کشف یک گسل تازه در تهران

در حالی که در شهر تهران نسبت به مدیریت ریسک مخاطرات زمین بی‌توجهی شده و ساختمان‌های بلندمرتبه و سازه‌های حساس در اطراف گسل‌ها ساخته شده است، رئیس پژوهشکده علوم زمین از شناسایی گسل جدید در بین بزرگراه‌های حکیم و همت با توان لرزه‎زایی بالا خبر می‌دهد. زلزله ثبت‌ شده در تاریخ برای شهر تهران مربوط به۴۰۰ سال پیش از میلاد است که این زلزله با بزرگی ۶/۷ ریشتر مناطق «ری» و «ایوانکی» را لرزاند. شهر ری تا سال ۵۵۶ خورشیدی زلزله‌هایی با بزرگای ۵/۶ تا۷/۷ را تجربه کرده است. در سال ۱۳۴۱ شمسی بوئین زهرا زلزله ۲/۷ ریشتری، در ۱۳۵۲ ورامین و ایوانکی زلزله پنج ریشتری، در ۱۳۶۹ رودبار و منجیل زلزله ۴/۷ریشتری و در ۱۳۸۳ فیروزآباد زلزله ۳/۶ ریشتری را پشت سر گذاشته‌اند و به عنوان مهم‌ترین رخدادهای لرزه‌ای کشور از آن نام برده می‌شود. هر چند که زلزله در ایران همواره با تخریب و تلفات انسانی همراه بوده است، اما یکی از نگرانی‌های محققان علوم زمین و زلزله شناسان، زمین‌لرزه‌ در کلانشهر تهران است، چرا که به رغم وجود گسل‌های فراوان،‌ بلند مرتبه سازی در آن بدون رعایت حریم گسل‌ها به شدت رواج دارد.
گسل‌های تهران و مخاطرات آن
رئیس پژوهشکده علوم زمین ایران به بیان وضعیت لرزه‌خیری تهران پرداخت و گفت: از ۳۰ سال گذشته سازمان زمین شناسی با تهیه نقشه‌هایی گسل‌های تهران را معرفی کرده و از آن زمان تاکنون تغییرات زیادی در این گسل‌ها و جایگاه آنها ایجاد نشده است. مرتضی طالبیان اضافه کرد: گسل‌های شناخته شده عمدتا در شمال و جنوب بوده است. او از اجرای مطالعات جدید درباره گسل‌های تهران خبر داد و اظهار کرد: نتایج این مطالعات نشان داد که گسل شمال تهران توان ایجاد زمین‌لرزه‌هایی را که در تاریخ تهران درج شده است ندارد و گسل‌های جنوب تهران این قابلیت را ندارند. رئیس پژوهشکده علوم زمین، ایران با اشاره به ثبت زمین‌لرزه‌های تاریخی در شهر ری گفت: سوالی که در این زمینه مطرح شد این بود که منشأ این زمین‌لرزه‌ها کجاست. برای یافتن پاسخ مناسب به این سوال، مطالعات گسترده‌ای در بخش مرکزی شهر تهران انجام شد و توانستیم گسل «پردیسان» را اخیرا معرفی کنیم. طالبیان به محل قرار گیری این گسل اشاره کرد و افزود: محل این گسل در بین بزرگراه آیت‌ا... حکیم و شهید همت قرار دارد. این گسل فعال‌ترین گسلی است که در تهران وجود دارد و توان لرزه‌زایی آن به مراتب بیشتر از گسل‌های شمال و جنوب تهران است. رئیس پژوهشکده علوم زمین ایران با اشاره به توان لرزه‌زایی گسل پردیسان یادآور شد: بر اساس بررسی‌های انجام شده این گسل توان لرزه‌زایی ۲/۶ تا ۳/ ۶ ریشتر را دارد، اما فراموش نکنیم که زلزله بم ۵/۶ ریشتر بوده است. طالبیان تاکیدکرد: در فلات ایران عموما زمین‌لرزه‌هایی که بیشتر از ۵/۵ ریشتر هستند می‎توانند مخرب باشد. او اضافه کرد: در شهرهای بزرگ که ساختمان‌های بلند مرتبه تاسیس شده است و به ویژه در مناطقی که خاک منطقه سست باشد، تخریب ناشی از زلزله به مراتب شدیدتر است. رئیس پژوهشکده علوم زمین ایران گفت: زلزله‌هایی که در کشور رخ داده است، اغلب در مناطقی بوده‌اند که ارتفاع ساختمان‌ها و جمعیت کم بوده است و در بم، رودبار و شرق ایران ساختمان‌های بلند مرتبه زیادی ساخته نشده بود. طالبیان تاکید کرد: در مقابل در شهر تهران هر نوع زلزله‌ای که بیشتر از ۵/۵ ریشتر باشد، می‌تواند موجب تخریب سازه‌ها شود.
لزوم بازنگری نقشه جامع شهر تهران
این محقق علوم زمین با اشاره به اثرات گسل پردیسان در نقشه جامع تهران تاکید کرد: بر این اساس لازم است این نقشه‌ها مورد بازنگری قرار گیرند، چرا که در مصوبات شورای عالی شهرسازی بر رعایت حریم گسل‌ها تاکید شده است. به گفته طالبیان باید هر سال یک بار نقشه جامع شهر تهران مورد بازبینی قرار گیرد. او با بیان اینکه در زمینه بازنگری نقشه جامع شهر تهران اقدامات آغاز شده است، ابراز امیدواری کرد که به زودی در این زمینه اقدام شود تا برای ساختمان‌هایی که در نزدیکی گسل‌ها قرار دارند، مقررات خاصی وضع شود، ضمن آنکه ساختمان‌های حساس در حریم گسل‌ها ساخته نشود. رئیس پژوهشکده علوم زمین اجرای این امر را موجب ایمن سازی شهر تهران می‌داند. به گزارش ایسنا، طالبیان درباره زلزله‌های متعدد جنوب تهران، با تاکید بر اینکه این زلزله‌ها در جنوب ایران طبیعی است، توضیح داد: در گذشته هم همین وضعیت در این منطقه حاکم بوده است، اما در سال‌های اخیر به دلیل ایجاد ایستگاه‌های لرزه‌نگاری و افزایش اطلاع رسانی به نظر می‌رسد که تعداد زلزله‌ها افزایش یافته است./ آرمان