فرش اردبیل در تاروپود مشکلات

روزگاری نه چندان دور از هر کوی و برزن و درهر شهر و روستای استان صدای دف و آوای محلی فرشبافان بلند بود، فرشبافانی که در کارگاههای کوچک و یا خانگی به خلق آثاری بدیع بر دارقالی مشغول بودند.
امروزه دیگر بافت فرش از رونق افتاده است، دیگر در خانه ها خبری از دار قالی نیست و کارگاهها هم تعدادشان به تعداد انگشتان دست رسیده است.
با وجود برنامه ریزی ها و تلاش هایی که دست اندرکاران برای رونق این صنعت انجام می دهند هنوز مسیر پر پیچ و خمی برای احیای فرش اردبیل در راه است.
بسیاری از کارشناسان صنعت فرش؛ نبود متولی، نبود بازار فروش در داخل، از دست رفتن فرصت های صادرات فرش به خارج از کشور، فقدان حمایت های کافی بیمه ای و مالی مناسب از فرشبافان را بخش کوچکی از مشکلات این صنعت در اردبیل ذکر می کنند ضمن اینکه تولید کنندگان و صادرکنندگان فرش درسال های اخیر نتوانسته اند با تحولات و دگرگونی های این صنعت خود را تطبیق داده و مجبور به ترک صحنه تولید و رقابت شده اند.

** بازر فرش دستباف کوچک شده است
مدیرعامل کنسرسیوم صادراتی فرش اردبیل در باره مشکلات صنعت فرش استان به خبرنگار ایرنا گفت: بازار فرش نسبت به گذشته کوچک شده و لازم است تولیدکنندگان فرش دستبافت به سمت تولید فرش هنری ومنحصر بفرد که طرح، نقشه، رنگ ومصالح آن جذابیت ویژه ای داشته باشد سوق پیدا کنند.
حسین وثوقی ایرانی افزود: دلیل این امر آن است که در حال حاضر فرش به معنای زیرانداز جایگاه خود را ازدست داده و کالاهای مشابه و رقیب مثل موکت و پارکت جای فرش را بعنوان زیر انداز گرفته است و برای ورود به بازار رقابت باید تولید کنندگان به سمت تولید فرش هنری روی آورند.
وی با بیان اینکه بازار رقابت ما تولید فرش های هنری است، افزود: خوشبختانه فرش اردبیل از گنجینه بسیار غنی در طرح ونقشه برخوردار است اما احساس می شود در طراحی فرش باید تغییراتی ایجاد شود و تولید هم منطبق با علاقه مردم وبازارهای هدف باشد.
وثوقی با گلایه از مسئولان گفت: مرکز فرش دستبافت در پایتخت متمرکز شده اما غیر از یکسری کارهای رسانه ای، در ارتباط با موضوع تولید و حمایت های مالی از تولیدکنندگان موفق عمل نکرده و عملکرد حمایتی این مرکز از تولید کنندگان فرش دستبافت در مقایسه با شرکت شهرک های صنعتی بسیارضعیف است.
وی با اشاره به بهره مندن نشدن تولید کنندگان فرش دستبافت از تسهیلات ستاد تسهیل و رفع موانع تولید افزود: امسال از این محل 160 هزار میلیارد ریال تسهیلات به کارگاه های وطرح های راکد در کشور اختصاص یافته که ریالی از این تسهیلات به تولیدکنندگان فرش دست بافت اختصاص نیافته ودلیل این بی توجهی مربوط به کم کاری مرکز فرش دستبافت تهران است.
وی درخصوص کاهش صادرات فرش دستبافت اردبیل نیز بیان کرد: میزان صادرات فرش دست بافت نسبت به سال قبل ثابت مانده اما در مقایسه با 20 سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است.
وثوقی ایرانی اضافه کرد: محصولات فرش کشور به دلیل تورم انباشته شده سالیان گذشته از وضعیت مناسبی برخودار نیست بطوریکه میزان صادرات فرش از یک میلیارد و 500 میلیون دلار در دهه 70 به 200 میلیون دلار رسیده و نشانگر کاهش هفت برابری میزان صادرات فرش در ایران می باشد.
وی دلیل اصلی کاهش صادرات فرش را تورم سال های گذشته دانست وگفت: در برابر تورم، تثبیت نرخ ارز هم باعث شد که تولید کنندگان از بازارهای جهانی فاصله گرفته و رقبا جای آنها را بگیرند.
وی اضافه کرد: در دولت گذشته این اتفاق برای صادرکنندگان فرش ایجاد شد و این امرباعث قطع ارتباط صادرکنندگان با بازارهای جهانی شد.

** نابسامانی در حوزه فرش ایران مشهود است
سید حامد عاملی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل با بیان اینکه نابسامانی در حوزه فرش دستبافت ایرانی مشهود است، گفت: با وجود اهمیت این حوزه هنوز برنامه منسجمی برای فرش دست بافت به اجرا درنیامده و لازم است فرهنگ و سلیقه بازارهای هدف شناسایی شده و متناسب با آن، تولید انجام شود.
عاملی قیمت تمام شده را یکی از موضوع های دانش‌بنیان در حوزه تولید دانست و افزود: فرش در واقع آمیختگی دو بخش فرهنگ و صنعت است و به همین دلیل از اهمیت ویژه برخوردار است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان با اشاره به ضرورت برنامه‌ریزی برای راهیابی به بازار جهانی گفت: لازم است در خصوص فرش به خلق ثروت از هنر توجه ویژه شود.
او گفت: 32 هزار بافنده فرش در استان اردبیل شناسایی شده اند که نیازمند برنامه و خدمات هستند وباید برنامه منسجمی برای رونق بازار تهیه شود.

** توجه به فرش در کشور کم است
رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف استان اردبیل هم گفت: در سال های اخیر توجه به صنایع دستی در کشور کم‌رنگ شده و در این میان فرش نیر مورد نامهربانی قرار گرفته است.
مالک اژدرحسنیی بیان کرد: یکی از مشکلات مهم تولید کنندگان فرش دستبافت از جمله در اردبیل نبود بازار مناسب می باشد و ضروری است که تدابیری اساسی در این مورد اندیشیده شود.

** قطع بیمه فرشبافان، مشکل مضاعف صنعت فرش استان اردبیل
میر اعلا سیدی، رییس اداره امور فرش و اشتغال اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل نیز قطع بیمه تامین اجتماعی 50 درصد از فعالان در بخش فرشبافی تک بافت استان را از جمله مشکلات دیگر این صنعت ذکر می کند.
وی گفت: در حالی که 12 هزار متقاضی بیمه فرشبافان به تامین اجتماعی معرفی شده اند ، اما بیمه آنها از سال 93 قطع شده و متقاضی جدیدی نیز تحت پوشش بیمه قرار نگرفته است.
سیدی افزود: 14 هزار متقاضی جدید فرشباف برای استفاده از مزایای بیمه فرشبافان در انتظا پذیرش تقاضای خود هستند.

** خوشه صنعتی فرش استان اردبیل و تلاش برای رفع موانع تولید و صادرات فرش
اسحاق رسولی عامل توسعه خوشه صنعتی فرش استان اردبیل نیز گفت:خوشه صنعتی فرش در استان فعال شده است،هدف این خوشه اقدام کارشناسی و علمی در شناسایی عوامل ایجاد کننده وضعیت فعلی و مشکلات حوزه فرش و ارایه طریق برای رهایی از این وضعیت می باشد.
وی افزود: هم اکنون تولیدکنندگان داخلی فرش اردبیل می توان رقابت در بازارهای جهانی را ندارند و موانع توسعه و نقاط فشار در خوشه صنعتی شناسایی شده است.
وی نقطه فشار در حوزه فرش اردبیل را بازاریابی دانست وافزود: امروزه فرش باید متناسب با نیاز مشتری تولید شود ، ضمن اینکه لازم است طرح‌های بومی استان نیز شناسایی و معرف شوند.
او یکی از مشکلات موجود تولید کنندگان فرش دست بافت را نبود بازار داخلی و خارجی مناسب ذکر کرد وافزود: لازم است بازارهای هدف برای فرش اردبیل شناسایی و برای حضور مقتدر در آن برنامه ریزی صورت گیرد.
مدیر عامل کنسرسیوم فرش صادراتی استان اردبیل هم ازمطالعات موضوع فروش و صادرات فرش دستبافت در استان اردبیل خبر داد وگفت: در خوشه دستبافت مطالعات مربوط به فروش، صادرات و طراحی فرش انجام شده و تولیدکنندگان باید این موضوع را بیشتر مد نظر قراردهند.
حسین وثوقی ایرانی بیان کرد: برای حل مشکل فروش فرش اردبیل ، کنسرسیوم صادراتی در استان تشکیل شده و از سرمایه گذاران خارجی،هیات های تجاری ایتالیایی و آلمانی هم دعوت شده تا با قابلیت های فرش دستبافت اردبیل آشنا شوند.
افزود: علاوه بر این با هیات های تجاری مستقر در تهران برای آشنایی بیشتر با شیوه تولید، فروش وصاردات فرش استان ارتباط برقرار شده است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف اردبیل نیز با اشاره به ضرورت حمایت مالی از قالی بافان استان گفت : با این هدف ارائه تسهیلات بانکی به 14 هزار قالی باف در نظر گرفته شده تا از این طریق بتوان از فعالان این بخش حمایت کرد.
مالک اژدرحسنی ضرورت آموزش قالی بافان و دست اندرکاران صنعت فرش اردبیل را مورد تاکید قرار داد و اضافه کرد: نیاز است با برگزاری کلاس ها و کارگاه های آموزشی فعالان این صنعت بیشتر با شرایط نوین و ابعاد مختلف این صنعت از جمله طرح ها، نقشه های جدید، شیوه های تولید نوین فرش هنری ، وضعیت بازار و رقبا و ..آشنا شوند.
وی از برگزاری نخستین دوره آموزشی ارتقای مهارت قالی بافی برای بافندگان با تجربه و فعالان این رشته در 6 شهرستان استان اردبیل خبرداد و افزود: در این دوره آموزشی که با شرکت بیش از 200 بافنده فرش با تجربه برگزار شد شرکت کنندگان با شیوه های جدید فرشبافی، شناخت معایب فرش و چگونگی رفع آن، حقوق اجتماعی فرشبافان ، نحوه استفاده از مزایای بیمه فرشبافی ، رعایت بهداشت محیط کار و نحوه بازاریابی فرش آشنا شدند.
اژدرحسنی اظهار کرد: اعتبار برگزاری این دوره های آموزشی از سوی مرکز ملی فرش ایران تامین شده و سیاست این مرکز گسترش دوره های آموزشی ارتقاب مهارت قالی بافی در روستاهای استان است که به زودی این امر محقق شده و فرشبافان روستایی نیز از مزایای دوره های آموزشی ارتقای مهارت بهره مند خواهند شد.
به هر حال احیای جایگاه از دست رفته فرش اردبیل نیازمند برنامه ریزی، تلاش و همت جمعی همراه با کار کارشناسی دقیق بوده ومی بایست تمامی اهالی مرتبط با این صنعت از دولت گرفته تا بخش خصوصی و مجامع علمی در این زمینه با هم تشریک مساعی کنند.
گزارش : یعقوب شاددل ** انتشار دهنده : سیفعلی موسی زاده
/6016/7110