نقشی اساسی سیاست قیمت تضمینی در توسعه اقتصاد کشاورزی

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، رشد تولیدات بخش کشاورزی و نیل به خودکفایی در تولید محصولات اساسی این بخش، از اهداف مهم کشور بعد از انقلاب بوده و هست که در این زمینه تأکید بر محوریت بخش مذکور در برنامه های اول و دوم توسعه اقتصادی دال بر صحت این مدعاست. به منظور توسعه این بخش و در نتیجه به حرکت در آوردن چرخ های اقتصادی جامعه، توجه به بخش مالی در کنار بخش واقعی اقتصاد امری ضروری است که با طراحی و ایجاد بازارهای مالی و نهادهای فعال در این بازار همچنین به کارگیری ابزارهای مالی مناسب امکان پذیر است. یکی از این نهادها که با راه اندازی آن با توجه به کارکردهای اقتصادی و منافع اجتماعی آن، گام مثبت و سازنده ای در رسیدن به هدف فوق برداشته می شود، بورس محصولات کشاورزی است.

بازار محصولات کشاورزی در ایران همواره با محدودیت ها و دشواری های ساختاری زیادی روبرو بوده و بخش عمده ای از این مشکلات مربوط به عدم توسعه یافتگی اقتصاد کشاورزی کشور ما و همچنین ساختار سنتی و ناکارا در بازار محصولات کشاورزی است که علی رغم تلاش های بسیار انجام شده طی دو دهه اخیر و صرف میلیاردها ریال توسط دولت در جهت اصلاح این ساختار همواره شاهد عدم بازدهی مناسب و ناتوانی در حصول نتایج مورد انتظار در این بخش بوده ایم.

با توجه به مشکلات مطرح شده در سالیان گذشته بورس کالای کشاورزی ایران به عنوان یک بازار جدید با ایجاد بازاری فراگیر، یکپارچه، متشکل و سازمان یافته در صدد رفع مشکلات موجود بر آمده و سبب سهولت در امر دادوستد کالاها گردیده است که با استفاده از روش های گوناگون سبب حفظ و پایداری و همچنین توسعه بخش کشاورزی در سال های آتی خواهد شد.

زیرا نمی توان کتمان کرد که بخش کشاورزی ایران با مشکلات عدیده ای مواجه است و نوسان شدید قیمت محصولات کشاورزی و ناپایداری آن یکی از عمده ترین آنهاست. در کنار نوسان شدید قیمت ها، عدم شفافیت و عدم گردش اطلاعات در بازارهای محلی محصولات کشاورزی، حضور گسترده دلالان و واسطه ها در بخش های مختلف توزیع و فروش این محصولات، وجود انکار ناپذیر پدیده سلف خری در اقتصاد سنتی کشاورزی ایران، فقدان یک بازار رقابتی کارآمد و فراگیر برای داد و ستد محصولات و عدم کارآیی شبکه توزیع از جمله مشکلاتی هستند که بخش کشاورزی ایران با آن دست و پنجه نرم می کند. این مشکلات عمدتاً در شرایط نبود یک بازار منسجم و متشکل و رقابتی دامنگیر بخش کشاورزی ایران شده است.

از طرف دیگر، بورس کالای کشاورزی با استفاده از ابزارها و روش های داد و ستد در پی ایجاد یک بازار رقابتی، شفاف و کارآمد است که تا حد قابل ملاحظه ای معضلات فوق را مرتفع خواهد کرد. به عنوان اولین گام می توان گفت که راه اندازی چنین بازاری در بخش کشاورزی ایران پاسخگویی به برخی نیازها و مرتفع نمودن برخی از مشکلات موجود در این بخش از اقتصاد ایران است.

به هر ترتیب، ایجاد و راه اندازی بورس کالا چه به عنوان ابزاری برای بهبود روش مبادله یا سازماندهی بازار کالاها و چه برای توسعه اقتصاد از طریق افزایش سرمایه گذاری در آن اساسا می توانند نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشور و تامین رفاه مردم ایفا کند.

افزون بر اینکه، بورس کالا می تواند کاهش فاصله بین تولید کننده و مصرف کننده، حذف واسطه های زائد، افزایش سهم تولید کننده از قیمت پرداختی خریدار، توسعه اقتصادی جهت خروج از مرحله رکود، کمک به مصرف کننده در تهیه کالای مورد نیاز، جلوگیری از اثرات نامطلوب پراکنده بودن تولیدکنندگان و میزان تولید اندک آنها، محور قرار گرفتن کیفیت و استانداردهای ملی و جهانی، جلوگیری از نوسانات شدید قیمت و در نهایت پاسخ قابل قبول به ترجیحات مصرف کنندگان به اصلاح ساختار بازار را به همراه داشته باشد.

در معاملات بورس کالا همه چیز اعم از عرضه، تقاضا و قیمت شفاف است و اگر بتوان در یک زمان مشخص، برخی محصولات کشاورزی را در بورس دادوستد کرد، آمارهای کاملا شفافی از بازار آن محصولات به دست میآید. متاسفانه همواره مشاهده می شود که محصولات کشاورزی به خصوص در فصل برداشت، بر سر زمین و حتی قبل از برداشت محصول از کشاورزان خریداری می شود و دلالان با علم به ضعف مالی کشاورزان، قبل از برداشت محصول برای خرید محصولات کشاورزان به قیمت خیلی پایین اقدام می کنند و کشاورزان هم به دلیل نیاز مالی قیمت آنها را می پذیرند که در این رابطه اجرای طرح قیمت تضمینی در بازاری مبتنی بر عرضه و تقاضا و بدون حضور واسطه گران و دلالان به ویژه برای کالاهای اساسی از جمله گندم در بورس کالا، می تواند در رفع این مشکل کارساز بوده و به حمایت از منافع کشاورزان منتهی شود.

در همین ارتباط، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در خصوص عرضه کالاهای اساسی و اجرای طرح قیمت تضمینی برای محصول گندم در بورس کالا اظهار داشت: در راستای توسعه طرح قیمت تضمیعنی در بورس کالا بایستی ضمن تکمیل و بهبود زیرساخت های لازم و تامین نهاده های تولید موردنیاز کشاورزان، آموزش های لازم پیرامون نحوه و مزایای عرضه در بورس کالا با استفاده از قیمت تضمینی و در فضایی رقابتی صورت پذیرد. زیرا اول و آخر راهی به جز ورود به بورس کالا و اجرای سیاست قیمت تضمینی نداریم؛ زیرا معامله در این بازار برمبنای عرضه و تقاضا و شفافیت است.

سید راضی نوری افزود: طرح قیمت تضمینی به دلیل تسویه دو سوم از پول کشاورزان طی چند روز امری مطلوب است و چنانچه یک سوم مابقی نیز توسط دولت به موفق پرداخت شود، طرح به صورت کامل و موفقیت آمیز اجرایی می شود.

وی تاکید کرد: اجرای این طرح به این شرط به طور کاملدر کل استان ها قابل است که در فراهم کردن زیرساخت ها و نهاده های تولید کشاورز را به حال خود رها نکنیم؛ زیرا تعرفه آب بها، نهاده های اولیه و نیز هزینه اجاره زمین به صورت سالانه تغییر می کند که هزینه های کشاورز را افزایش می دهد. بنابراین قیمت تضمینی نیز باید بگونه ای باشد که ضمن پوشش این هزینه ها درآمد خالصی را برای کشاورز به همراه داشته باشد.

این نماینده خانه ملت با اشاره به امکان برنامه ریزی و مدیریت حوزه کشاورزی با عرضه محصولات در بورس کالا اظهار کرد: برای برنامه ریزی دقیق و مدیریت اقتصاد در بخش محصولات کشاورزی چاره ای به جز ورود به بورسکالا نیست. زیرا اگر در بورس کالا و با سیاست قیمت تضمینی، محصولات با قیمتی متعادل و البته به صرفه برای کشاورز طبق مکانیزم عرضه و تقاضا مورد معامله قرار گیرد، نقشی اساسی در توسعه اقتصاد این بخش و تعریف بهینه الگوی کشت در کشور ایفا خواهد کرد. این در حالی است که هم اکنون به دلیل عدم برنامه ریزی مناسب گاهی شاهد کمبود محصول در بازار مصرف و در نتیجه افزایش قیمت ها هستیم و گاهی به دلیل هجوم کشاورزان برای افزایش سطح زیر کشت یک محصول پردرآمد در یکسال، شاهد فزونی عرضه در مقابل عدم تقاضا هستیم که در این حالت افت قیمت ها زیان کشاورزان را به همراه دارد.

نوری به توسعه اقتصاد در حوزه کشاورزی با اجرای طرح قیمت تضمینی و نقش بورس کالا در آن اشاره کرد و گفت: اجرای این سیاست اگر به صورت یک برنامه اصولی و یک کار اساسی طبق چارچوب های جهانی انجام شود، صد در صد در تحقق این هدف موثر خواهد بود. زیرا با عرضه محصولات و کالاهای اساسی براساس طرح قیمت تضمینی در بورس کالا به دلیل وجود رقابت و تعیین قیمت طبق کیفیت کالاها، شاهد افزایش سطح کیفی محصولات نیز خواهیم بود و بهبود کیفیت محصولات توسعه بخش کشاورزی و اقتصاد این حوزه، ایجاد بازاری مکانیزه و پیشرفته را به همراه خواهد داشت.