ریزش میوه های سنگی باغ خشکیده/باغ سنگی در معرض تخریب قرار دارد

خبرگزاری مهر – گروه استان ها: درخت های باغ درویش خان اسفندیار پور هنگام  غروب خورشید در حالی صدای اسرار آمیز باد را درلابلای شاخ و برگ خشک و میوه های سنگی اش در گوش می پیچاند که انعکاس برخورد شاخه های بی جان باغ چشمان حیرت زده رهگذران را به مزار مردی می چرخاند که ۷۵ سال قبل بزرگترین باغ انتزاعی ایران را بنا کرد.

حکایت درویش خان حکایتی غریب است از مردی که سال ها قبل بعد از اینکه در جریان اصلاحات ارضی باغ های مثمرش خشک شد، غریبانه و نا امید به فکر بنا کردن باغی افتاد که هیچ کس توان خشک کردنش را نداشته باشد.

حالا پس از چند سال که پیرمرد جان داده و مزارش نیز در این باغ بنا شده است اما درختان باغش هنوز پا برجا مانده اند و میوه هایش بر شاخه های درختان با وزش هر بادی به این سو و آن سو می روند.

اما پس از مرگ درویش خان دیگری کسی برای هرس درختان این باغ وجود ندارد و میوه های سنگی اش هر روز از شاخ و برگ درختان خشک شده اش بر زمین می ریزد و باغ مورد بی توجهی قرار گرفته است.

آغاز داستان باغ سنگی

داستان از جایی شروع شد که پیرمردی که همچون سایر اهالی روستای میاندوآب در باغش کشاوری می کرد، روزی با ماموران حکومتی رو برو شد که آب را بر روی باغش بستند و درختان باغش که برای آنها و به ثمر نشستن شان زحمت کشیده بود مقابل چشمانش خشک شدند.

پیر مرد دقیقا از همان زمان بود که دیگر لب به سخن نگشود زیرا باغی که عاشق درختانش بود همه خشک شدند.

بسیاری از مردم روستا در آن زمان میاندوآب را ترک کردند، اما پیرمرد کر و لال روستایی بر ماندنش در باغی که عاشقش شده بود اصرار داشت.

خانواده اش می گویند روزی از صبح زود به بیابان و کوههای اطراف رفت و پس از اینکه به روستا بازگشت رفتارش کاملا تغییر کرده بود.

پیرمرد از آن روز تنه های خشک درختان را از دشت های اطراف و باغهای خشک شده با زحمت از خاک خارج می کرد و کیلومترها حمل می کرد و به محل باغ جدیدش می برد

پیرمرد از آن روز تنه های خشک درختان را از دشت های اطراف و باغ های خشک شده با زحمت از خاک خارج می کرد و کیلومترها حمل می کرد و به محل باغ جدیدش می برد.

تعجب جوانان روستا از این بود که بسیاری از این تنه های درخت خشک شده در خاک فرو رفته بودند و اصولا کندن و جابجا کردن این تنه های خکشیده برای یک فرد کهنسال کاری آسان نبود اما درویش خان این درختان را با ریشه از خاک خارج می کرد و به باغ بی جانش منتقل می کرد و مجددا می کاشت.

از سوی دیگر پیرمرد هر روز و شب به کوههای اطراف می رفت و سنگ های بزرگی را با خود به باغ می آورد که حمل و نقل آن ها از کوهستان های اطراف به سمت باغ سنگی کاری بسیار دشوار و باور نکردنی بود و تعجب آورتر اینکه در حالیکه پیرمرد هیچ ابزاری برای کند و کار نداشت اکثر این سنگها سوراخ شده بودند.

اما درویش خان برای آویزان کردن سنگ ها بر روی شاخه های درختان لاستیک های موجود در اطراف جاده ها را جمع می کرد و می سوزاند و سیم های آن ها را جدا می کرد و در نهایت سنگهای بزرگ را از درختان آویزان می کرد.

هنوز هم کسی نمی داند کشاورز این باغ بی جان چگونه سنگ های عظیم الجثه سوراخ و از درختان آویزان می کرد.

پیرمرد در زمانی اندک عاشق باغ جدیدش شد و برای توسعه باغش تلاش را بیشتر کرد و آن را توسعه می داد و به این ترتیب بدون اینکه خود بداند بزرگترین اثر هنری انتزاعی ایران را خلق کرد اثری که حالا هر چند ثبت ملی نشده  و از آن حراستی انجام نمی شود اما سالانه هزاران نفر گردشگر خارجی در آن قدم می زنند و به اندیشه های مردی فکر می کنند که در ان برای همیشه آرمیده است.

حالاعکس و فیلم این باغ در آژانس های بین المللی گردشگری دست به دست می شود. و توریستها دلارهای خود را برای آن خرج می کنند.

 درویش خان گرچه نمی شنید و نمی توانست سخن بگوید اما شوق و شادمانی اش را با رقصی سماع گونه به دیگران منتقل می کرد. می گویند پیرمرد توجهی خاص به شاهنامه و به ویژه رستم داشت، ظاهر پیرمرد نیز متاثر از همین دیدگاه بود.

درویش خان پیرمردی قد بلند، با ریشی سفید و بلند و دو شاخ بود و چوبی بلند و خمیده به دست می گرفت و کلاهی محلی بر سر می گذاشت.

سماع در باغ خشکیده

حالا دیگر باغ سنگی درویش خان معروف شده بود و در ۴۰ کیلومتری جاده سیرجان - بافت تابلویی زده شده بود که آدرس باغ سنگی درویش خان را نشان می داد.

در حالیکه هنوز ردپایی از هنر انتزاعی در بین هنرمندان ایران شنیده نمی شد مردی بی سواد و کر و لال که هیچ از هنر نمی دانست از فطرتش هنری جوشیده بود که ساعت ها عکاسان داخلی و خارجی و هنرمندان و نقاشان را در خود حیران می کرد.

در سال ۵۵ پرویز کیمیایی کارگردان شهیر ایرانی نیز که آوازه این باغ را شنیده بود از این باغ بازدید کرد و به شدت تحت تاثیر قرار گرفت

این باغ برای درویش خان یک اتفاق ساده نبود بلکه تک تک درختان و سنگ ها و حتی نحوه آویزان کردن و قرار گرفتن آن ها از درختان را بنا به روند زندگیش انتخاب می کرد.

خانواده درویش خان گفته بود هر یک از این درختان و میوه های سنگی اش در زندگی اش نشانگر یک رویداد بود.

گویی درویش خان وقتی در این باغ قدم میزد خاطرات زندگی اش را ورق می زد.

هر گاه فردی متولد می شد و یا از دنیا می رفت یک درخت به یاد او بنا می شد، وقتی درویش خان شاد بود درختان میوه می دادند و وقتی خسته از روزگار بود نقشی دیگر به خود می گرفتند.

در سال ۵۵ پرویز کیمیایی کارگردان شهیر ایرانی نیز که آوازه این باغ را شنیده بود، از این باغ بازدید کرد و به شدت تحت تاثیر قرار گرفت.

 پس از بازدید از باغ فیلمی مستند از باغ سنگی و درویش خان ساخت و نامش را سماع در باغ خشکیده نامید و از آن زمان بود که پیر مرد بر سر زبانها افتاد.

اما عمق هنر این هنرمند به حدی بود که داستان زندگیش جایزه خرس نقره ای جشنواره فیلم برلین را هم کسب کرد و جنبه بین المللی گرفت.

حالا باغ درویش خان تبدیل شده بود به گالری عکاسانی که می خواستند کمی متفاوت تر از سایرین باشند و با این تصاویر نظر بیینده های بیشتری را به گالری های خود جلب کنند. گالری هایی که گاه این پیرمرد هیچ گاه از وجودشان خبر نداشت.

پیر مرد اما در تمام این سال ها  مدل خاص لباس پوشیدن و ریش و عجیبش تغییر نکرد همان باغبان باغ سنگی بود و سماعش و تنه های درختان خشکیده و سنگ های اسرار آمیزش و آن عصای همیشگی.

سالها آمد و رفت و باغ سنگی درویش خان موجب آبادی روستایی شد که سالهای قبل خشک شده بود. و اتوبوسهای گردشگران خارجی را به میانه کویر سیرجان می کشاند.

درویش خان در گذر زمان پیر تر شد و باغش گسترده تر تا اینکه این هنرمند در غربت خودش و در کنار باغش جان داد اما دست از باغش برنداشت و بنا به خواست خودش در باغش دفن شد.

مرگ درویش خان و بی سامانی باغ اسرار

درست ۱۹ فروردین ماه سال ۸۶ بود که درویش خان در سن ۹۰ سالگی جان باخت و دیگر باغش رشد نکرد.

درختانش میوه جدید ندادند و گویی حیات باغ به وجود پیرمرد وابسته بود و از نفسهایش آن را آبیاری می کرد. رشد باغ با رفتن پیرمرد متوقف شد.

باغ فراموش شد و در معرض تخریب قرار گرفت، هنوز هم باغ مورد توجه گردشگران توجه است اما همچنان بی باغبان رها شده و کسی هرسش نمی کند.

افراد نا آگاه، جبر طبیعت، باد و باران و فرسایش، میوه های درختان را فرو می افکند و شاخه های پر بار باغ را می شکند و کسی نیست به دادش برسد.

احداث جاده اختصاصی باغ سنگی

محمود وفایی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان در این خصوص به خبرنگار مهر می گوید: توجه به آثار جالب توجه گردشگری در استان کرمان در اولویت قرار گرفته است و خوشبختانه تمام دستگاههای اجرایی استان کرمان در این زمینه پای کار آمده اند.

وی تصریح کرد: جاذبه های گردشگری استان کرمان احصاء و معرفی می شوند و باغ سنگی سیرجان نیز در لیست اهداف گردشگری استان کرمان قرار گرفته است و همه ساله هزاران نفر گردشگر داخلی و خارجی از این اثر بازدید می کنند.

وفایی افزود: در راستای دسترسی بهتر به باغ سنگی جاده ای اختصاصی با اعتبار قابل توجه در دستور کار قرار گرفته است که مسلما موجب رونق گردشگری در این منطقه می شود.

در راستای رونق گردشگری سیرجان چندین واحد بوم گردی احداث شده و در این زمینه از سرمایه گذاری ها استقبال و حمایت خواهیم کرد

وی بر احیا، با توجه به اصالت و همچنین نگهداری از این باغ تاکید کرد و افزود: در راستای نگهداری از این باغ هر آنچه بتوانیم انجام خواهیم داد و به طور مسلم اجازه هیچ گونه تخریب در این اثر گردشگری را نمی دهیم.

وی با اشاره به جاذبه های گردشگری سیرجان گفت: در راستای رونق گردشگری سیرجان چندین واحد بوم گردی احداث شده و در این زمینه از سرمایه گذاری ها استقبال و حمایت خواهیم کرد.

وفایی از وجود پنج واحد گردشگری در شهرستان سیرجان خبر داد و بیان کرد: مرمت و احیای آثار تاریخی مختلف در سیرجان در دستور کار قرار دارد و همچنین ثبت جهانی روستای دارستان که چند روز قبل صورت گرفت این شهرستان را دارای اهمیت بالقوه در مسیر گردشگری استان کرمان کرده است.

ثبت جهانی گلیم شریکی پیچ سیرجان را در زنجیره گردشگری مطرح کرد

محمد کامیابی، فعال گردشگری در سیرجان نیز در گفتگو با مهر اظهارداشت: باید ظرفیتهای گردشگری در سیرجان مورد توجه جدی تر قرار گیرد و از ظرفیتهای سمن های استان در این زمینه استفاده بیشتری شود.

وی افزود: فعال شدن واحدهای بومگردی توسط اهالی روستای درویش خان و انتخاب یک متصدی برای این باغ به خصوص از بین اقوام درویش خان اهمیت فوق العاده ای دارد و مورد توجه گردشگران قرار خواهد گرفت.

وی باغ سنگی را خالص ترین اثر انتزاعی متاثر از نهاد انسان دانست و افزود: در این زمینه باید تلاش میراث فرهنگی برای معرفی این باغ افزایش یابد و در استان کرمان همه شهرستانها و قابلیتها با یک دید مورد توجه قرار گیرند.

بی توجهی به برخی از آثار خاص گردشگری در کرمان می تواند برخی از قابلیت های اقتصاد بومی در مناطق دور افتاده و محروم استان را مغفول نگه دارد.