نگاهی به «اندیشه تحریم و خودباوری در تاریخ سیاسی ایران» موسی نجفی

به گزارش خبرگزاری مهر، چندی پیش کتاب «اندیشه تحریم و خودباوری» تألیف موسی نجفی، استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ معاصر توسط انتشارات موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشر و بارها تجدید چاپ شده است. در ادامه نگاهی به کتاب میندازیم؛

از حکم تاریخی میرزای بزرگ شیرازی مشهور به حکم تحریم تنباکو تا دهه های بعدی نهضت بیداری اسلامی، ایرانیان به فرهنگ و سیاستی مجهز گردیدند که می توانست با ظرفیت های وجودی اش به زخم های سطحی و عمیق استعمار بر پیکر ایران التیام بخشیده و زنده بودن و زنده ماندن ملتی را نشان دهد که عده ای می خواستند وانمود نمایند، در بی خبری عصر بی خبری به خواب گران فرو رفته است.

در طلیعه و سپس افق اندیشه تحریم، فکر خودباوری، تولید ملی و اعتماد به نفس ملی در نهضت بیداری اسلامی ایرانیان متولد شده و آرام آرام رشد نموده، رشدی که با همه سیاهی های فرقه ضاله، استعمار غرب و استبداد قاجار و پهلوی از هویت و شخصیت روح ملی ایرانیان در سایه مذهب اهل بیت عصمت و طهارت حمایت و حراست نموده است.

کتاب حاضر به تحلیل و ارائه اسناد این قسمت مهم از تحولات سیاسی و فکری تاریخ ایران اشاره می کند. فکر تحریم در مقام سلب و اندیشه خودباوری در مقام اثبات و ثبوت نه تنها مقام تاریخی ممتازی در سده اخیر تاریخ سیاسی ایران دارد بلکه به عنوان شاخصی مهم در نهضت بیداری اسلامی نیز قابل پژوهش و مطالعه است. این کتاب اندیشه مقاومت در برابر استعمارگران را بررسی کرده است. و به تبیین ابعاد تاریخی واجتماعی نهضت تحریم تنباکو پرداخته است.

کتاب اندیشه تحریم و خودباوری در تاریخ سیاسی ایران  شامل هفت فصل می شود. فصل اول: تحلیل تاریخی قیام تحریم تنباکو، فصل دوم: مبانی و سیر تکوین اندیشه تحریم، فصل سوم: متون اندیشه تحریم؛ نیم قرن اسناد و فتاوی تاریخی تحریم، فصل چهارم: متون اندیشه تحریم؛ اندیشه تحریم در رسائل سیاسی (از قیام تحریم تبیاکو تا نیم قرن بعد از آن)، فصل پنجم: پیوند اندیشه تحریم با خودکفایی و موازنه منفی، فصل ششم: جریان شناسی تحریم در تاریخ فکر سیاسی ایران (اندیشه ها-ناگفته ها-نکته ها و دقایق – تحریف ها و ذهنیت های غربی) و فصل آخر شامل چهار مصاحبه می شود که با موسی نجفی توسط رسانه های مختلف درباره تحریم تنباکو صورت گرفته آمده است.

بخش پایانی کتاب اسناد و تصاویر و نامهای اشخاص اضافه شده است تا هرچه بیشتر گویای مطالب کتاب باشد.

نجفی در بخشی از فصل دوم کتاب آورده است:

«از نقطه نظر زمانی، قیام تحریم تنباکو، پانزده سال قبل از انقلاب مشروطیت بوده است. ولی اثرات و امواج آن به طور کاملا ملموس و محسوس به عصر مشروطیت رخنه کرده است و قسمت مهمی از زمینه های نظری و عملی سنوات قبل و بعد از مشروطیت را باید از سرچشمه تحریم و اثرات آن نگریست…از نکات قابل تعمق در حوادث و رویدادهای قیام تحریم این است که ملت و دلسوزان ملت نه تنها فجایع و مصائب را می بینند بلکه از کنار آن رد نشده، درصدد تغییر اوضاع و واژگونه کردن چرخ حرکت روزگار بر می آیند. نه امتیاز تنباکو و رژی اولین امتیاز استقلال شکن ایران بود و نه حضور فرنگی و مداخله آنان در شئونات مردم، امر بدیع و تازه. ولیکن تازگی و بدیع بودن ماجرا نه در حول و حوش مسائل اقتصادی که بر محور آگاهی مردم و تیزبینی آنان در مسائل سیاسی بوده است.»

نویسنده در بخشی دیگر از کتاب در فصل چهارم می گوید: «اندیشه تحریم و ماهیت شیعی آن از لحاظ کمی و کیفی، جهت و نحوه عمل مقاومت منفی در ایران را ترسیم نمود و این نحوه اثر، عمیق تر از آن بوده است که بتوان فقط آن را در راستای انحطاط اقتصادی جامعه ایران محدود نمود. تحریم دارای ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دامنه داری بوده است. تداوم فکری و عملی آن را می توان در اسناد و متون تاریخی ایران رهگیری نمود.»

کتاب اندیشه تحریم و خودباوری در ۳۵۲ صفحه، شمارگان ۷۰۰ و قیمت ۲۰۰۰۰ تومان توسط موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشر شده است.