گوش‌دادن به هشدار شکم

آپانديسيت، سنگ كليه، ورم معده، التهاب پانكراس، بيماري‌هاي كبدي و حتي سكته‌قلبي هم با دردهاي شكمي خود را نشان مي‌دهند و به همين دليل ساده‌گرفتن اين دردها اشتباه بزرگي است. اگر مي‌خواهيد بدانيد كه درد هر قسمت از شكم نشانه چه بيماري‌اي است، اين راهنما را بخوانيد.

• درد بالاي شكم

اگر با درد بالاي شكم در سمت راست پيش دكتر برويد به‌احتمال قوي، به سنگ صفرا يا مشكلات كبدي مشكوك مي‌شود و برايتان آزمايش يا سونوگرافي مي‌نويسد. البته دردهاي كيسه صفرا ممكن است به شانه راست هم انتشار پيدا كنند. درد كيسه صفرا همچنين با درازكشيدن بهتر مي‌شود و با خم‌شدن يا خوردن غذاهاي چرب افزايش مي‌يابد. دردي كه در قسمت بالاي شكم و در سمت چپ احساس شود، ممكن است مربوط به زخم‌معده يا بزرگي طحال باشد. گاهي چنين دردي نشان از آسيب به ريه سمت چپ هم دارد و به همين دليل بايد دقيق بررسي شود.

• درد پايين شكم

اگرچه درد در پايين شكم مي‌تواند نشان‌دهنده بيماري‌هاي روده‌اي باشد اما شايع‌ترين علت درد در قسمت پايين و راست شكم، آپانديسيت است. البته درد آپانديس ابتدا از دور ناف شروع مي‌شود و بعد به سمت راست و پايين شكم مي‌رود. اگر دچار چنين دردي شديد خيلي زود به اورژانس مراجعه كنيد. درد آپانديس نبايد مدت زيادي ادامه پيدا كند. اگر آپانديس ملتهب و دردناك برداشته نشود مي‌تواند حتي منجر به مرگ بيمار شود.

اگر قسمت پايين و سمت چپ شكمتان درد بگيرد ممكن است نشان‌دهنده بيرون‌زدگي مخاط روده بزرگ باشد كه به‌خاطر فشار زياد به شكم (مثلا در اثر يبوست) ايجاد مي‌شود. اين بيماري با دل‌پيچه، تب و تهوع و حساسيت به لمس همراه است و معمولا اگر پيشرفته نباشد، به‌سادگي درمان مي‌شود وگرنه بايد با جراحي آن را درمان كرد.

اگر همزمان سمت راست و چپ پايين شكمتان درد گرفت، ممكن است سنگ كليه داشته باشيد. درد اين ناحيه معمولا پيش‌رونده و تشديد‌شونده است و وقتي به اوج رسيد، ناگهان قطع مي‌شود. اين درد گاهي به كشاله ران هم انتشار پيدا مي‌كند و با خوردن مايعات فراوان و مسكن‌هاي خوراكي تسكين مي‌يابد. اگر با چنين دردي به پزشك مراجعه كنيد، ممكن است برايتان فعاليت فيزيكي زياد و ورزش‌هاي پرشي تجويز كند كه البته قصدش از اين كار، دفع سريع‌تر سنگ است.

در خانم‌ها بيماري‌هاي دستگاه تناسلي و التهاب لوله‌هاي رحم و تخمدان‌هاي دوطرف مي‌توانند عامل درد در قسمت چپ و راست پايين شكم باشند. فتق‌هاي كشاله ران هم باعث انتشار درد به پايين شكم مي‌شوند.

بيماري اندومتريوز كه فقط مختص خانم‌هاست هم باعث دردهاي شديد در پايين شكم مي‌شود. اندومتريوز زماني به‌وجود مي‌آيد كه بافت‌هاي درون رحم در بخش‌هاي ديگري از بدن و عموما در لگن رشد مي‌كنند و در نتيجه آن، فرد دردهاي شديد و خونريزي غيرمعمول را تجربه مي‌كند.

• درد زير دنده‌ها

اگر بالاي ناف يا زيردنده‌هايتان درد مي‌كند ممكن است هشداري براي سكته قلبي باشد. اين درد به‌خصوص در افراد مسن كه دچار سكته قلبي مي‌شوند، شايع است و با عرق سرد، استفراغ يا حالت تهوع همراه است و با راه‌رفتن هم شدت پيدا مي‌كند. اين درد، درد مستقيمي نيست كه بتوانيد با فشاردادن، جاي دقيق آن را مشخص كنيد. بلكه دردي مبهم و منتشر است.

گاهي درد زير دنده‌ها يا بالاي ناف، به‌خاطر زخم‌هاي معده و اثني‌عشر ايجاد مي‌شود. در اين صورت سوزشي را احساس مي‌كنيد كه با گرسنه‌ماندن تشديد مي‌شود. مصرف شربت آلومينيوم‌ ام‌جي‌اس يا قرص معده اين دردها را كاهش مي‌دهد. رفلاكس معده هم مي‌تواند باعث ايجاد درد در بالاي معده شود. هر چند كه اين درد اغلب به پشت و بالاي قفسه سينه منتشر مي‌شود.

يكي ديگر از علت‌هاي شايع درد در اين ناحيه اختلالات پانكراس مثل التهاب لوزالمعده است. با اين تفاوت كه اين درد ممكن است به پشت بدنتان هم سرايت كند و وقتي شكمتان را مي‌گيريد يا به جلو خم مي‌شويد، كاهش پيدا كند. دردهاي مربوط به پانكراس با درازكشيدن طاقباز، بدتر مي‌شوند و گاهي تحمل آنها دشوار است.

درد ديگري كه ممكن است زير دنده‌ها يا بالاي ناف احساس شود به هپاتيت مربوط است. اين درد هم مبهم بوده و با علائمي مثل زردي، تهوع، استفراغ، كاهش رنگ مدفوع، افزايش رنگ ادرار، بي‌اشتهايي و علائمي شبيه به سرماخوردگي و آنفلوآنزا، دردهاي عضلاني و مفصلي همراه است.

زخم معده يكي از رايج‌ترين دردهاي شكمي در ناحيه زير دنده‌هاست و در نيمه بالايي شكم منتشر و معمولا هم پس از غذاخوردن شديدتر مي‌شود. افرادي كه دچار زخم معده هستند ممكن است حتي نيمه‌هاي شب در اثر درد معده از خواب بيدار شوند.

• درد دور ناف

دردهاي دور ناف بيشتر به‌دليل مسموميت‌هاي غذايي و التهاب‌هاي ويروسي روده ايجاد مي‌شوند. اين دردها مبهم هستند و با اسهال و استفراغ همراه هستند. اما شايد بتوان گفت شايع‌ترين اين دردها به سندروم روده تحريك‌پذير يا IBS مربوط مي‌شوند. بيماري رايجي كه به‌خاطر فشار رواني و اضطراب به‌وجود مي‌آيد و با نفخ و اسهال يا يبوست همراه است. اما اگر درد را در پايين ناف احساس مي‌كنيد ممكن است دچار التهاب مثانه، عفونت سيستم ادراري و التهاب دستگاه تناسلي شده باشيد.

حساسيت به لاكتوز شير هم باعث درد دور ناف مي‌شود و براي درمان آن بايد مصرف لبنيات را محدود كرده يا از انواع بدون لاكتوز استفاده كنيد.

• توصيه‌هايي به وقت دل درد

اگر علت درد نامشخص است از مصرف داروهاي مسكن خودداري كنيد چون ممكن است علائم اصلي شما را از چشم پزشك پنهان كند.

براي تشخيص علت درد شكم حتما به پزشك مراجعه كنيد. پزشك عمومي بر حسب نياز، شما را به متخصص گوارش يا مختصص داخلي يا قلب و عروق ارجاع مي‌دهد. بعضي از دردهاي شكم مهم و اورژانسي هستند و نبايد پشت گوش بيندازيد.

مراقب چيزي كه مي‌خوريد باشيد. از خوردن غذاهاي چرب پرهيز كنيد چون دل‌دردتان را بدتر مي‌كنند. آرام غذا بخوريد، موقع خوردن حرف نزنيد يا لقمه‌هاي بزرگي از غذا برنداريد تا درد معده هم به دردهاي شكمي‌تان اضافه نشود.

فشار رواني‌تان را كنترل كنيد چون بسياري از دردهاي شكمي ناشي از استرس و فشار رواني هستند.

• چه وقت به پزشك مراجعه كنيم؟

1- وقتي شكم‌درد همراه با تب، تهوع، استفراغ، اسهال شديد، اسهال خوني و تنگي نفس است.
2- وقتي براي 24ساعت پيوسته احساس درد مي‌كنيد.
3- وقتي دردتان شديد و ناگهاني است و زندگي روزمره‌تان را مختل كرده.
4- وقتي شكم‌تان سفت شده است و قادر به مدفوع‌كردن نيستيد.