اتاق خالی «فکر» در دانشگاهها/ مشاوره نخبگان به جامعه سامان ندارد

خبرگزاری مهر، گروه حوزه و دانشگاه - زهرا ساختمانیان: دانشگاه ها مرجعیت تولید علم، فناوری و آموزش را در کشور برعهده دارند بنابراین نیازمند ساز و کاری هستند تا براساس آن بتوانند با جامعه و نیازهای آن ارتباط برقرار کنند ،  ایجاد اتاق های فکر یکی از راه های عینی و کاربردی سازی یافته های دانشگاه ها است.

کشف مسائل، روندها و ارائه راه‌حل برای آنها، آینده پژوهشی، مطالعات میدانی و علمی، سفارش قراردادها، تربیت نیرو و ارائه مشاوره مهم ترین محورهای تشکیل اتاق های فکر بشمار می روند که اکنون باوجود ضرورت، جای آنها در دانشگاه های کشور خالی است.

باتوجه به اینکه وظیفه دانشگاه ها تنها حرکت در مرزهای دانش نیست و باید برای آینده کشور و نیازهای جامعه نیز فعالیت کنند، بنابراین لازم است نقش اتاق های فکر در دانشگاه ها با هدف ایجاد ارتباطی مفید و کاربردی میان آموزش عالی و جامعه تعیین و تدوین شود.

روسای دانشگاه های کشور معتقدند که چنین ساز و کاری در دانشگاه ها به درستی شکل نگرفته و ساماندهی نشده است.

جای خالی اتاق فکر در نماد آموزش عالی کشور

دانشگاه تهران که نماد آموزش عالی کشور است سال ها است در راستای ارتباط با جامعه حرکت می کند و به دنبال شناسایی نیازهای جامعه و رفع آن است اما به گفته محمود نیلی احمدآبادی رئیس این دانشگاه بستری به عنوان اتاق فکر در این مرکز قدیمی آموزشی کشور وجود ندارد.بستری به عنوان اتاق فکر در قدیمی ترین مرکز آموزش عالی کشور وجود ندارد

وی معتقد است کار دانشگاه فکر است و موضوعی غیر از فکر در این مراکز وجود ندارد.

رئیس دانشگاه تهران عنوان کرد: در این دانشگاه شوراهایی وجود دارد که در خصوص موضوعات مختلف علمی و آموزشی تصمیم گیری می کنند که این تصمیم ها متناسب با نیازهای جامعه تعیین و تدوین می شود.

نیلی احمدآبادی افزود: شاید بتوان گفت که این شوراها به دلیل اینکه متشکل از اساتید مختلف هستند به نوعی اتاق فکر بشمار می روند اما اتاق فکر به آن معنای سازماندهی شده وجود ندارد.

وی اظهار داشت: این شوراها براساس نیازهای جامعه برنامه ریزی می کنند تا براین اساس علاوه بر حرکت در حوزه علمی و آموزشی بتوانیم نیازهای جامعه را نیز برآورده کنیم.

لزوم اتاق فکر اما نبود آن در دانشگاه علم و صنعت

محمدعلی برخورداری رئیس دانشگاه علم و صنعت نیز معتقد است نیاز به ایجاد اتاق های فکر در دانشگاه ها حس می شود اما اجرای آن در این مراکز مغفول مانده است.

وی گفت: در دانشگاه علم و صنعت اتاق فکر وجود ندارد اما این نیاز حس می شود که چنین موضوعی در دانشگاه ها به خصوص این دانشگاه راه اندازی شود.

رئیس دانشگاه علم و صنعت عنوان کرد: به صورت غیر رسمی برای بررسی و پیگری موضوعات مختلف از افراد صاحب نظر در دانشگاه استفاده می کنیم اما موضوعی تحت عنوان اتاق فکر در این دانشگاه نداریم.

برخورداری اظهار داشت: این دانشگاه در حوزه های صنعتی و فنی با کارخانه ها، نهادهای مرتبط و صنایع ارتباط دارد و به نوعی به آنها مشاوره می دهد اما این روند در بستری به عنوان اتاق فکر دنبال نمی شود.

وی اضافه کرد: اساتید این دانشگاه ارتباط خوبی با صنایع کشور دارند و در راستای رفع نیازهای صنعت برنامه ریزی می کنند.

به دنبال رفع نیازهای جامعه هستیم اما اتاق فکر نداریم

دانشگاه ها با راه اندازی اتاق های فکر می توانند محصولات خود را به صورت کاربردی و ملموس در اختیار نهادهای مختلف علمی، فرهنگی، تجاری، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور قرار دهند اما این درحالی است که دانشگاه های بزرگ کشور از این مزیت برخوردار نیستند.

دانشگاه صنعتی امیرکبیر یکی دیگر از دانشگاه های بزرگ کشور است که به اذعان رئیس آن ساز و کاری  به عنوان تشکیل اتاق فکر در آن وجود ندارد.

احمد معتمدی رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر معتقد است دانشگاه ها تلاش دارند که براساس فکر و اندیشه جدید نیازهای جامعه را برطرف کنند اما موضوعی تحت عنوان اتاق فکر در دانشگاه ها از جمله دانشگاه صنعتی امیرکبیر وجود ندارد.

وی تاکید کرد: شورای راهبردی دانشگاه که متشکل از صاحب نظران مختلف است برای مباحث کلیدی و راهبردی این مرکز از جمله ارتباط دانشگاه با جامعه فعالیت می کند اما اسم آن اتاق فکر نیست.

وی تاکید کرد: کارگروه شبکه ملی جامعه و دانشگاه که تشکیل می شود، استاندار و رئیس برنامه و بودجه استان دو رکن اصلی تشکیل این شبکه هستند و دبیر این شبکه یکی از نخبگان استان است و البته الزامی نیست که وی حتما دانشگاهی باشد چرا که این شبکه دغدغه ای فراتر از دانشگاه دارد و به بیرون از دانشگاه نیز توجه دارد. ما موظف به این هستیم که بین جامعه و دانشگاه ارتباط تنگاتنگی برقرار کنیم.

تجربه مشاوره نخبگان به جامعه در خارج از ایران

دولت های مختلف می توانند کیفیت مشاوره های دریافتی خود را ارتقا دهند و همزمان در هزینه های خود صرفه جویی کنند. یکی از این راه ها استفاده از دانشگاهیان به عنوان مشاوران دولتی است.

به دلیل اهمیت مشاوره های علمی و ارتباط مفید و کاربردی دانشگاه ها با جامعه و صنعت بسیاری از کشورهای دنیا اقدام به تدوین ساز و کارهایی کرده اند تا بتوانند این موضوع مهم را عملیاتی کنند. کشور انگلستان یکی از این کشورها است که اقدام به راه اندازی دفتر دولتی علوم کرده است.

[cite]در انگلستان حدود ۷۵ هیات یا کمیته مشاوران علمی وجود دارد و همچنین در این کشور سالانه حدود ۱۰۰ محقق دانشگاهی در بخش سیاستگذاری دولتی مسئولیت برعهده دارنداین کشور بر نقش حیاتی مشاوره علمی و پژوهش محققان تاکید دارد. بنابراین دفتر دولتی علوم را راه اندازی کرده که این دفتر با پشتیبانی مشاور عالی علمی دولت شکل گرفته است.

 درهمین راستا دولت و محققان دانشگاهی در انگلیس می توانند از طریق شبکه  CSA (شبکه مشاوران علمی ارشد وزارت خانه) با دولت همکاری کنند. در این کشور حدود ۲۰ شبکه این چنینی وجود دارد که با دانشگاه ها و به طور شخصی با محققان در ارتباط هستند.

همچنین در انگلیس حدود ۷۵هیات یا کمیته مشاوران علمی وجود دارد که به طور مستقل تحقیقات انجام می دهند و وزارتخانه ها از نتایج فعالیت آنها استفاده می کنند.

دروازه ورود دانشگاهها به جامعه

دانشگاه ها منبع اصلی تولید اندیشه و ایده هستند و از آنجا که از ظرفیت و پتانسیل علمی برخوردارند، توانایی ارائه مشاوره و سیاستگذاری به مسئولان و نهادهای بیرون از دانشگاه را دارند اما در کشور ما مشکل ارتباط تنگاتنگ جامعه با مراکز علمی و دانشگاهی دیگر به معمایی قدیمی تبدیل شده است.

راه اندازی مراکزی که نقش اتاق فکر را برای جامعه و صنعت ایفا کنند و یا ساماندهی و نظم دهی به چنین مراکزی در دانشگاهها شاید بتواند گره ای از این مشکل باز کند و دروازه ورود این مراکز به سطح جامعه و صنعت باشد. نیازی که ضرورت آن در شرایط کنونی کشور به صورت ملموس احساس می شود.