ابن سینا; جهانی ترین مرد ایران/ «قانون» در دست تصحیح است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست شرح افکار سینوی، بزرگداشت مقام ابن سینا عصرروز گذشته، چهارشنبه اول شهریورماه با حضور اساتید و بزرگان فلسفه در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

ابن سینا جامع همه علوم زمان خودش بوده است

در ابتدای این نشست، حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ضمن خیرمقدم به میهمانان و اساتید گفت:در ابتدای سخنانم می خواهم عذر تقصیر بخواهم از شیخ الرئیس که جهانی ترین مرد ایران است نه از این جهت که بسیاری از آثار اومغفول مانده و در ایران چاپ نشده بلکه بخاطراینکه در ایران کتابی منتشر می شود که در آن ابن سینا را یک خردستیز می نامند و بدو بیراه های ناروا و نادرست به او نسبت می دهند آن هم ابن سینایی که جهان، بهتر از ما او را می شناسد.

وی افزود: در دانشگاه ییل آمریکا گروهی داریم که به طورخاص درباره ابن سینا کار می کنند یا در دانشنامه استنفورد آمده که ترجمه لاتین قانون بنیاد و پایه تحصیلات دانشگاه های اروپا بوده است. در دانشنامه معروف دیگری ابن سینا را یکی از مهم ترین فیلسوفان جهان قبل از مدرنیته می دانند. امام خمینی هم در مصباحُ الهِدایَة الی الخِلافَة و الوِلایَة ابن سینا را فیلسوف نابغه و بزرگ می نامد.

مهدی محقق رئیس هئیت مدیره انجمن آثار و مفاخرفرهنگی گفت: ابن سینا نابغه ای بود که هنوز سنش به ۲۰ سال نرسیده بسیاری از کتاب های فلسفه و منطق را مطالعه کرده بود. کتاب «شفا» ی او دائره المعارفی از همه علوم الهیات، طبیعیات، ریاضیات، هندسه، حساب و موسیقی است. بسیاری از آثار او در میان اروپائیان شناخته وبه زبان لاتین ترجمه و تا قرن نوزدهم دردانشگاه های بزرگ شناخته شده تدریس شده است.

وی افزود: بعضی ها گفتند که چرا ابن سینا نام «شفا» را که متناسب با علم پزشکی است روی کتاب فلسفی و نام «قانون» که اصطلاحی در حوزه منطق است را روی کتاب پزشکی گذاشته است. من فکر می کنم دلیلش این است که خواننده به این موضوع توجه کند که فلسفه و سایر علوم از هم جدا نیستند و دیگر اینکه فلسفه، طب پزشکی فکر است. جالینوس، پزشک بلند مرتبه کتابی دارد که در آن می گوید طبیب فاضل باید فیلسوف هم باشد. ابن سینا جامع همه علوم زمان خودش بوده و آثار خود را هم به زبان فارسی و هم به زبان عربی می نوشته است.

این پژوهشگرتاریخ پزشکی اسلامی ادامه داد: ابن سینا علی رغم اینکه آثارش غرب و شرق عالم را گرفته دشمنانی هم داشت. به عنوان مثال کتابی به نام « حدوث العالم» منتشر شده که در آن از ابن سینا به بدی یاد کرده و این کتاب پس از کتاب امام غزالی دومین ضربه را به فلسفه اسلامی زده است. در میان عرب ها هم دشمنان زیادی داشت ولی باید این را دانست که علم و عالم درخشش و تابشی دارد که با گفتار معاندین ضعیف نمی شود و از بین نمی رود.

عقلانیت در دنیای امروز زیر  سوال رفته است

آیت الله غیاث الدین طه محمدی، نماینده ولی فقیه و امام جمعه شهر همدان از دیگر سخنرانان این نشست بود که برای سخنرانی در این مراسم از همدان به تهران آمده بود. وی گفت:  در یک جلسه ای که در محضر رهبر بزرگوار انقلاب بودیم ایشان از برگزاری مراسم برای بزرگان بسیار استقبال کردند و گفتند که این بزرگان خورشیدند. تعبیر ایشان دقیقا درست است. بوعلی سینا و امثال او خورشیدهایی هستند که برتفکر و عقل انسان ها می تابند به همین دلیل هم ما وظیفه داریم یاد و خاطر آنها را زنده نگه داریم.

وی افزود: در دنیای امروز عقلانیت زیر سوال رفته و شما که امروز مهمان نشست هستید به احترام عقلانیت حضور دارید.شیخ الرئیس در دنیا به خوبی شناخته شده است البته فقط او را در حوزه طب می شناسند و از تسلط او بر سایر علوم بی خبرند که دلیلش هم کم کاری ما در این حوزه است. علامه حسن زاده آملی درباره نمط نهم اشارات و تنبیهات (مقامات العارفین) ابن سینا می گوید: اگر کسی در عرفان عملی مراحلی که ابن سینا ذکر کرده را طی نکرده باشد در عرفان نظری هم موفق نیست. در یک سمیناری در کشوری مثل بلاروس که سرجمع ۱۰۰ هزار نفر جمعیت مسلمان دارد، ۱۱۰ مقاله درباره ابن سنینا نوشته شده بود و این یعنی اینکه کشورهای دیگر در شناخت ابن سینا از ما جلو افتاده اند.

غلامرضا اعوانی، چهره ماندگار فلسفه در ادامه این نشست گفت: سخن گفتن راجع به ابن سینا کار دشواری است. آثار او پس از گذشت این همه سال هنوز آنطور که باید و شاید شناخته شده نیست و هنوز ۴۰ درصد آثارش چاپ نشده است. من همه شما را تشویق می کنم که شرح حال ابن سینا را چندین بار بخوانید. خود من حدود ۱۰-۱۵ دفعه شرح حال ابن سینا را خواندم و هربار از آن مطالب زیادی آموختم. ابن سینا شارح نبوده  اما در علوم زمان خودش استاد بوده است.

وی افزود: یک اشتباه بزرگی که راجع به ابن سینا می شود و غربی ها هم آن را تکرار می کند و در کتب درسی مان هم آمده اینکه  او را فیلسوف نوافلاطونی می نامند و می گویند حرف تازه ای نزده و حرف هایش تکرار ارسطوست؛ در حالیکه اصلا اینطور نیست. ابن سینا در هررشته ای که واردشده بسیار تخصصی راجع به آن نوشته است. وقتی منطق ابن سینا را با منطق ارسطو مقایسه می کنیم به تفاوت نظریات این دو بیشتر پی می بریم.

ابن سینا در الهیات کاری کرده کارستان

اعوانی در ادامه به مقایسه بحث قضایا از منظر ارسطو و ابن سینا پرداخت و توضیح داد: در نوشته های ارسطو منطق شرحی وجود ندارد ولی ابن سینا به این بحث به صورت مفصل پرداخته است. علاوه براین ابن سینا در الهیات کاری کرده کارستان؛ یکی از دستاوردهای او در این حوزه اینکه الهیات را برمبنای وجود و ماهیت دسته بندی کرده است. از دیگر دستاوردهای بزرگ او بحث راجع به برهان وجود و امکان است به این معنا که تمام اشیاء ممکن الوجودند و اقتضای وجود ندارند. در میان برهان های علمی هم محکم ترین برهان همین نوع برهان است. با اینکه کتاب «شفا» ی او تام وتمام است ولی در ابتدای آن می نویسد؛ این فلسفه من نیست و کامل شده فلسفه مشاء ست فلسفه من را می توانید در حکمت المشرقیه بخوانید.

این چهره ماندگار فلسفه در پایان گفت: ابن سینا کتاب هایی در چند جلد درباره داوری فلاسفه مغرب و مشرق نوشته ولی به دست مسعود غزنوی طالبانی از بین رفت. نکته آخر هم اینکه غربی ها در شناخت ابن سینا از ما جلو افتاده اند. یادم هست چندسال پیش کتابی ۴۰۰ صفحه ای نوشته شده بود که در آن همه مقالات و نوشته های ابن سینا جمع آوری شده بود.

نجفقلی حبیبی، پژوهشگر فلسفه اسلامی به عنوان آخرین سخنران این مراسم گفت: در حال حاضر مشغول تصحیح کتاب «قانون» ابن سینا هستم چرا که این کتاب بارها در سراسر دنیا به خصوص بیروت تجدید چاپ شده است. من کار تصحیح را از روی نسخ خطی کشورهای مختلف انجام داده ام. در حال حاضر تصحیح کتاب اول و دوم تمام شده و مشغول تصحیح کتاب سوم هستم که مفصل ترین کتاب از پنج کتاب اوست. بیشترین استفاده در تصحیح را هم از شرح قطب الدین شیرازی کردم.

تصحیح «قانون» ابن سینا در دست انتشار

وی افزود: قطب الدین شیرازی در شرح خود از شیوه استناد علمی استفاده کرده و نظر همه دانشمندان را آورده و در آخر هم نظر خود را بیان کرده است. کاری که کتاب قانون کرد اینکه با انتشار آن بساط جادوگری برچیده و طب طبیعی جایگزین آن شد. ابن سینا در کتاب دوم شفا کلیاتی درباره دارو بیان و آنها را سه دسته می کند؛ داروهای گیاهی، حیوانی و جمادات. سپس در ادامه خواص و شیوه نگهداری آنها را بیان می کند. امروزه در کشور ما هم طب سنتی خیلی جاافتاده ولی به اینگونه مسائل آن که چگونه نگهداری و یا حتی کوبیده و مخلوط شوند توجه نمی شود.

حبیبی در ادامه سخنان خود به تعدادی از موعظه های مفیده ابن سینا که متناسب با زندگی روزمره است اشاره کرد؛ این توصیه ها عبارتند از؛

از نظر ابن سینا ورزش، حرکتی است ارادی، تند و پیوسته که ضربان قلب را بالا ببرد و فرد را به عرق بیندازد. باید توجه داشت که برای هر فردی یک گونه از ورزش مناسب است و هرعضوی از بدن ورزش خاص خود را دارد. برای ابن سینا ورزش خیلی اهمیت دارد. او به داشتن یک جامعه سالم تاکید بسیاری می کند.

به عقیده ابن سینا، آدم های سالم باید خواب مرتب و معتدل داشته باشند. همچنین ابن سینا افراد را از خوابیدن در طول روز نهی می کند و معتقد است که خواب در طول روز امراض مختلفی را ایجاد می کند و رنگ و روی آدم را به هم می زند. ضمن اینکه فرد را کسل می کند و به طحال هم آسیب می زند.همچنین خواب بعد از سیری هم چیز خوبیی نیست پس با شکم پُر نباید خوابید.

ابن سینا می گوید بدنتان را از آب پرکنید بهتر از این است که از غذا پرکنید بنابراین پرخوری ممنوع است. همچنین با گرسنگی مقابله و ایستادگی نکنید چون موجب بیماری می شود.

درباره کودکان هم ابن سینا توصیه کرده که بچه تاجایی که ممکن است از شیرمادر تغذیه کند. حرکت و موسیقی هم برای نوزادان خیلی خوب است.