صد روز پس از درگذشت کاسترو

محمود فاضلی: کوبا و آمریکا 54 سال پیش روابط خود را قطع کردند اما اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا دسامبر 2014 تصمیم گرفت با توسل به روشی متفاوت نسبت به گذشته، تعامل سازنده‌ای با این جزیره داشته باشد. عادی سازی روابط با کوبا از موفقیت‌های تاریخی دوران ریاست جمهوری اوباما محسوب می‌شود اما ترامپ پس از پیروزی در انتخابات آمریکا هشدار داد اگر رژیم هاوانا حاضر نشود توافق بهتری با آمریکا منعقد کند، به توافقی که دولت باراک اوباما برای گشایش در روابط واشنگتن و هاوانا منعقد کرده است، پایان خواهد داد. به گفته سخنگوی کاخ سفید رئیس‌جمهور آمریکا قصد دارد تمامی جنبه‌های توافقات آمریکا با کوبا، «دشمن تاریخی‌اش» را بررسی کند. حقوق بشر یکی از اصول کلیدی سیاست اصلاح شده ترامپ نسبت به کوبا خواهد بود.

پس از انتخابات اخیر آمریکا، هاونا ضمن ابراز امیدواری نسبت به عادی‌سازی روابط هاوانا و واشنگتن در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، اعلام داشته است دولت جدید آمریکا باید به تمامیت ارضی کوبا احترام بگذارد. کوبا و آمریکا می‌توانند با یکدیگر همکاری کرده و حیات متمدنی در کنار هم داشته باشند که این امر مستلزم احترام به اختلافات و توجه به همه مواردی است که منافع مردم دو کشور را به دنبال دارد. امیدوارم دولت ترامپ نسبت به کشورهای منطقه و البته کوبا با نگاه محترمانه برخورد کند. به باور رائول کاسترو کوبا برای ادامه گفت و گوهای دوجانبه با آمریکا بر اساس برابری، روابط متقابل و احترام به حاکمیت و استقلال این کشور آماده است. اگر کوبا و آمریکا بتوانند «همکاری و همزیستی با شیوه متمدنانه» داشته باشند، نباید انتظار داشته باشیم که کوبا امتیازاتی در زمینه حق حاکمیت و استقلالش بدهد.

پس از درگذشت کاسترو، برادرش در هاوانا میزبان یک هیأت شش نفره از نمایندگان دو حزب بزرگ آمریکا بود. این نمایندگان آمریکایی علاوه بر کاسترو با وزرای خارجه، تجارت، سرمایه گذاری، کشاورزی دیدار و گفت و گو کردند. طرف کوبایی در رابطه با سفر اعلام داشته است در طول دیدار کاسترو با هیأت آمریکایی، دو طرف در مورد مسائل مورد علاقه دو کشور گفتگو کردند. به اعتقاد هیات آمریکایی، در آمریکا جنبش قابل توجهی‌ در حمایت از گفت و گوها با کوبا وجود دارد. به گفته وی، این روند قویترین روند در دهه‌های گذشته است. در این مدت هیات متشکل از تنی چند از سناتورهای کنگره آمریکا در مجمع ملی قدرت خلق (پارلمان) با معاون رئيس و رئیس کمیته روابط بین‌الملل پارلمان کوبا و پارلمان دیدار کردند. اداره بنادر کوبا و مدیران بنادر «پاسکاگولا» و خلیج دولت آمریکایی «میسیسیپی» در هاوانا دو تفاهم نامه به منظور ایجاد و تحکیم روابط تجاری خود امضاء کردند. طرف کوبایی معتقد است ما اطمینان داریم که هر دو طرف از این اسناد بهره مند خواهند شد زیرا ما می‌توانیم اطلاعات مربوط به زمینه فن آوری، عملیات و زیرساخت‌های بندری را تبادل کنیم.

یکی از موضوعات مهم روابط دو کشور مهاجرت‌های غیرقانونی است. تعداد مهاجران غیرقانونی که پس از امضای قرارداد مهاجرتی بین کوبا و آمریکا از کشورهای مختلف به کوبا برگردانده شده‌اند به بیش از 680 نفر رسید. از وقتی که ترامپ سیاست ضدمهاجرت خود را به اجرا گذاشت هزاران کوبایی که قصد رفتن به آمریکا را داشتند در کشورهای آمریکای مرکزی و حوزه دریای کارائیب گرفتار شدند. پیشتر نیز از طریق پروازهای تجاری 40 نفر دیگر به دلیل اعدم رعایت الزامات قانونی مورد نیاز برای ورود به آمریکا به کوبا بازگردانده شدند. علاوه بر این آمریکا 75 مهاجران غیرقانونی دیگر را از طریق دریا به کوبا بازگردند. همچنین از 12 ژانویه تا 15 فوریه 264 اتباع کوبایی از مکزیک (کشوری که غالبا توسط کسانی که تلاش دارند به طور غیرقانونی وارد آمریکا بشوند استفاده می‌شوند) به کوبا مسترد شدند.

در موضوعات فرهنگی، قرار است مجسمه‌ای از «گابریل گارسیا مارکز» نویسنده سرشناس کلمبیایی برنده نوبل ادبیات و خالق «صد سال تنهایی» در کوبا نصب ‌شود.با تصویب مجمع ملی کوبا و بنا به درخواست شخص فیدل کاسترو، قانون منع نامگذاری اماکن عمومی و نصب مجسمه وی در این کشور را تصویب کرد. کاسترو همواره معتقد بود به دنبال تبدیل کردن خودش به یک مکتب فکری نیست. البته منتقدان وی مدعی‌اند نام و نشانه‌های کاسترو هر جایی وجود دارد و نام او در هر مراسم دولتی و مردمی آورده می‌شود! رائول کاسترو در مجمع ملی کوبا تاکید کرده است بهترین راه برای یادآوری و پیمودن مسیری که فیدل کاسترو رفته، پیروی از مفهوم انقلاب است. در این قانون جدید هنرمندان از به کار بردن شخصیت فیدل کاسترو در نمایشنامه‌ها، موسیقی، مطالب ادبی و سینما و سایر هنرهای بصری منع نشده‌اند. تصاویر وی همچنان در دفاتر، اماکن مطالعه و نهادها و سازمان‌های دولتی نگهداشته می‌شوند.

تغییرات اقتصادی در این کشور با روند بسیار کندی روبرو است و لغو ممنوعیت تجاری تنها اثرات اقتصادی اندکی بر وضعیت معیشتی مردم کوبا داشته و بعید است که آزادسازی اقتصادی به تغییرات سیاسی در این کشور بیانجامد. کوبا که به واسطه قطع کمک‌های مالی روسیه و ونزوئلا در سال‌های اخیر با کاهش بودجه و مشکلات شدیدی روبرو بوده، برای برون رفت از این بحران دست به انجام تغییراتی زده است. دولت کوبا با ایجاد 200 هزار شغل جدید برای کارآفرینان مشاغل و کسب و کارهای کوچک همچون آرایشگری و رستوران داری توانست نرخ خوداشتغالی در این کشور را به افزایش دهد. همچنین دولت در طی سال‌های اخیر بخشی از فعالیت‌های اقتصادی بخش خصوصی را قانونی کرده است.

52311