نظارت دقیق در حوزه کتاب و نشر؛ مطالبه مکرّر مراجع معظم تقلید

خبرگزاری مهر – گروه فرهنگ: «من نماینده قم در کابینه دولت هستم.»  این جمله در همین چند روز اخیر و از زبان دکتر سید عباس صالحی،  وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی شنیده شد؛ آنجا که وی در روزهای منتهی به عید سعید قربان و آغاز دهه ولایت، فرصت را مغتنم شمرد و به اتفاق همراهان، به عنوان نخستین سفر استانی به شهر مقدس قم رفت.

او در این سفر ضمن زیارت بارگاه نورانی حضرت کریمه اهل بیت (س) و شرکت در مراسم دعای روز عرفه و نماز عید سعید قربان و همچنین حضور در شورای اداری استان، به محضر مراجع عظام تقلید و عُلَمایی مانند آیات ناصر مکارم شیرازی، لطف الله صافی گلپایگانی، رضا استادی، سید محمدعلی علوی گرگانی، جعفر سبحانی، حسین وحید خراسانی و حسین نوری همدانی رسید و شنوای رهنمودهای ارزشمند آنان شد و البته خود را نیازمند دعا و راهنمایی های آنان دانست.

او در این دیدارها همچنین ضمن معرفی خود به عنوان فرزند حوزه و دانشگاه، به ظرفیت های کم نظیر قُم برای تحقق وظایف وزارت ارشاد و بویژه در حوزه دین تأکید کرد و این شهر را، قطب فرهنگی دانست؛ مرکزی که باید به عنوان یک الگو به سایر شهرها معرفی شود.

او البته بر این نکته هم اذعان داشت که قم، باید شهر و استانی در تراز انقلاب اسلامی باشد؛ جایی که بتوان از حداکثر ظرفیت نخبگان آن و بویژه نخبگان حوزه علمیه در راستای آرمانهای دینی، اخلاقی و فرهنگی انقلاب اسلامی و کشور بهره بُرد.

در همین زمینه، بیشتر مراجع معظم تقلید هم بر این نکته انگشت گذاشتند که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان یکی از مهمترین و حساسترین وزارتخانه های دولت باید ارتباط وثیقی با حوزه های علمیه و روحانیون، در هر سه سطح مرجعیت، مدیریت حوزه و طلاب داشته باشد تا ضمن تبیین بهتر معارف اسلامی، به تحول در ارشاد جامعه بیندیشد.

و اما نکته دیگری که در همین موضوع به آن توجه شد؛ ضرورت استفاده این وزارتخانه از استعدادهای فرهنگی هنری حوزه و طلاب بود؛ استعدادهایی که در برخی رشته ها مانند شعر و داستان، به خوبی خود را نشان داده اند و مایه افتخار هستند.

در عین حال " ضرورت پشتیبانی از آثار مکتوب حوزویان " ، نکته دیگری بود که در همین دیدارها به آن اشاره رفت.

و اما نکته های بسیار مهمی دیگری که در این گفتگوها و تبادل نظرها مورد دقت و امعان نظر قرار گرفت به این شرح است:

یک . ضرورت استفاده کامل از فرصتِ در اختیار

یکی از نکاتی که در دیدار وزیر منتخب فرهنگ و ارشاد اسلامی با مراجع و علمای قم مورد توجه قرار گرفت؛ ضرورت استفاده همه جانبه از فرصت پیش آمده برای تحقق حداکثری اهداف و آرمانهای فرهنگی و هنری بود.

این نکته مهم، نکته ای است که بارها از سوی رهبر حکیم انقلاب اسلامی و در دیدارهای مختلف با مدیران و مسئولان کشور هم به آن توجه شده است تا فرصت حداقلی خدمت مسئولان به مردم، به شکل حداکثری مورد عنایت قرار گیرد و به عنوان باقیات الصالحات شناخته شود؛ فرصتی که برای دولتی ها و کابینه دولت، تنها چهار سال است و قطعا به سرعتخواهد گذشت و یادآور این روایت شریف امام امیرالمومنین (ع) است که می فرمایند:

" الفُرصَه تَمرّ مَرّ السّحاب؛ فَانتَهِزوا فُرَصَ الخَیر ... فرصت، مانند گذران ابرها می گذرد؛ پس فرصتهای خیر را دریابید. "   

دو . ضرورت نظارت بسیار دقیق در حوزه نشر و چاپ و کتاب

این مهم، یکی از توصیه های تکرار شده مراجع معظم تقلید قم در دیدار با دکتر سید عباس صالحی و هیئت همراه بود؛ تا آنجا که آیت الله مکارم شیرازی، از کتاب خوب به داروی شفابخش و از کتاب بد به سمّ مُهلک تعبیر کرد.

همچنین آیت الله سبحانی هم بر این نکته اذعان کرد که بر اساس آمار، از تعداد کتابخوانها در کشور کاسته و بر افسردگی کتابفروشها افزوده شده است؛ تا آنجا که بسیاری از آنان به دنبال تغییر شغل خود هستند.

نباید فراموش کرد که مسئله مهم کتاب و حوزه چاپ و نشر، نکته ای است که بیشتر به چشم می آید و اگرچه همه حوزه ها و زیرمجموعه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مهم هستند؛ اما برخی حوزه ها حساستر و آسیب پذیرترند و از این رو، لازم است تا دقت و توجه بیشتری به این حوزه ها انجام شود.

سه . ضرورت توجه به هنر در جامعه اسلامی و اهمیت حوزه فیلم و سینما

باید گفت همانگونه که کتاب در حوزه فرهنگ نقش بی بدیلی دارد؛ حوزه فیلم و سینما هم در هنر، جایگاهی مهم و حیاتی دارد؛ نکته ای که در کلام مراجع معظم تقلید هم به آن اشاره و از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خواسته شد تا نظارتها در این حوزه، مانند نظارت در حوزه کتاب، دقیق تر و هوشمندانه تر باشد.

چهار . اهمیت فعالیت وزارتخانه در سطح فراملی

این نیز نکته ای دیگر بود که در رهنمودهای مراجع معظم تقلید به چشم می خورد؛ نکته ای که اذعان دارد فعالیتهای وزارت ارشاد نباید به مرزهای ایران محدود شود و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی باید نقش فعالتر خود را ایفا کند.

پنج . ضرورت پاسخگویی به نیازهای نوجوانان و جوانان

شش. اهمیت ترویج دستاوردهای علمی و فرهنگی پیشینیان؛ بویژه عُلَمای درگذشته.

و اما آخرین رهنمود جامع مراجع معظم تقلید، به بیانات آیت الله مکارم بر می گردد؛ آنجا که  برای چندمین بار پیاپی، ضرورت توجه ویژه و جدی به فرصتها و آسیبهای " فضای مجازی " را مورد توجه قرار گرفت که این جملات برآمده از همین رهنمودهاست:

الف . فضای مجازی چنان مهم است که می تواند بنیاد کشور را هدف قرار دهد.

ب . تعداد زیاد مخاطبان فضای مجازی، نشان دهنده اهمیت آن است.

ج . فضای مجازی در عین حال که یک فرصت است؛ اما تهدیدهای جدّی هم دارد.

د . ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات، یک ضرورت قطعی است.

ه . همانگونه که در برخی کشورهای صاحب تکنولوژی مشاهده می شود، سطح دسترسی به فضای مجازی باید برای گروههای سنّی مختلف تفکیک شود.

و . شورای عالی فضای مجازی به ریاست رئیس جمهور باید دقت و جدّیّت  بیشتری را در این حوزه به کار گیرد.

کوتاه سخن آنکه به نظر می رسد وزارت  فرهنگ و ارشاد اسلامی باید در  دوره جدید ، بیش از پیش و به صورت عملیاتی این رهنمودهای مراجع معظم تقلید را به کار گیرد و در برنامه ریزی برای اجرایی کردن آنها جدی و مصمم باشد. همچنین اگرچه مدیریت فضای مجازی و مسائل مربوط به آن، یک امر فرا وزارتخانه ای است و همت همه مسئولان را در همه قوه ها و نهادها می طلبد؛ اما شورای عالی فضای مجازی به ریاست رئیس جمهور و عضویت وزیرانی مانند وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در رأس این هِرَم قرار دارد و از این رو، سیاستگذاریهای درست و جامع در کنار برنامه ریزی اجرایی دقیق و هدفمند، وظیفه ای است که نباید از آن غفلت شود.