تلخ و شیرین دست‌فروشی برای عید/سنبل‌ها از مشاغل اجباری می‌گویند

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- ونوس بهنود: محاسن سفیدش سنی بالای ۶۰ سال را تداعی می‌کند. اما اطرافیانش می‌گویند جوان است. تعبیر آن ها از جوان بودن را اینطور می‌توانم جمع‌بندی کنم که شاید نزدیک به ۵۰ سال سن داشته باشد.

اما بر خلاف حاجی بازاری‌ها با کت‌وشلوار آراسته، لباس مندرسی به تن دارد. کل دارایی که در دست دارد نه خروارها جنس در انبار پشتی مغازه و نه در گاوصندوق‌های گران‌قیمت با رمزهای پیچیده است. چند بسته پاکت پول به دست گرفته و در ابتدای بازار طلافروشان اردبیل ایستاده است.

به یاد دارد که زمانی کارگری کرده اما حوصله بازگویی آن ها را ندارد. می‌گوید: خرج زن و بچه باید بدهم. روزی ۱۰ هزار تومان درآمد دارم.

نه اسمش را می‌گوید و نه بر خلاف مدیران علاقه‌مند عکس و فیلم است. داد می‌زند پاکت پول ۱۰ تا هزار تومان.

پاکت‌های پول در دست‌های لرزانش به ارتعاش آمده. سهم او از پول‌های سرخ و آبی تنها پاکت خالی است که باید به فروش برسد و لقمه نانی شود.

دست‌فروشی شغل اجباری جوانان

سنبل‌های عید در گوشه گوشه خیابان‌ها و معابر اردبیل خودنمایی می‌کند. مرد پاکت فروش وقتی از خرید من ناامید شده به گوشه دیگر بازار می‌رود تا وقتش را با کسی که مشتری نیست تلف نکند.

روبه‌رو زنی با بساط گیاهان دارویی و سنبل‌های طلایی نشسته است. از اینکه از سنبل‌هایش عکسی بگیرم استقبال می‌کند. چندان پای راه رفتن ندارد. گوشه دنجی نشسته و گیاهان دارویی خود را در بسته‌بندی‌های کوچک به فروش می‌رساند. هر بسته دو هزار تومان تخفیف هم ندارد.

سنبل‌ها را می‌دهد هزار تومان و معتقد است از همه ارزان‌تر می‌فروشد. اما مشتریان بازار اردبیل تا همین سنبل‌ها را از چند جا قیمت نکرده‌اند، حاضر به خرید نمی‌شوند.

کمی آن طرف تر «بایرام سوفره سی» دور دستان پسرک نوجوانی آبشار شده است. جمعاً ۱۰ سفره در بساط ندارد هر کدام پنج هزار تومان. دارایی بساط او به اندازه یک پنجم یک کفش چرمی برای زمستان نیست.

نزدیک عید آدم باید پول داشته باشد. نمی‌شود مرتب به پدر و مادر دست دراز کنی و پول بخواهی. می‌خواهم امسال آجیل عیدمان را خودم بخرممی‌گوید: نزدیک عید آدم باید پول داشته باشد. نمی‌شود مرتب جلوی پدر و مادر دست دراز کنی و پول بخواهی. می‌خواهم امسال آجیل عیدمان را خودم بخرم.

در بساط دیگری لباس‌های ارزان تولیدی‌ها چیده شده است. نه در رنگ و طرح و نه در کیفیت بالباس‌های بوتیک‌های بالای شهر برابری ندارد. اما همین‌ها مشتری دارد و برای خرید ارزان‌تر چانه‌زنی به راه است.

فروشنده از اینکه بیکار بنشیند کنج خانه به ستوه آمده است. لیسانس مدیریت دارد اما علاقه‌ای ندارد حتی به آن فکر کند. می‌گوید: اشتباه کردم درس خواندم هیچ کاری با تحصیلم نمی‌توانم پیدا کنم.

در حالی که صحبت می‌کند لباس‌هایی که مشتری‌ها از هر سو کشیده و از ترتیب خارج کرده‌اند را دوباره در ردیف می‌چیند. می‌گوید: عید برای خیلی‌ها بهانه و فرصتی است که کمی درآمدزایی کنند. وگرنه ماه‌ها است که رونقی در بازار نیست و درآمدها صرف خورد و خوراک جزئی می‌شود.

هر چند هیچ مطالعه جامعی در این خصوص صورت نگرفته اما به نظر می‌رسد سن دست‌فروشی در اردبیل کاهش یافته و بیشتر جوان‌تر وارد این حوزه شده‌اند.

این در حالی است که بسیاری از دست‌فروشان طرف صحبت خبرگزاری مهر نه علاقه‌ای به این شغل دارند و نه از درآمد آن رضایت دارند.

شغلی که مزیت شغل ندارد

هر چند مدت زمان زیادی از آخرین برف سنگین سپری نشده و هنوز سطح معابر پوشیده از برف است، اما زمین جان گرفته و نوای بهار لمس می‌شود.

دست‌فروشان فرصتی برای فروش اجناس خود ندارند. همه ساله از اواسط بهمن ماه بساط دست‌فروشی‌های عید برپا می‌شد اما امسال به دلیل بارش‌های سنگین برف دست‌فروشان مجال ایستادن در خیابان‌ها را نداشتند.

از سویی هفته اول اسفندماه رو به اتمام است و تنها سه هفته باقی است تا هر چه خریده‌اند را با تفاوت قیمت اندکی به فروش برسانند و درآمدی کسب کنند.

در این میان دست‌فروشی در اردبیل به دلیل معضل بیکاری رو به افزایش است و برنامه‌های ساماندهی نیز به تغییر مکان دست‌فروشان محدود مانده است.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اردبیل گفت: ساماندهی دست‌فروشان سطح شهر اردبیل ضروری است و انتظار می‌رود نسبت به اجرای آن اقدام شود.

قاسم رحیمی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: مرکز ملی آمار ایران هر فردی که دو ساعت در هفته کار کند را به عنوان شاغل می‌شناسد.

وی افزود: در حال حاضر دست‌فروشان متعددی در معابر شهر اردبیل مشغول به فعالیت هستند و ما فروش اجناس مختلف در پشت وانت یا در بساط کنار خیابان‌ها را شاهد هستیم.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان در پاسخ به این سؤال که آیا معتقد است دست‌فروشی می‌بایست یک شغل محسوب شود یا نه، ادامه داد: در واقع هم اکنون ساماندهی دست‌فروشان اهمیت ویژه دارد.

رحیمی گفت: با توجه به ترافیک و آلودگی منظر عمومی شهر انتظار می‌رود اماکنی برای ساماندهی  دست‌فروشان سطح شهر تدارک دیده شود.

با وجود اینکه دست‌فروشان سهمی از هیچ یک از مزایای یک شغل را ندارند اما روند رو به رشد آن موجب شده دستگاه‌های اجرایی ناخواسته دست‌فروشی را به عنوان شغل قبول کرده و برای آن تدبیر کنند.

بازارچه‌های نوروزی فرصت تنفس دست‌فروشان

در آستانه تعطیلات نوروزی شهرداری اردبیل در نظر دارد بازارچه نوروزی برای ساماندهی دست‌فروشان تدارک ببنید.

ساماندهی دست‌فروشان برای کاهش بار ترافیک هسته مرکزی شهر به ویژه اطراف بازار انجام می‌شودشهردار اردبیل در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: ساماندهی دست‌فروشان برای کاهش بار ترافیک هسته مرکزی شهر به ویژه اطراف بازار انجام می‌شود.

حمید لطف‌اللهیان تصریح کرد: تعداد کثیری دست‌فروش در آستانه عید معابر را سد کرده و اقدام به فروش اجناس خود می‌کنند که بازارچه‌های نوروزی با هدف کاهش ترافیک معابر و خیابان‌ها و ایجاد مکان مناسب برای دست‌فروشان برپا می‌شود.

وی افزود: بازارچه نوروزی از ابتدای میدان بزرگراه ولایت تا ابتدای شهرک نادری به تعداد ۶۰۰ غرفه راه‌اندازی می‌شود و از ۱۳ اسفند تا پایان این ماه دایر خواهد بود.

راه‌اندازی بازارچه نوروزی هر چند اقدام مطلوبی از سوی شهرداری است اما به تعبیر دست‌فروشان تأثیر محسوسی در درآمد آن ها ندارد.

یکی از دست‌فروشان به خبرنگار مهر گفت: مردم به بازار مراجعه می‌کنند و در مسیر از بساط ما چیزی می‌خرند؛ اینکه در فاصله دور از بازار بساط کنیم چندان درآمد ما افزایش نخواهد داشت.

یکی دیگر از دست‌فروشان معتقد است ترافیک در آستانه عید امری طبیعی است و لازم است شهرداری هر دست‌فروشی که علاقه‌مند به استقرار در بازارچه نوروزی نیست را به اجبار به این محل منتقل نکند.

آنچه در میان مشکل دست‌فروشی و راه‌حل‌های آن همچنان بدون راه‌حل باقی است، گرایش به دست‌فروشی است. عید نوروز تنها بهانه‌ای است تا دست‌فروشان کمی از رونق بازار درآمد به خانه ببرند.

سنبل‌های طلایی در دستان چروک‌خورده به رنگ خورشید درآمده است. سفره‌های عید بوی بهاری روشن را به مشام رهگذران می‌رساند. شمع‌های عید و هفت‌سین‌های پلاستیکی بچه‌های کوچک را می‌خندانند. دست‌فروشان در آرزوی یک شغل واقعی با همه دغدغه‌ها از بهار و روزهای روشن آینده می‌گویند.