لالجین؛ جهانشهر سفال با ۱۲۰۰ کارگاه/مسئولان برنامه حمایتی ندارند

محمد بهمنی مهر در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه درگیری های اجتماعی و ناراحتی های روحی و روانی در لالجین تقریبا صفر است، درباره علت آن گفت: کار هنری به ویژه با خاک اثرات روانشناختی عمیقی دارد و روح را پرورش می دهد.

وی با بیان اینکه لالجینی ها با هنر سفالگری عجین هستند و به همین دلیل در اینجا چیزی به نام ناراحتی و مشکلات روحی نداریم، افزود: مردم لالجین شاد، آرام، مهربان، خوش برخورد و بسیار مهمان نواز هستند و این ارمغان ارتباط با هنر و خاک است.

بهمنی مهر با بیان اینکه ظرف های سفالی، یکی از قدیمی‌ترین ساخته‌های آدمی است و انسان‌های اولیه از آن زمان که به فکر ذخیرهٔ آب و غذا افتادند و به خاصیت چسبندگی و شکل گیری گل رس پی بردند، ظرفهای سفالی را به شکل های گوناگون ساختند، گفت: با گذشت زمان و گسترش زندگی، سفالگری هم تکامل یافت و انسان‌های آفریننده با دستهایشان بر ظرفهای گلی نقش و نگارهایی کشیدند و آنها را با رنگ های گوناگون آراستند.

این استاد سفالگری بااشاره به اینکه در ایران قدمت سفالینه‌ها به بیش از ۱۰ هزار سال می‌رسد، گفت: قدیمی ‌ترین چرخ سفالگری و کوره پخت سفال جهان در شوش یافت شده ‌و قدیمی‌ترین ظروف سفالیِ منقش، مربوط به ایران است . اگرچه سفالگری در جای جای ایران رونق دارد اما فقط لالجین پایتخت سفالگری جهان است و شغل بیشتر مردم این شهر سفالگری است.

وی با بیان اینکه لالجین رتبه اول صادرات سفال را در کشور به خود اختصاص داده است، گفت: صنایع دستی و هنر سفالگری مردمان این خطه، سابقه ای چند هزار ساله دارد و حتی گفته شده که چنگیز خان مغول در حیرت از هنر سفالگری لالجینی ها، دستور داد که از هنرمندان لالجینی، هنر سفالگری آموخته شود.

بهمنی مهر افزود: هنر سفالگری نسل به نسل به مردم شهر لالجین رسیده و سفالگری، میراث آباء و اجدادی مردم این شهر است.

وی ادامه داد: برخلاف سفال‌های چینی که اکنون در بازار ایران فراوان شده‌اند، سفال های تولیدی این منطقه از کیفیت و اصالت بسیاری برخوردار است و هنوز هم مردم لالجین برای ساخت سفال‌ از چرخ ‌های دستی استفاده می ‌کنند.  

محمد بهمنی مهر که خود یکی از اساتید موفق و خوشنام سفالگری در شهر لالجین است و نزدیک به ۳۰ سال از عمرش را مشغول همین کار بوده، درباره علت انتخاب این شغل می گوید: اگر کسی در لالجین متولد شود، به سختی می تواند سفالگر نشود، به ویژه اگر پدرش هم سفالگر باشد، کمااینکه من شغل پدرم را ادامه دادم و کارگاهی که نزدیک به ۳۰ سال است در آن مشغولم، بیش از ۱۲۰ سال قدمت دارد و این مکان برای بیش از یک قرن، کارگاه سفالگری بوده است.

وی افزود: در گذشته سفالگری به صورت استاد و شاگردی و پدر و فرزندی آموزش داده می شد، هر چند محصولات سفال در قدیم الایام تنوع چندانی نداشت و فقط ظروف چرخی تولید می شد؛ اما امروز در دانشگاه های هنر و علمی – کاربردی رشته سفال و سرامیک تدریس می شود و علاقمندان علاوه بر شیوه سنتی می توانند سفالگری را به صورت آکادمیک بیاموزند.

وی ادامه داد: تنوع محصولات سفال بسیار گسترده شده و هنر مجسمه سازی، کتیبه، نقش برجسته و قالب گیری هم به کمک هنر سفالگری آمده است.

این استاد کهنه کار درباره اینکه مدت زمان لازم برای یادگرفتن هنر سفالگری و رسیدن به نقطه امرار معاش از این طریق چقدر است، عنوان کرد: استعداد ذاتی و میزان علاقه افراد بسیار تعیین کننده است و مسئله مهم دیگر این است که فرد نزد چه استادی آموزش ببیند. اما برای سفالگری با چرخ اگر با یک استاد خبره و قدیمی سر و کار داشته باشید، حداقل بین ۳ تا ۴ سال باید زحمت کشید.

بهمنی مهر عنوان کرد: در لالجین بیش از ۸ هزار مدل سفال با لعاب ها و سایزهای متفاوت تولید می شود و این شهر با ۱۷ هزار جمعیت، یک هزار و ۲۰۰ کارگاه سفالگری و ۳۰۰ واحد فروشگاهی دارد که کار بازاریابی و فروش را انجام می دهند.

وی ادامه داد: اشتغالزایی لالجین به حدی است که نه تنها خود را سیراب کرده بلکه باری هم از روی دوش مرکز استان برداشته است.

وی با بیان اینکه در کارگاه من ۳ نفر مشغول به کار هستند و هر محصول سفالین ۳۵ درصد سود خالص به همراه دارد، گفت: مواد اولیه ما خاک رس است که به قیمت هر کیلو ۲۵۰ تا ۳۰۰ تومان خریداری می شود.

بهمنی مهر ادامه داد: خاک رس خاصیت فرم پذیری، ایستایی، لعاب پذیری، شوک پذیری دارد و به همین دلیل بهترین خاک برای سفالگری است که البته در شهرهایی مثل تبریز، میبد و اصفهان به جای خاک رس از کائولن استفاده می کنند که ایستایی و فرم پذیری کمتری دارد و صرفا برای تولید ظروف تخت و پارچ و لیوان کاربرد دارد.

این استاد سفالگری، مهمترین ضرورت این عرصه را دانش بنیان شدن فرآیند سفالگری دانست و عنوان کرد: اگر سفالگری دانش بنیان شود، ضایعات از بین می رود و استحکام و ماندگاری محصولات افزایش می یابد. دغدغه ما در انجمن هنری سفال و سرامیک لالجین استانداردسازی سفال برای فروش است و امیدواریم سفال لالجین با استاندارد شناخته شده این شهر وارد بازار شود.

وی گفت: مسئولان فقط برای ارائه آمار و موفق نشان دادن خود از لالجین استفاده می کنند اما برنامه ای برای حمایت عملی از هنر سفالگری و دانش بنیان کردن آن ندارند.