کتاب «روش‌شناسی حکمت عملی» منتشر شد

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «روش‌شناسی حکمت عملی»، اثر یحیی بوذری نژاد، دانشیار دانشگاه تهران منتشر شد.

نویسنده در این کتاب که مشتمل بر چهار فصل می‌باشد، آراء و نظراتی از متفکران مسلمان از ابونصر فارابی تا علامه طباطبایی در باب مباحث اجتماعی و مدنی که به تعبیری «حکمت عملی» خوانده می‌شود تشریح و روش آنان در باب تحلیل، توصیف و توصیهٔ امور اجتماعی تبیین نموده است.

در این اثر همچنین به بررسی و تأمل در باب روش حکمت عملی و کیفیت اعتبار آن پرداخته شده. نویسنده در این اثر ضمن برشمردن نحله‌های گوناگون روش‌شناختی در حوزه علوم طبیعی و اجتماعی در جهان مدرن، با تأکید بر ارزش و اهمیت روش «قیاس برهانی» در علوم انسانی و اجتماعی مدرن و طرح جامع ابعاد گوناگون آن، به تشکیک و اختلافات موجود در باب روش حکمت و فلسفه عملی بین علمای مسلمان نظیر فارابی، بوعلی سینا، خواجه نصیر طوسی، علامه طباطبایی و... فلاسفه‌ای همچون دیوید هیوم در جهان غرب اشاره می‌کند.

بیان اختلافات فارابی و پیروان او و ابن‌سینا و تابعان او در حوزه روش‌شناسی حکمت عملی و پی‌جویی امتداد آن تا تکوین نظریات محقق اصفهانی در این باب و درنهایت نظریهٔ اعتباریات علامه طباطبایی، از دیگر ابعاد مورد تأمل در کتاب است. در جهت تبیین روش حکمت عملی و مبتنی بر این مطلوب، در فصل اول کتاب به بیان تعاریف گوناگون در حوزه عقل عملی و نظری و همچنین به واژه و «اصطلاح‌شناسی» حکمت و عقل از منظر قرآن، روایات، فلاسفه، متکلمان و اصولیون پرداخته شده است.

در فصل دوم، «روش‌شناسی حکمت عملی از جهت صورت» موردتوجه قرار گرفته است و مباحثی چون: اقسام عقل از منظر ارسطو و فلاسفه مسلمان، تفاسیر فلاسفه اسلامی از عقل عملی، مراتب عقل عملی و نظری، دیوید هیوم و اشکال رابطه «است»ها و «باید»ها، روش قیاس، معنای وجوب در حکمت نظری و باید (وجوب) در حکمت عملی، مفاهیم حکمت عملی، انشائی و اخباری بودن احکام حکمت عملی، شکل قیاس‌های حکمت عملی و... به نحوی مبسوط تشریح شده است.

در فصل سوم «روش‌شناسی حکمت عملی از جهت مواد قیاس» به تحلیل درآمده و مواردی همچون حسن و قبح ذاتی افعال نزد متکلمین و اصولیون، مواد قیاس حکمت عملی در فلسفه اسلامی، انواع مواد قیاس، مواد قیاس حکمت نظری، مواد قیاس‌های حکمت عملی و... تبیین شده است و درنهایت و مبتنی بر نزاع بین معاصرین علامه طباطبایی در خصوص اعتباری و نسبی دانستن حسن و قبل عقلی (که تاکنون نیز ادامه یافته) و همچنین دیدگاه مرحوم کمپانی در خصوص مشهوره دانستن آن، در فصل چهارم کتاب به دیدگاه محمدحسین غروی اصفهانی (کمپانی) درباره حسن و قبح عقلی، ادله محقق اصفهانی بر مشهوره بودن حسن و قبح و نقد آن‌ها و اعتباریات علامه طباطبایی و حسن و قبح پرداخته شده که نویسنده ضمن شرح و بسط کامل سویه‌های گوناگون اندیشه متفکران مذکور، تفسیر و خوانش خویش را به‌تفصیل در باب آن‌ها بیان داشته است.

در این اثر همچنین با تبیین کیفیت اختلاف بین حکمای اسلامی نظیر فارابی و دانشمندان علم‌الاجتماعی نظیر آگوست کنت و دورکیم در صدور احکام عقل عملی، تفاوت مبانی عقل نظری در اندیشهٔ هر متفکر روشن شده است. کتاب «روش‌شناسی حکمت عملی» در ۲۵۰ صفحه، توسط انتشارات دانشگاه تهران و در قطع وزیری منتشر شده است.