گرنجر، نظریه‌پرداز دورهای زمانی

کلایو گرنجر، اقتصاددان انگلیسی 27 مه 2009 درگذشت. او در سال 2003 به همراه رابرت انگل به‌خاطر «روش‌هاي تجزيه و تحليل دوره‌هاي زماني اقتصادي با گرايش‌هاي عمومي»، جايزه نوبل اقتصاد را دريافت کرد. گرنجر 4 سپتامبر سال 1934 در سوانژ، ايالت ولز به دنیا آمد. در يازده سالگي با کسب موفقيت در امتحانات به مدرسه کمبريج رفت اما در آن جا مهارت خاصي کسب نکرد. در پی جنگ جهانی دوم پدر او رهسپار جبهه‌های نبرد شد و خانواده‌اش در یک وضعیت بحرانی قرار گرفت. سال 1946 پدر وي از جنگ بازگشت و خانواده گرنجر به ناتينگهام نقل مکان کردند. گرنجر در زندگی‌نامه‌اش نوشته است: «در آن دوران، اشتغال به تحصيل در دانشگاه بسيار مشکل بود به‌طوري که تنها درصد کمي از جوانان انگليسي مي‌توانستند به دانشگاه راه يابند. علاوه بر اين، انتخاب يک رشته تحصيلي مناسب و يافتن مکاني براي اقامت ساده نبود.» به هر حال شنيده بود که دانشگاه ناتينگهام به تازگي رشته‌هاي اقتصاد و رياضي را به صورت پيوسته تاسيس کرده که از رشته‌هاي بسيار مورد علاقه وي بودند بنابراين، پس از ارائه درخواست بلافاصله پذيرفته شد و به‌عنوان اولين فرد خانواده به دانشگاه راه يافت. گرنجر در رشته آمار در مقطع دکترا به تحصيل پرداخت، رشته‌اي که به‌زعم خود وي آگاهي چنداني درباره آن نداشت. در سال 1959 مدرک دکتراي خود را با تاليف پایان‌نامه‌ای در موضوع آزمون متغيرها دريافت کرد.

گرنجر، درخواست‌هاي بسياري براي تدريس به دانشگاه‌هاي معتبر فرستاد در نتيجه از سوي کميسيون کاولز در دانشگاه ييل و اسکار مورگنشترن در دانشگاه پرينستون براي همکاري در يک پروژه تحقيقاتي اقتصادسنجي انتخاب شد. گرنجر يکي از اثرگذارترين دانشمندان فعال در عرصه «اقتصادسنجي سري زماني» در قرن بیستم بوده است. مقالات وي کليه پيشرفت‌هاي بزرگ پنج دهه گذشته را دربرمي‌گيرد. در واقع، امروزه تحقيقات تجربي در «اقتصادسنجي سري زماني» بدون استفاده از برخي روش‌ها و اثرپذيري از افکار وي غيرممکن است.  گرنجر در تحقيقات خود که طی دهه‌هاي 70 و 80 انجام شده به گسترش مفاهيم و روش‌هاي تحليلي براي ايجاد روابطي معنادار ميان متغيرهاي ايستا مثل نرخ ارز و نرخ تورم پرداخت. اتخاذ ديدگاه‌هاي بلندمدت و کوتاه‌مدت موجب شد درک وي از تغييرات شاخص‌هاي اقتصادي در بلندمدت افزايش يابد مثلا در مواردي توليد ناخالص داخلي سالانه يک کشور در بلندمدت رشد نشان مي دهد، اما اين کشور در کوتاه‌مدت از افزايش قيمت کالا يا رکود اقتصادي رنج مي برد. گرنجر نشان داد که رابطه برآورد شده ميان متغيرهايي که در طول زمان دستخوش تغيير مي شوند مي‌تواند بي‌معني و گمراه‌کننده باشد، زيرا به غلط استنباط مي شود که بين متغيرها رابطه‌ای وجود دارد، اما حتي اگر رابطه‌ای نيز وجود داشته باشد، ممکن است، موقتي و زودگذر باشد. وي دريافت که ترکيب خاصي از دو يا چند سري زماني ايستا مي تواند پويا باشد. همين موضوع اساس روش‌شناسی تحلیلی وي است. گرنجر، کتاب‌هاي بسياري با موضوعات تحليل سلسله زماني و ارزيابي آنها، نظريه آماري و آمارهاي کاربردي تاليف کرد و به‌عنوان استاد برخی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های اروپا و آمریکا شاگردان بسیاری تربیت کرد.

منبع: محمود قنادان، «برندگان نوبل»، انتشارات دانشگاه تهران