پسماند‌هایی که عفونت‌ بیمارستانی را زیاد می‌کند

معاون درمان وزارت بهداشت از تحت پوشش بيمه قرار گرفتن۲۰ تست ميكروبيولوژي براي تشخيص ميكروب‌ها در عفونت بيمارستاني با يك شرط خبر داد؛ اين تست‌ها زماني تحت پوشش قرار مي‌گيرند كه استانداردها‌ و برنامه كنترل عفونت در بيمارستان‌ها رعايت شده باشد. هم‌اكنون به ادعاي مقامات وزارت بهداشت بين 90تا ۱۰۰ درصد زباله‌هاي بيمارستاني به روش بي‌خطر‌سازي انجام مي‌شود. خسرو صادق‌نيت‌، مديركل‌ اداره بهداشت محيط و سلامت كار وزارت بهداشت‌ با بيان اينكه عفونت‌هاي بيمارستاني‌ يكي از چالش‌هاي جدي حوزه سلامت در كشور است‌، گفت: بيش از 90درصد بيمارستان‌هاي كشور‌ دستگاه‌ بي‌خطرساز‌ زباله بيمارستاني‌ دارند. زباله‌هاي خارج‌شده از اين دستگاه‌ها مورد آزمايش قرار مي‌گيرند تا آزمايشگاه‌ها از عملكرد اين دستگاه‌ها به ما خبر دهند‌. 25درصد پسماندهاي‌ بيمارستاني‌ عفوني هستند‌ كه بخشي از آنها پسماند‌هاي تيز و برنده‌ بوده‌اند و در باكس‌هاي ايمن‌ ريخته‌ مي‌شوند و مسير‌ دفع خاصي را دنبال مي‌كنند و ساير زباله‌ها كه تيز و برنده نيستند، وارد دستگاه‌ بي‌خطرساز مي‌شوند. يك تا 3درصد‌ پسماندهاي‌ بيمارستاني‌ پسماندهاي‌ شيميايي‌ و درصد بسيار كمي‌ پسماندهاي‌ راديواكتيوي‌ هستند‌ كه البته دفع آنها تحت نظارت سازمان انرژي‌ اتمي است.

معاون فني و برنامه‌ريزي معاونت درمان وزارت بهداشت نيز چندي پيش اعلام كرده بود كه طبق قانون مديريت پسماند كشور، ۱۰۰درصد بيمارستان‌هاي دولتي كشور، دستگاه بي‌خطرساز زباله‌هاي عفوني دارند. دكتر علي ماهر اعلام كرد كه با همان حساسيتي كه ابزارآلات و لوازم جراحي اتاق عمل ضدعفوني مي‌شوند، دستگاه‌هاي بي‌خطرساز زباله‌هاي عفوني نيز به همين اندازه، زباله‌ها را استريل مي‌كنند، به‌نحوي كه تبديل به زباله «شبه‌خانگي» شده و در رده زباله‌هاي عادي قرار مي‌گيرد و مي‌توان آنها را همراه با زباله‌هاي ديگر دفن كرد.

ادعاي مسئولان وزارت بهداشت در حالي است كه به اعتقاد برخي نمايندگان مجلس مانند محمدحسين قرباني، اظهارنظرهايي مبني بر مجهزبودن 90درصد بيمارستان‌ها به دستگاه‌هاي بي‌خطرساز، واقعيت ندارد. او گفت: در بسياري از شهرهاي كوچك حداقل امكانات براي از بين بردن زباله‌هاي بيمارستاني وجود ندارد. آمار و ارقام وزارت بهداشت براي مركز تهران است و بعيد است اين آمار كل كشور را دربرگيرد زيرا شهرهاي كوچك از داشتن چنين امكاناتي بي‌بهره هستند. پسماندهاي‌ بيمارستاني‌ مي‌تواند عفونت‌ بيمارستاني‌ را افزايش‌ دهد. شدت خطرناك‌بودن عفونت‌هاي بيمارستاني به ميزان عفونت و محل آن بستگي دارد.

عباسعلي ايماني فولادي، عضو انجمن ميكروب‌شناسي ايران در اين‌باره گفت: امروز متأسفانه مقاومت به آنتي‌بيوتيك باكتري‌ها بيداد مي‌كند. اين موضوع در بحث درمان بيماران يك نوع چالش به شمار مي‌رود و يك جراح پس از انجام جراحي هميشه ترس از بروز عفونت بيمارستاني بيمار خود را دارد. عفونت بيمارستاني مي‌تواند پوست، خون يا دستگاه تنفس را درگير كند كه از راه توجه به بهداشت فردي و مكاني مي‌توان از آن پيشگيري كرد. آمار دقيقي از عفونت‌هاي بيمارستاني در دست نيست اما سيدجواد حاجي‌ميراسماعيل، رئيس دانشگاه علوم پزشكي ايران معتقد ‌است كه به‌رغم پيش‌بيني 10 تا 15درصدي، آمار بيمارستان‌ها از وجود عفونت‌هاي بيمارستاني بين يك تا 4درصد است. هم‌اكنون حدود 50هزار مرگ عفونت بيمارستاني به‌طور سالانه گزارش مي‌شود كه به اعتقاد دكتر ماهر، مديركل دفتر مديريت بيمارستان و تعالي خدمات باليني وزارت بهداشت آخرين گزارش‌هاي عفونت‌هاي بيمارستاني مربوط به سال93 نشان مي‌دهد كه ميزان گزارش‌دهي بيمارستان‌ها از عفونت‌هاي بيمارستاني به دلايل برخورد‌هاي سازماني با مسئله پايين است. اگر پرسنل بيمارستان بدانند كه درصورت گزارش عفونت‌هاي بيمارستاني با آنها برخورد نمي‌شود، باعث خواهد شد كه ميزان گزارش‌دهي عفونت‌هاي بيمارستاني افزايش يابد.

• چه‌كسي مسئول است

كمبود فيلتر‌هاي دستگاه‌هاي زباله‌سوز‌ در گذشته وزارت بهداشت را به سمت استفاده از دستگاه‌هاي بي‌خطر‌ساز سوق داد اما كيفيت عملكرد اين دستگاه‌ها محل اختلاف نهاد‌هاي مختلف است. دكتر محمد‌نعيم اميني‌فرد، عضو كميسيون بهداشت مجلس در گفت‌وگو با همشهري با اشاره به اينكه در مورد آمارها بايد به اعداد و ارقام وزارت بهداشت استناد كرد، ولي بهتر است وزارت بهداشت با توجه به اينكه يك‌چهارم تخت‌هاي بيمارستاني را نو‌سازي‌ كرده است، به تناسب آن به متناسب‌سازي امكانات جنبي بيمارستان‌ها ازجمله امحاي زباله‌ها نيز توجه كند. ضمن اينكه ارتقاي شاخص‌هاي بهداشت عمومي از جمله وظايف شهرداري‌ها نيز هست. از سوي ديگر صادق‌نيت‌ مديركل‌ اداره بهداشت محيط و سلامت كار وزارت بهداشت‌ با اشاره به چالش بيمارستان‌ها در حوزه پسماندهاي‌ بيمارستاني‌ و برخي كارشكني‌ها گفت: 92درصد‌ كار دفع پسما‌ندهاي بيمارستاني در بيمارستان‌ها به خوبي انجام مي‌شود. همه جا خطا و انحراف وجود دارد اما بايد اين خطاها‌ شناسايي‌ شود و براي رفع آنها گام برداشت البته ما براي حل مشكل‌ دفع پسماندهاي‌ شيميايي‌ چند مركز دفع زباله‌هاي بيمارستاني را راه‌اندازي كرديم‌ تا اين پسماندها‌ در اين مراكز امحا شوند؛ هرچند كه اين كار وظيفه‌ مراكز دفع پسماند‌ در محيط‌زيست است.