قطر به ایران می گرود

به گزارش آفتاب از شرق: يک‌سال‌و‌نيم پيش زماني‌ که عربستان رابطه‌اش را با ايران قطع کرد، قطر نيز سفيرش را براي آنچه «پاره‌اي توضيحات» مي‌ناميد، به کشورش بازگرداند. عربستان بعد از ماجراي حمله گروهی به سفارتش در تهران و کنسولگري‌اش در مشهد،‌ رابطه‌اش را با ايران قطع کرد؛ اما بسياري معتقدند که ماجراي سفارت، براي عربستان بهانه بود. اين کشور از مدت‌ها قبل دنبال بهانه‌اي بود تا بين کشورهاي عربي و ايران، دست به يک صف‌آرايي جديد بزند.
بیشتر بخوانید:
هشدار درباره جنگ عربستان با قطر
10 جواب قطر به شروط کشورهای عربی
ایران از قطر حمایت می کند

عربستان براي بسياري از کشورهاي عربي، نقش يک برادر بزرگ‌تر يا پدرخوانده را دارد و مي‌تواند با رايزني آنها را له يا عليه موضوعي کند. همان‌گونه که بعد از ماجراي سفارت عربستان، تعدادي از کشورهاي عربي و آفريقايي، دست به قطع يا کاهش سطح رابطه با ايران زدند يا سفيران خود را براي مشورت فراخواندند. کويت و قطر، سفراي‌شان را براي توضيح و مشورت به پايتخت فراخوانده بودند؛ اما اکنون قطر تصميم گرفته سفيرش را به ايران بازگرداند. دوحه از ديرباز قصد داشته مقابل پدرخواندگي رياض گردن‌کشي کند و اين تمايل قلبي با سرمايه گزاف از فروش گاز عملي شد. تحليلگران این حوزه حتي راه‌اندازي شبکه الجزيره در دوحه و طرح مباحث مترقيانه‌اي را که خلاف رويه کشورهاي عربي است، يکي ديگر از مظاهر اين استقلال مي‌دانند. الجزيره درباره عربستان و کشورهاي عربي نيز نگاهي سراسر انتقادي داشت. آن‌چنان که عربستان، بحرين، امارات و مصر در جريان تحريم قطر چهار شرط براي اين کشور گذاشتند که يکي از آنها، قطع رابطه با ايران و تعطيلی الجزيره بود. اخراج اعضاي گروه اخوان‌المسلمين و لغو کمک‌ها به اين گروه و قطع حمايت از گروه‌هاي تروريستي و قطع رابطه با حماس از‌جمله اين شروط بود. ١٠ روز بعد که قرار بود قطر به اين شروط پاسخ بدهد، رندانه به شرط قطع رابطه با ايران پاسخ داد که رابطه‌اش را قطع مي‌کند؛ به شرطي که کشورهاي عربي نيز رابطه‌شان را با ايران قطع کنند؛ درحالي‌که کشوري مثل امارات که در بين تحريم‌کنندگان قطر هست، رابطه تجاري زيادي با ايران دارد که بدون‌شک قطع آن، برايش سخت خواهد بود. ايرانيان زيادي نيز در اين کشور سرمايه‌گذاري کرده‌اند و مشغول به کار هستند.
حل مسئله حريم هوايي
کج‌دار و مريز قطر با عربستان و کشورهاي تالي‌اش، با حل مسئله پروازهايش و عبور از حريم هوايي ايران، سهل‌تر شد. پروازهاي قطر به نقاط مختلف جهان که اتفاقا خط هوايي پرکاري نيز هست، به‌ جاي عبور از حريم هوايي رياض و کشورهاي ديگر از مسير هوايي ايران و ترکيه و کويت گذشت. کشورهاي تحريم‌کننده، حريم هوايي و زميني‌شان را نيز به روي قطر بسته‌اند. آن‌چنان‌ که ورود حجاج قطري به عربستان براي انجام مراسم حج نيز با مشکل مواجه شد. از‌آنجا‌که عربستان از ابتداي ماجراي تحريم اعلام کرد که موضوع حج از موضوع تحريم جداست، براي حل مشکل ورود به عربستان تدبيري انديشيد و پادشاه سعودي اعلام کرد که براي پرواز حجاج قطري پروازهاي اختصاصي با هزينه خود رياض راهي دوحه مي‌‌شود تا آنها را به مناسک حج برساند و برگرداند. اين‌گونه هم تحريم هوايي قطر سر جايش هست و هم براي زائران قطري مشکلي ايجاد نشده است. در همين مدت مراودات تجاري بين ايران و قطر نيز افزايش يافت. اگرچه سهم کالاي ايران در‌اين‌بين کم بوده؛ اما صفر شيباني، مديرکل گمرک بندرلنگه از توابع استان هرمزگان، هفته پيش گزارش داد که «در پنج ماه اخير فقط ٤٦٦ تُن کالاي خوراکي کشورهاي ترکيه و جمهوري ‌آذربايجان از اين بندر به مقصد قطر ترانزيت شده است».
حالا قطر با تصميم براي بازگرداندن سفيرش به تهران، يک‌ بار ديگر خواسته به عربستان پشت‌پا بزند و اعلام کند که خودش درباره روابطش تصميم مي‌گيرد.
يک تماس کارساز
بامداد پنجشنبه وزارت خارجه قطر با اعلام اينکه «سفير خود را به تهران بازمي‌گرداند» گفت: اين اقدام دوحه با هدف تحکيم روابط دوجانبه ميان دو کشور صورت مي‌گيرد. همچنين خبرگزاري قطر (قنا) گزارش داد که شيخ محمد بن عبدالرحمن آل ثاني، وزير امور خارجه قطر، در تماسي تلفني با محمد‌جواد ظريف، همتاي ايراني خود، درباره مسائل مورد علاقه دو طرف گفت‌و‌گو کرد. براساس اين گزارش، دو طرف در اين تماس تلفني با تأکيد بر توسعه و گسترش مناسبات دو کشور درباره مسائل منطقه و بين‌المللي نيز تبادل‌نظر کردند. بعد از بحران تحريم قطر، جواد ظريف با تعدادي از همتايانش در منطقه از‌جمله وزراي خارجه الجزاير، لبنان، مالزي، تونس، عراق، عمان، ترکيه و اندونزي تلفني گفت‌وگو کرد. همان زمان و بعد از اعلام تحريم، ظريف با همتاي قطري‌اش نيز صحبت کرد؛ اما اين تماس و مراوده، پيش‌از‌اين ‌هم برقرار بود. درحالي‌که کشورهاي عربي با دولت حسن روحاني نتوانستند روابط صميمانه‌اي برقرار کنند، کويت، عمان و قطر تلاش کردند رابطه‌شان با ايران را گرم‌تر از ديگران حفظ کنند؛ از‌همين‌رو آذر ٩٢، تير ٩٤ و  اسفند ٩٥ جواد ظريف به قطر و عمان و کويت سفر کرد. در اين سفرها نيز با مقامات ارشد کشورهاي ميزبانش گفت‌وگو کرد و بر ارتقاي روابط تأکيد کردند. در چهار سال دولت يازدهم رابطه ايران و قطر و عمان از شيب ملايمي برخوردار بود و تلاش مي‌شد از يوغ پدرخواندگي عربستان خارج شود. کويت هم که با نوعي از محافظه‌کاري در سياست خارجي شناخته مي‌شود، تلاش مي‌کرد روشي بينابين اتخاذ کند؛ اما به‌تازگی دست به کاهش تعداد ديپلمات‌هاي ايران در کويت زده؛ ولي علت آن‌ را هم‌تعداد‌بودن ديپلمات‌هاي دو کشور خوانده است. کويت در ايران دو ديپلمات دارد.  
استقبال ايران
سخنگوي وزارت امور خارجه ايران در واکنش به خبر بازگرداندن سفير قطر به ايران گفت: ما از اين اقدام دولت قطر استقبال مي‌کنيم. بهرام قاسمي در پاسخ به ايرنا در مورد تماس دو وزير خارجه نيز گفت: اين تماس شب گذشته انجام شد و تمايل طرف قطري براي بازگرداندن سفير خود به تهران مطرح شد که ما از اين اقدام دولت قطر استقبال مي‌کنيم.  قبلا سفير آن کشور براي برخي مشورت‌ها به دوحه فراخوانده شده بود و بازگشت مجدد‌شان به تهران تصميم و اقدامي منطقي و مثبت ارزيابي مي‌شود. سخنگوي وزارت امور خارجه در پايان تأکيد کرد: جمهوري اسلامي ايران از هر گام سازنده و مثبت همسايگان براي بهبود و ارتقاي روابط فيمابين همواره استقبال کرده و آن را ارج مي‌نهد.
بحرين و امارات ناراضي
اما اقدام قطر در بازگرداندن سفيرش به تهران، منجر به برخي واکنش‌ها بين کشورهاي عربي شد. به گزارش ايسنا، به نقل از الوفد، شيخ خالد بن احمد آل خليفه، وزير خارجه بحرين، در واکنش به اقدام اخير قطر براي بازگرداندن سفيرش به تهران در صفحه توييتر خود مدعي شد: تاريخ اين را بنويسد، در روزي که قطر اجازه نداد شهروندانش به خانه خدا بروند، سفيرش را به کشوري بازگرداند که به دروغ خواهان پيروزي اسلام و مسلمين است. وزير مشاور امارات در امور خارجه نيز به تصميم جديد قطر براي ازسرگيري روابط ديپلماتيک با ايران واکنش نشان داد. انور قرقاش، در صفحه توييتر خود نوشت: قطر با سوزاندن پل‌ها، ازدست‌دادن حاکميت و فرار به جلو بحران را عميق‌تر کرد و فرصت‌هاي ميانجي‌گري که ما آرزوي آن را مي‌کرديم، از بين برد. وي مدعي شد: کار عاقلانه اين است که با مسائل پيرامون خود براي حل بحران به‌طور جدي تعامل کني، اما دوحه با اعلام رويکردهايش در مورد ايران و يمن گرفتاري‌اش را بيشتر کرد.