تحولات صنعت ریلی در پرتغال

دنیای اقتصاد:کشورهای قاره اروپا عموما از نظر سطح توسعه‌یافتگی حمل و نقل وضعیت بسیار مناسبی دارند و البته این وضعیت در غرب قاره سبز بهتر از شرق آن است. حمل و نقل ریلی نیز درکشورهای اروپایی توسعه بسیاری یافته است. پرتغال نیز از این قاعده مستثنی نیست، اگرچه این کشور به اندازه اقتصاد‌های تراز اول اروپا در زمینه حمل‌ونقل ریلی توسعه پیدا نکرده است، با وجود این جایگاه مناسبی در جهان دارد. نگاهی به گزارش‌های جهانی در سال 2017 گویای آن است که این کشور از نظر کیفیت زیرساخت‌های ریلی در جهان رتبه 28 را داشته و از نظر تراکم خطوط ریلی نیز در جایگاه 29 دنیا قرار گرفته است. به‌طور کلی این سرزمین از لحاظ کارآیی حمل و نقل زمینی نیز در رتبه 24 جهان جای می‌گیرد. این کشور سابقه زیادی در حوزه حمل و نقل ریلی دارد و تحولاتی که در این حوزه پشت سر گذاشته است می‌تواند برای کشورهای دیگر درس‌هایی به همراه داشته باشد.

سرآغاز حمل‌ونقل ریلی در پرتغال

تاریخچه حمل و نقل ریلی در این کشور به سال 1856 برمی‌گردد. در روز 28 اکتبر این سال، پرتغال نخستین خطوط راه‌آهن خود را بین شهرهای لیسبون و کارگادو افتتاح کرد. شبکه خطوط ریلی به تدریج هم از جنوب این کشور و هم از سوی شمال توسعه یافت و علاوه‌بر این، مناطق شهری لیسبون، پورتو و شهرهای بزرگ را به اسپانیا وصل کرد. در سال 1887 خط راه‌آهن «دورو» تکمیل شد و علاوه‌بر آن نیز «سود اکسپرس» از لیسبون به فرانسه برای نخستین بار عملیاتی شد. در سال 1892 قانونی به تصویب رسید که به موجب آن خطوط راه‌آهن دولتی ایجاد شد، با وجود این بیشتر خطوط ریلی در اختیار بخش خصوصی باقی ماند.  البته مقررات قانونی بیشتری در خصوص صنعت ریلی و همکاری در این زمینه نیز تدوین شد. در سال 1910، رژیم سلطنتی پرتغال با نظام جمهوری جایگزین شد و در نتیجه این تحویل، شورش‌های عظیمی از سوی کارگران بخش ریلی در سال‌های 1910، 1911، 1912، 1914، 1918، 1919، 1920، 1922 و 1923 به راه افتاد.

در سال 1926، خط راه‌آهن بین شهرهای کاسکه و لیسبون به تدریج با نیروی الکتریکی مجهز شدند. در سال 1927 خطوط متعلق به دولت به شرکت CP واگذار شدند و این کار به این دلیل صورت گرفت تا بیشتر خطوط ریلی در پرتغال تحت مدیریت واحدی قرار بگیرند. بین سال‌های 1936 تا 1939 نیز به‌دلیل جنگ داخلی اسپانیا فعالیت شرکت سوداکسپرس قطع شد. در سال 1945، دولت پرتغال تصمیم گرفت به سیستم اعطای حقوق به شرکت‌های دیگر پایان دهد و در سال 1951، تمام شبکه از سوی شرکت CP اداره می‌شد، البته به استثنای خط کاسکه که تا سال 1976 به‌طور کامل بخشی از این شرکت نشد.

چرخش‌های ریلی در پرتغال

به دنبال انقلاب میخک (انقلاب جمهوری در پرتغال که در سال 1974 توسط افسران شورشی در لیسبون پایتخت پرتغال به وقوع پیوست و منجر به سرنگونی دیکتاتوری سالازار و به قدرت رسیدن اسپینولا در این کشور شد)، شرکت CP در سال 1975 ملی اعلام شد. با این حال گذر زمان تحولات دیگری را در این کشور ایجاد کرد. در پرتغال برنامه دولتی برای ارتقای حمل‌ونقل و توسعه آن از جمله صنعت ریلی در نظر گرفته شده است. علاوه‌بر آن، خصوصی‌سازی در این کشور یکی از سیاست‌های اقتصادی محوری دولت پرتغال بوده که به‌طور کلی از میانه دهه 1990 میلادی در آن آغاز شده است.

می‌توان گفت از زمانی که پرتغال در سال 1986 به اتحادیه اروپا پیوست، یکی از مهم‌ترین تلاش‌های آن در این راستا بوده است که زیرساخت‌های حمل و نقل خود را به سطح سایر کشورهای اروپایی برساند. برای دستیابی به این هدف، تنها بین سال‌های 2000 تا 2006 مبلغی معادل 23 میلیارد یورو برای پروژه‌های زیرساخت در این کشور تصویب شد. سرمایه‌گذاری انجام شده در این مقیاس فرصت‌های زیادی را برای شرکت‌های مختلف فراهم آورد. به‌طور کلی در سال‌های اخیر سه ویژگی اصلی برای بخش ریلی این کشور در نظر گرفته شده که عبارت است از: بازسازی جامع سیستم عملیاتی ریلی به سوی خصوصی‌سازی، سرمایه‌گذاری بی‌سابقه در زمینه تجهیزات و خدمات و در نهایت استفاده از کمک‌های اتحادیه اروپا برای تحقق پروژه‌های زیرساخت در پرتغال.