روابط مغولان و صلیبیون

معتقدم، تاریخ مغول از عجیب‌ترین و در عین حال خشن‌ترین دوران‌های‌ تاریخ ایران است اما با انزجار از آن دوره، نمی‌توان آن را بدون مطالعه گذاشت. در این راستا، بخش نخست کتاب (مغولان و سرنوشت فرهنگی ایران) را به تاریخ مغولان و حمله آنان به ایران اختصاص داده‌ام که در دو دوره متعاقب رخ داده است: اول حمله چنگیز و بعد به فاصله چند دهه، حمله هولاکو بوده است. هولاکو، نوه چنگیز است. اول چنگیز، سلسله خوارزمشاهیان را از بین برد که خود این جریان، از لحاظ تاریخی برای ما خیلی اهمیت دارد. وقتی که هولاکو به ایران می‌آید، ایران در دست مغولان بود و او ماموریت داشت تا ضمن فتح قلعه‌الموت، آخرین خلیفه عباسی را نیز در بغداد از مقام خود براندازد.

اینها جریان‌های مهمی است و قسمت‌های اصلی تاریخی کتاب را تشکیل می‌دهند. در ادامه از بزرگان ایرانی سخن به میان آورده شده است، اعم از بزرگان و صاحب‌نظرانی که به خدمت مغولان درآمده بودند یا در حاشیه قرار داشتند. اینجاست که سرنوشت فرهنگ ایران مورد بحث قرار گرفته ‌است. تاریخ مغول، از آسیا به اروپا کشانده شده و اختصاص به هر دو قاره دارد و در واقع، جریان‌های آسیایی و اروپایی را تحت‌الشعاع قرار داده است. چون از همان زمانی که مغولان به قسمت‌های غرب آسیا سرازیر می‌شوند و حتی قسمت‌هایی از روسیه را تسخیر می‌کنند، در همان زمان از آن طرف هم، صلیبیون برای جنگ با مسلمانان به شرق می‌آیند. چیزی که اینجا اهمیت دارد، روابطی است که مغولان در آن دوره، با صلیبیون غربی داشته‌اند. این تاریخ یک تاریخ پیچیده و وسیع است و به‌طور کامل شناخته نشده است؛ به ویژه در ایران.

- به نقل از یک گفت‌وگو با دکتر کریم مجتهدی به مناسبت انتشار کتاب «مغولان و سرنوشت فرهنگی ایران.»