سرزمین خورشید جان گرفت/ احیای قنوات راهی برای عبور از سال های خشک

خبرگزاری مهر- گروه استان ها: خشکسالی های متوالی چندین ساله به دلیل کاهش بارندگی در منطقه سبب کاهش آب سفره های زیرزمینی، قنات ها، چاه های عمیق و نیمه عمیق و رودخانه های فصلی شده است بطوریکه تعداد زیادی از قنوات و منابع آبی در روستاها خشکیده و یا آب آن بسیار کم شده است و به دلیل خشک شدن قنات روستاها و مشکل زراعت و معیشت مردم بسیاری از روستاها ساکنان خود را از دست داده اند و از سکنه خالی شده اند.

خورزاد روستایی در دهستان مصعبی آیسک شهرستان سرایان بوده که به سرزمین فرزندان خورشید مشهور است. خورزاد یعنی فرزندان خورشید چرا که تمام ساکنان آن همگی از سلاله نبی مکرم اسلام (ص) می باشند و این افتخار تنها به این روستا اختصاص دارد.

استقرار روستا بین دو کوه بر عظمت و شکوه این روستای کوهستانی افزوده و زندگی در این روستا با قنات در هم تنیده است اما چندین سال است که این روستا با خشکسالی دست و پنجه نرم می کند.

قنات اصلی روستای سادات خورزاد چندین سال قبل با آغاز روند خشکسالی آب آن بسیار کم شده و به حد خشک شدن رسید و همزمان با خشک شدن آب قنات، زمین های کشاورزی نیز خشکیدند و تعدادی از مردم روستا نیز مهاجرت کردند چرا که وقتی قنات روستا خشک شود زندگی نیز در آنجا می میرد.

با اجرای طرح احیا و مرمت قنات اصلی روستای خورزاد از زمستان سال گذشته  بعد از چندین سال رگهای این قنات شاهد جاری شدن دوباره اب شدند و روستا جان تازه ای گرفت.

خشکسالی و دغدغه هر ساله زعفران کاران

قاسمی از کشاورزان و زعفران کاران روستای خورزاد در گفت و گو با خبرنگار مهر می گوید: زعفران یکی از عمده گیاهانی است که در این روستا کشت می شود و هر سال با نزدیک شدن به فصل زعفران مشکل کشاورزان شروع می شود.

وی ادامه داد: آبیاری مزارع زعفران به دغدغه اصلی زعفران کاران روستای خورزاد تبدیل شده است چرا که آبیاری مناسب نباشد بر مقدار محصول زعفران و کیفیت آن تاثیر خواهد گذاشت.

وی گفت: منطقه کوهستانی و خوش آب و هوای روستای خورزاد روزگاری دارای قنوات فراوان و مزارع زعفران زیادی بوده است ولی اکنون بر اثر خشکسالی های متوالی چندین ساله و کاهش آب قنات های روستا بسیاری از روستائیان مزارع زعفران خود را به حال خود رها کرده اند و یا پیاز آن را از زمین خارج کرده اند چرا که باید زمین های زعفرانی را با تانکر آب می دادند که هزینه های هنگفتی را برای کشاورزان به همراه دارد.

وی اضافه کرد: به دلیل همین هزینه های سنگین به دو تا سه بار نوبت آبیاری در سال بسنده می کنند  و این امر سبب شده تا پیازهای زعفران رشد چندانی نداشته باشند و خسارت قابل توجهی هم به پیاز زعفران و هم به گل زعفران وارد شود و میزان تولید زعفران تحت الشعاع این قضیه قرار می گیرد.  

وی ادامه داد: این روزه افت شدید قیمت زعفران و افزایش هزینه های کاشت داشت و برداشت زعفران و هزینه آبرسانی به مزارع سبب می شود تا فشار زیادی بر زعفران کاران وارد شود.

کشاورزی خورزاد امسال جان تازه ای گرفت

وی در ادامه گفت: امسال با احیا و مرمت قنات اصلی روستای خورزاد توسط جهادکشاورزی سرایان و افزایش دبی قنات امید داریم  که بتوانیم مزارع زعفران را با آب قنات که کیفیت بسیار بالایی دارد آبیاری کنیم و شاهد افزایش تولید در روستا و کاهش هزینه های جاری  برای زعفران باشیم.

امیرهاشمی، یکی دیگر از اهالی روستای خورزاد با اشاره به کم شدن شدید آب قنات در سالهای قبل گفت: با توجه به افت شدید آب قنات در سال قبل برای آبیاری مزارع زعفران مجبور شده است ۴۰ تانکر آب خریداری کند تا بتواند مزارع زعفران را آبیاری کند.

وی هزینه حمل و انتقال یک تانکر آب به روستا را ۷۰ هزارتومان اعلام کرد و گفت: با یک تانکر آب حدود ۱۳۰ مترمربع  زمین زعفرانی آبیاری می شود و مجبور شدیم در سال قبل به دلیل هزینه های بالای آبرسانی با تانکر دو تا سه نوبت آبیاری را داشته باشیم که مقدار زعفران تولیدی کاهش پیدا کرد ولی امسال امید داریم که حجم آبرسانی با تانکر بسیار کم شود و بتوانیم از آب قنات آبیاری مزارع زعفران را انجام دهیم.

 وی اضافه کرد: حتی توانسته‌ام باغات خود را امسال آبیاری کنیم چرا که در سالهای قبل مجبور بودیم سهم آب باغات روستا را برای مزارع زعفران استفاده کنیم که همین امر منجر به خشک شدن بسیاری از باغات روستا شد.

وی اضافه کرد: اراضی و باغات روستای خورزاد امسال جان تازه ای گرفته اند.

یکی از بانوان روستا بااشاره  به افزایش آبدهی قنات خورزاذ می گوید: بسیاری از خانواده ها اقدام به کشت گوجه فرنگی، لوبیا، کنجد، کدو خربزه و هندوانه سبزیجات در مزارع خود کرده اند و درختانی که چندین سال بود که خشک شده بودند دوباره جان تازه ای گرفته و مردم دوباره کشاورزی را آغاز کرده اند.

احیا شاهرگ حیاتی خورزاد

مدیر جهادکشاورزی سرایان نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر از احیا و مرمت قنات اصلی روستای خورزاد خبر داد و گفت: برای اجرای عملیات احیا و مرمت و بازسازی قنات اصلی روستای خورزاد به میزان ۴۵۰ میلیون ریال اعتبار بلاعوض دولتی از محل کمک های فنی و اعتباری اختصاص یافته است.

موسی سلیمانی تصریح کرد: همچنین بهره برداران و مالکان قنات نیز در تامین بخشی از هزینه ها ۱۵ درصد مشارکت کرده اند و سهم خودیاری آن ها ۷۵ میلیون ریال بوده است.

وی بیان داشت: قنات روستای خورزاد با طول بیش از ۶۰۰ متر و عمق مادر چاه به میزان ۴۵ متر و اراضی تحت پوشش شش هکتار با توجه به خشکسالی های چند ساله و تخریب و مسدود شدن پایین دست قنات افت بسیار شدیدی پیدا کرده بود و دبی آن به چهار لیتر بر دقیقه کاهش پیدا کرده بود.

مدیرجهاد کشاورزی سرایان افزود: همان آب اندک آن نیز از سنگ چین های قدیمی هدر می رفت که به تبع آن کشاورزی و کشاورزان بخصوص زعفران کاران روستا با مشکلات عدیده ای مواجه شده بود

سلیمانی عنوان داشت: جهادکشاورزی سرایان گام های موثری در خصوص مرمت قنوات و حفظ و احیای آنها بر داشته است و سعی در افزایش دبی آب قناتها کرده است تا در مقابل پدیده خشکسالی پایداری کند.

افزایش دبی قنات به ۲۰ لیتر در ثانیه

وی با بیان اینکه قنات روستای خورزاد از جمله قنواتی است که با احیا و مرمت آن دبی آب ازچهار لیتر بر دقیقه به ۲۰ لیتر بر  دقیقه ارتقا یافته است، بیان داشت: با اجرای این پروژه دبی قنات آن افزایش پنج برابری داشته است که این افزایش ارتقا سطح تولید را به همراه دارد.

مدیرجهاد کشاورزی سرایان با اشاره به اینکه انجام این عملیات باعث خوشحالی و ایجاد امید در زندگی و کسب و کار کشاورزان و بهره برداران روستای خورزاد شده است.

سلیمانی، تعداد خانوار بهره مند از این طرح را ۳۵ خانوار و تعداد افراد بهره مند  را ۱۱۰ نفر اعلام کرد.

سلیمانی تاکید کرد: برای جلوگیری از کم رنگ شدن رونق کشاورزی شهرستان سرایان بخصوص در مناطق کوهپایه ای تخصیص اعتبارات در راستای مرمت قنوات و حفظ و احیای آنها گام موثری جهت پایداری در مقابله با پدیده خشکسالی خواهد بود.

خشکسالی های ۲۰ ساله در خراسان جنوبی سبب خشک شدن بسیاری از قنوات و منابع آبی در روستاها شده به طوریکه بالای ۴۰۰ روستای استان وضعیتی همانند سرزمین خورشید را دارند و بازسازی و احیا قنوات طی سال های اخیر توانسته است برای چند سال دیگر مرگ روستاها را به تاخیر اندازد.