حسين محمدپور زرندي / عضو هياتعلمي دانشگاه علم و فرهنگ
ناصر امينيان/ دكتراي مديريت گردشگري
پيادهراههاي گردشگري، رابط اصلي و پيونددهنده فضاهاي پوياي شهري و گردشگران هستند و ميتوانند علاوهبر نقش اقتصادي و اجتماعي، عامل اساسي توسعه گردشگري شهري و حضور فعال گردشگران در فضاهاي شهري، محسوب شوند. با وجود گذشت بيش از چند دهه از جنبش پيادهگستري در كشورهاي پيشرفته جهان، هنوز طراحي مسيرهاي پيادهراه با عنوان «پيادهسازي محورهاي تاريخي» موضوعي نو در عرصه مطالعات نظري و برنامهريزي شهري از منظر گردشگري در ايران است. معابر پيادهراه بهعنوان بخش مستقلي از فضاهاي شهري، چندان مورد توجه قرار نگرفتهاند، بلكه هميشه به منزله تابعي از حركت سوارهروها به شمار رفتهاند و در اين برنامهريزيها، نقش عبوري اتومبيلها بر حركت انسانها ترجيح داده شدهاست. از اينرو، برنامهريزي و طراحي مسيرهاي پيادهراهي شهري ميتواند از جمله اقدامات ضروري و با اهميت در احياي مراكز شهري و جذب گردشگران شهري و عاملي براي پر كردن اوقات فراغت و تعاملات اجتماعي و فرهنگي در شهرها باشد. بعد از بازآفريني موفق پيادهراه شهري در خيابانهاي تربيت تبريز و صف (باغ سپهسالار تهران)، خيابان 15 خرداد ميتواند بهعنوان محور متمايز و شاخص در امر گردشگري پايدار شهري، تعريف شود و همچنين نمونه موردي موفق در زمينه جذب گردشگران شهري در شهر تهران و كشور ايران باشد.
ویژگیهای «15خرداد»
خيابانها، داراي طبيعتي دوگانه هستند: خيابان بهعنوان معبر و خيابان بهعنوان مقصد. در اكثر كشورهاي اروپايي، از خيابان بهعنوان مقصد ياد ميشود؛ يعني محل برخوردهاي اجتماعي شهري، گذراندن اوقات فراغت، بهرهوري از زيبايي و مناظر شهري و استفاده از خدمات متنوع شهري. پياده راه شهري در خيابان 15 خرداد به اين دليل ايجاد شده است كه خيابان به عابران پياده اختصاص يابد و كاربرد عبور اتومبيلهای عمومي و اختصاصي حذف شود. برخی ویژگیهای خيابان 15 خرداد تهران بهعنوان پيادهراهي موفق در بافت قديمي شهر تهران عبارت است از:
مجاورت با مراكز و عناصر تاريخي، فرهنگي و گردشگري شهر تهران نظیر شمسالعماره، كاخ دادگستري، كاخ گلستان و ميدان اصلي شهر ميدان امام خميني؛ قرار داشتن در شمال منطقه بزرگترين بخش اقتصادي شهر تهران و كشور ايران یعنی بازار بزرگ و قديمي شهر تهران با عملكردي فراشهري و ملي و مقابر امامزادگان و مراكز زيارتي؛ قرار داشتن در مسير بزرگترين مسجد تاريخي شهر تهران یعنی مسجد امام يا ارگ با كاركردهاي مذهبي، اجتماعي و فرهنگي در كليه مراسم مذهبي و اعياد؛ نقش اقتصادي ويژه و كارگاهي با عملكرد شهري و ملي.
در عین حال ساخت چنین پیادهراهی اهداف راهبردي مختلفی داشته است. بهبود مديريت ترافيك یکی از این اهداف است. به این ترتیب که مردم، كسبه محلي و گردشگران به استفاده از وسايل حمل ونقل عمومي، پاركينگهاي عمومي تشویق شوند و تغيير در الگوهاي رايج رفت و آمد مردم با احداث ايستگاههاي تاكسي و محلهاي توقف اتومبيل براي سوار و پياده كردن مسافران در نزديكي معابر پياده ایجاد شود. راهكارهاي مرتبط آن عبارت است از: ايجاد امكانات تامين پاركينگ خارج از سطح سوارهرو و عابرپياده متناسب با حجم و ظرفيت افراد متحرك در منطقه.
بهبود سيماي كالبدي شهر نیز از دیگر اهداف چنین پروژهای است؛ موضوعی که چهره شهر را برای گردشگران نیز زیباتر میکند. ساماندهي فضاهاي پيادهراهي بهطوريكه باعث پخش شدن تراكم ترافيكي در ساير نقاط و قسمتهاي منطقه مركزي تجاري شود و از ازدحام در نقاط خاص جلوگيري كند نیز در این راستا مدنظر قرار گرفته است. از سوی دیگر بهسازي محيط زيست شهري نیز که به كاهش منابع آلودگيهاي صوتي، تصويري و هوا، كاهش زبالهها و افزايش ايمني (مالي و جاني عابران)، توسعه فضاي سبز، مبلمان شهري و فضاهاي باز شهري، آرامسازي و منظم كردن عبور انسانها و كاهش تراكم و ازدحام در نقاط ويژه کمک میکند، از دیگر اهداف احداث این پیادهراه شناخته میشود. بهبود وضعيت خريد و خدمات شهري نیز هدف دیگر اجرای طرح پیادهراه 15خرداد است. ساماندهي پيادهراهها بهعنوان يكي از عوامل موثر در رونق مراكز خرده فروشي سنتي و جديد دسترسي آسان به خدمات و افزايش خدمات شهري مانند آبخوريها و سرويسهاي بهداشتي شناخته میشود.
از سوی دیگر، ساخت پیادهراه مذکور به تقويت حس زندگي اجتماعي و فرهنگي نیز میانجامد و زمينهاي براي بالا بردن كيفيت زندگي اجتماعي و غنا بخشيدن به فضاهاي شهري محسوب ميشوند. منطقه مورد مطالعه از نظر مديران شهري، بهعنوان نمونه موفق در كشور ياد ميشود؛ ولي نتايج پژوهشها مويد آن هستند كه با وجود استعدادهاي بالفعل منطقه، زواياي پنهاني از توان گردشگري شهري بهخصوص در زمان شبانگاهان و ايام خاص، كموبيش مورد توجه واقع نشده است. البته تهران هنوز در مرحله ابتدايي گردشگري شهري قرار دارد و بستر مناسبي فراهم شده تا با يك برنامه هدفمند، آيندهنگر، يكپارچه و پايدار، به توسعه گردشگري پايدار و ايجاد منظر مناسب و متعادل شهري نائل شود.
پايين بودن ميزان مشاركت اجتماعي جامعه محلي در برنامهريزي توسعه گردشگري شهري؛ بسته بودن اماكن تاريخي در بعضي از زمانها و تاريخها؛ نبودن راهنمايان مجرب و دردسترس براي توضيح و راهنمايي گردشگران؛ نداشتن برنامهريزي و بازاريابي براي گردشگري؛ نبود امكانات بهداشتي، امنيتي و پاركينگي و اقامتي مناسب و متناسب با ظرفيت تحمل محيطي؛ نبود نقشه و تابلوی گردشگري، پلاكارد و كيوسكهاي تبلیغاتي و اطلاعرساني گردشگري؛ وجود روح بيهويت شهري در پايان ساعات كار در بازار و تعطيلي پيادهراه با تعطيلي بازار بخشی از ضعفهای این پیادهراه به شماره میروند.
نظر شما چیست؟
لیست نظرات
نظری ثبت نشده است