده است خروجی این ستاد تشکیل همیاران صنعت است.

این تشکل باید در خدمت ارتقا و بهره‌وری تولید و کاهش مصارف انرژی و مدیریت هزینه باشد. مرکز نوآوری هم در خدمت جذب و پذیرش و پرورش ایده‌های نوآورانه نخبگان دانشگاهی خواهد بود.

ظاهراً فعالیت همیاران صنعت شباهت بسیار زیادی با کلینیک صنعتی سازمان صنعت و معدن دارد؟

بله نمی‌توان از فصل مشترک این دو مجموعه صرف نظر کرد؛ اما حداقل دو مزیت مهم برای همیاران صنعت می‌توان متصور بود یکی اینکه همیاران صنعت اغلب از نخبگان و اساتید برجسته دانشگاهی به همراه صنعتگران زبده برای حل مسئله کمک می‌گیرد دوم اینکه از لحاظ روانی برخی صنعتگران به دلیل مسائل مالیاتی و صنفی دوست ندارند همه اطلاعات خود را در اختیار سازمان‌های بالادستی قرار دهند در حالی که این حس در برخورد با جامعه دانشگاهی وجود ندارد کار را برای پیگیری و حصول نتیجه آسان‌تر می‌کند.

درست است که اکنون پاشنه آشیل رشد و توسعه صنایع کشور به ویژه استان نبود رویکرد فناورانه و HI TECH به صنعت است اما شاهد هستیم در سطح استان نهادهای موازی درگیر جذب و پذیرش طرح‌ها و ایده‌های نوآورانه هستند که جز سردرگمی نوآوران حاصلی ندارد. آیا این طور نیست؟

نباید مسائل را خیلی کلان و گسترده در نظر گرفت. الآن مرکز نوآوری که در دانشگاه صنعتی راه‌اندازی شده است وظیفه شناسایی، حمایت و راه‌اندازی اولیه ایده‌ها و طرح‌های نخبگان دانشگاهی چه در سطح اساتید و جه در سطح دانشجویان را برعهده دارد. این وظیفه دانشگاه نیست که ایده را تا دست یابی به محصول یا تولید ثروت دنبال و حمایت کند.

دقت داشته باشید یک دانشجو نمی‌تواند با ایده‌ای که به مرحله رشد و مسیریابی نرسیده به سمت پارک‌ها برود چون در این مراکز ایده‌ها بدون زیرساخت و هدف‌گذاری پذیرفته نمی‌شوند در واقع دانشگاه‌ها برای شکل‌گیری و جهت‌یابی ایده‌ها مراکز نوآوری را راه‌اندازی کرده‌اند.

درست است که مرکز نوآوری دانشگاه عمر چند ماهه دارد و انتظاری از آن نیست اما آیا در این مدت اتفاقی هم افتاده است؟

الآن ۸ طرح در این مرکز در دست بررسی است که بعد از تقویت و جهت دهی باید به سمت مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری هدایت شوند. ضمن اینکه در جذب و پرورش ایده‌ها به ظرفیت‌های بومی و نیازهای اساسی استان هم توجه می‌شود.

 در مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری چه حمایت‌هایی از آن‌ها می‌شود؟

تا آنجا که اطلاع دارم این نوع نهادها نسبت به نگارش برنامه‌های کاری و تجاری و روند ورود به بازار و تولید محصول را پیگیری می‌کنند.

شما متولی دانشگاهی شده‌اید که رویکرد و هدف صنعتی کردن دستاوردهای علمی را دارد. به نظر شما چرا ارتباط میان صنعت و دانشگاه این قدر ضعیف است؟

یکی از مهم‌ترین مشکلات ارتباط با صنعت در سطح کشور نبود رویکردهای علمی و ملاک‌های دانش محور است. در واقع مسائل جانبی در جذب سرمایه‌گذاری و صنایع مؤثرتر است. این نوع دیدگاه هم نیاز به زمان و فرهنگ‌سازی دارد و فقط با بخشنامه و دستورالعمل حل نمی‌شود.

متأسفانه قم از قدیم الایام به عمد یا به سهو بر محوریت مباحث مذهبی و حوزوی بسته شده است

مسئله این است که باید فرهنگ حمایت و دیده شدن علم و فناوری ایجاد شود. ما تا کنون عنوان مصرف کننده و آماده خور تکنولوژی دیگران بوده‌ایم.

البته کشورهای پیشرفته هم این مسیر پر فراز و نشیب را سپری کردند ولی شروع کار آن‌ها از زمان انقلاب صنعتی بوده و کم کم به مرحله مطلوب رسیدند اکنون آن‌ها در حوزه کارآفرینی و فن آفرینی در رتبه‌های بسیار خوبی قرار دارند.

به نظر شما مؤلفه فناوری چقدر در رشد و توسعه اقتصادی یک کشور مؤثر است؟

شما برخی کشورهای پیشرفته را در نظر بگیرید؛ فکر می‌کنید دغدغه اصلی داخلی آن‌ها چیست؟ آن‌ها نگران ۲۰ سال آینده خود هستند چراکه برآورد کرده‌اند در سال‌های آتی فعالیت شرکت‌های استارت آپ رو به کاهش خواهد بود.

آن‌ها برخلاف تصور بسیاری در مسائل علم و فناوری احساس خطر می‌کنند. در حالی که در کشور ما اساساً نوع دغدغه‌ها این‌گونه مسائل نیست.

متأسفانه قم از قدیم الایام به عمد یا به سهو بر محوریت مباحث مذهبی و حوزوی بسته شده است.

این رویکرد سبب شده تا صنایع و فناوری تقویت نشود و مغفول بماند. در حالی که به نظرم میان مؤلفه حوزوی و تکنولوژی‌های روز و اقتصاد صنعتی منافاتی وجود ندارد. ولی وجود این دیدگاه سبب شده که فرصت‌های سرمایه‌گذاری به شهرهای اقتصاد محور و صنعتی مجاور جذب شود.