چراغ کهنه صنعت فرش همدان خاموش نمی شود

ایرانیان به ویژه زاگرس نشینان و مردمان استان های غربی به هنرمندی در بافت فرش شهره اند و اهالی این سرزمین کهن به واسطه کسب برترین ها در هنر فرش بافی همواره جایگاه نخست خود را در این هنر حفظ کرده اند.
چرا که کهن ترین فرش دنیا به نام 'پازیریک' با قدمت 2 هزار و 500 سال که در موزه آرمیتاژ روسیه نگهداری می شود به همراه گرانترین فرش دنیا که به عنوان ارزنده ترین هنر اسلامی در موزه واشنگتن نگهداری شده و با قیمت 33.8 میلیون دلار در سال 2013 به فروش رفت متعلق به ایران است.
همچنین بزرگترین فرش دنیا که با پنج هزار و 644 متر مربع و ابعاد 133 * 42 با 2.3میلیارد گره توسط یک هزارو 200 بافنده زن در مدت 18 ماه بافته شده است و درمسجد شیخ زاید ابوظبی روزانه مورد بازدید 2 هزار جهانگرد قرار می گیرد به اهالی این کشور هنرمندپرور تعلق دارد.
در بین استان ها و مناطق مختلف کشور شهر همدان به عنوان یکی از مراکز اصلی تجارت فرش در منطقه غرب ایران از گذشته تاکنون کانون توجه متقاضیان فرش دستباف بوده است.
***هنرمندی قالی بافان همدانی در درشت بافی
‌زنان و دختران با ذوق و خوش سلیقه شهرها و روستاهای دیار هگمتانه بدون اینکه ترکیب رنگ و نقشه خوانی را در مدرسه و دانشگاهی فرا گرفته باشند هنرشان از پیچ و خم های ذهن و افکارشان به دستانشان رسیده و در بدنه فرش گره می خورد.
این هنر موروثی با گذر زمان در کوره راه تاریخ فراموش نشده به گونه ای که در جریان تحولات فرش در ایران اوایل قرن 20 میلادی قالیبافی در شهر همدان با سبک 'شهری باف' بنیان گذاشته شد و از بین رنگ ها ، رنگ قهوه ای متمایل به شتری به میزان بالایی در ترکیب نقشه های قالی به کار گرفته شد.
همچنین رنگ هایی نظیر قرمز دوغی، لاکی قرمز دانه، لاکی گلخاری، لاکی روناسی، آبی، سبز روشن و سیر زردی طلایی، نارنجی، سرمه ای، آبی سیر و روشن در فرش استان همدان رونق یافت و در بین مناطق همدان روستاهای انجلاس، برچلو، بیوک آباد، زاغه و تاج آباد در فرش بافی شهره شدند.
قالی مهربان از آثار هنرمندان خوش سلیقه و با اخلاق دیار کبودراهنگ است که از 2 گروه ترک نشین و کردنشین تأثیر گرفته و قالی مناطق کردنشین متاثر از قالی بیجار، دارای بافت محکم و بیشتر از 2 پود است اما قالی مناطق دیگر مهربان بیشتر درشت بافت و یک پود است.
روستاهای حسین آباد، ازندریان، کسب و ننج، جوزان مانیزان و میشن از جمله مناطق معروف ملایر در قالیبافی است که شهرت قالی جوزان در بازار فرش به خاطر رنگ های پرجا و طرح های خوش نقش و پردوام آن است.
همچنین فرش اصیل منطقه اسدآباد بیشتر از نوع محلی و یک پود بوده که با قاب بافته می شود و بیشتر نقشه ها از جمله ماهی درهم، هراتی با طرح لچک و ترنج یا بدون ترنج با رج شمار پایین و زمینه قرمز است.
مهمترین روستاهای قالیبافی در اسدآباد عبارتند از طویان علیا و سفلی جعفرآباد که بیشتر آنها نیز ذهنی باف و در ابعاد دوذرعی، ذرع و نیم و ذرع چارک و به ندرت 2 در 3 است .
قالیچه های تویسرکان نیز درشت بافت و دارای پرز بلند هستند و در بیشتر موارد یک پود ضخیم دارند و بافت در این منطقه با دست بوده و از گره ترکی استفاده می شود همچنین نقشه های معروف این شهرستان آصادقی و مالیچه است.
قالی بافان منطقه نهاوند از هر 2 گره ترکی و فارسی استفاده می کنند و فرش های اصیل آن یک پود ، ضخیم و از پرز بلند برخوردارند.
در طی سالیان اخیر 2 پود بافی نیز رواج یافته است و ابعاد فرش های تولیدی در نهاوند ذرع و نیم ، دو ذرعی و کناره می باشد همچنین نقشه های عشوند، گل حیدر، سالاری از طرح های معروف این شهرستان است.
شهرستان رزن پتانسیل های لازم برای بافت فرش را دارد و برخی معتقدند اولین فرشی که از ایران به شاه عثمانی اهداء شد بیش از 450 سال پیش بوده و از بافته های قروه درجزین بوده است.
***قالی، تقویم روستا
هنر موروثی قالی بافی از گذشته تاکنون بیشتر در بین بانوان رواج داشته است و آنها بدون استفاده از نقشه و به صورت ذهنی اقدام به بافت قالی می کردند.
حشمت خانم که بیش از سه دهه از عمر خود را صرف قالی بافی کرده با بیان رنج ها و محنت های قالی بافی، از آن به عنوان تقویم و شناسنامه یاد می کند.
وی توضیح می دهد: با توجه به اینکه در گذشته تاریخ، سال، ماه و روز معنا و مفهوم چندانی نداشت بنابراین در ذکر زمان وقایع این اعداد کاربردی زیادی نداشتند.
این زن هنرمند افزود: اگر می خواستیم زمان تولد، مرگ، ازدواج ، اجباری (روانه شدن به خدمت سربازی) و هر واقعه ای را بیان کنیم به نقش قالی استناد و رجوع می کردیم.
بانو حشمت افزود: زنان و دختران روستا بیشترین زمان عمر و زندگی خود را پشت دار قالی صرف می کردند بنابراین رویدادهای زمانه خود را در هر لحظه با هنر قالیبافی در گوشه یا کناری از فرش ثبت می کردند.
وی گفت: به طور مثال در این قسمت از نقشه، حاشیه یا رج قالی پسر فلانی صاحب فرزندی شد، ازدواجی صورت گرفت، پدری از دنیا رفت و مادری داغدار شد و ....
*** قالی بافی ملاک هنرمندی دختران دم بخت
بانو رباب که سالهاست هنر قالی بافی را کنار گذاشته از خاطرات قالی بافی و ازدواج اش سخن می گوید و عنوان می کند: ملاک هنرمندی دختران با گذر زمان تغییر کرده به گونه ای که در گذشته هنرمندی دختران با میزان قالی هایی که بافته اند ارزیابی می شد.
وی دستی بر پرزهای فرش زیر پایش می کشد و با لبخند یادآوری می کند: 44 سال پیش پس از بافت این فرش راهی خانه بخت شدم و با وجود اینکه سال هاست از آن روز می گذرد و با وجود دست و پنجه نرم کردن با مشکلات اقتصادی ولی این فرش را به یادگار نگه داشته ام.
این زن هنرمند اظهارکرد: مهمترین معیار و ملاک سنجش هنرمندی دختران دم بخت و نوعروسان در گذشته بر اساس توانمندی و آشنایی آنها با ترکیب رنگ و نقشه و بافت قالی های زیبا و پر فروش بود.
او با افسوس، شیشه های عینک ته استکانی خود را پاک می کند و این گونه بزبان می آورد که آنقدر چشمان خود را بدون احساس گذر زمان و در کنار مادر و خواهران خود غرق در نقشه ها و خامه های قالی کردم تا چشمانم به این روز افتادند.
وی اضافه می کند: شوخی ها، لبخندها، قصه ها و درد و دل ها همگی با هر بار گره خوردن تار و پود قالی و ضربه دف، به جان قالی می نشست و بعدها با نگاه به آن قسمت قالی این خاطرات تداعی می شد.
وی بیان کرد: هم اینک دار قالی بسیاری از زنان و دختران روستایی به خاطر نبود صرفه مالی و اقتصادی در گوشه خانه و انباری خاک می خورد و کف پوش های جدید جای قالی ایرانی را گرفته است.
درد و دل های دلنشین و شنیدنی این 2 بانو که سالها طبیعت را بر دل قالی نشانده و درد و دلهای خود را با نجواهای عاشقانه و ترجیح بندهای زیبا برای قالی سرودند ما را به سمت رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان سوق داد تا از این مسئول مشکلات و برنامه های صنعت فرش را جویا شویم.
احمد علی بابایی ابتدا به ذکر تاریچه ای از صنعت فرش پرداخت و در ادامه گفت: فرش دستبافت یک کالای 100 درصد سرمایه ای و استرتژیک است و توجه به آن به ویژه در این برهه از زمان می تواند بخش های مختلف اقتصادی اجتماعی، فرهنگی را به ارزش افزوده برساند.
وی معتقد است: در صورت توجه به فرش دستباف، از منظر اقتصادی بخش عمده ای از مشکلات اقتصاد خانواده را حل کرده و کمک حال اقتصاد خانواده می شود.
به گزارش ایرنا وی اضافه کرد: می توان با صادرات فرش دست بافت ارزش افزوده و ارز آوری قابل توجهی برای کشور به ارمغان آورد.
وی با ذکر اینکه ایجاد شغل در صنعت فرش نیاز به سرمایه چندانی ندارد بیان کرد: برای ایجاد یک شغل در صنعت فرش به مثابه دیگر بخش ها نیازمند سرمایه گذاری 2 تا 2.5 میلیارد ریال نیست بلکه در این صنعت می توان با 20 میلیون ریال شغل ثابت، پایدار، بادوام و شیک ایجاد کرد.
رئیس اداره فرش استان همدان تصریح کرد: در صنعت فرش دستباف هیچگونه نیازی به واردات مواد اولیه، تکنولوژی و طرح و نقشه از سایر کشورها نیست بلکه همه آنها در داخل کشور وجود دارد.
بابایی اضافه کرد: اگر در دیگر کالا و تولیدات نظیر خودرو مزیت نسبی داریم ولی در صنعت فرش دستباف دارای مزیت مطلق از نیروی انسانی هنرمند بوده تا جایی که حتی هیچ کشوری به اندازه ایران بسترهای لازم برای تولید فرش دستباف را ندارد.
وی در خصوص اهمیت فرش دستباف از منظر اجتماعی توضیح داد: فرش دستباف می تواند در بخش عمده از مشکلات و ناهنجاری های اجتماعی وارد شده و نرخ بیکاری را کاهش دهد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان اظهار کرد: به طور حتم فرش دستباف به عنوان یک کالای فرهنگی و هنری ارزشمند با وجهه جهانی مورد تائید همگان است.
بابایی اضافه کرد: با صادرات فرش هنر ملت ایران و قدمت تاریخی و فرهنگی این ملت به نقاط مختلف جهان صادر می شود.
*** نبود بازار بزرگترین مشکل فرش دستباف
وی تاکید کرد: یکی از بزرگترین مشکلات پیش روی صنعت فرش نبود بازار تعریف شده است چون بعد از تحریم های ظالمانه، بازارهای هدف را از دست دادیم که به دست آوردن مجدد این بازار نیازمند سیاستگذاری و توجه بیشتر به این حوزه است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: تحریم منجر به رها شدن و سرگردانی صنعت فرش شد و تداوم این رویه موجب جای جایگزین شدن کشورهای رقیب و به دست گرفتن بازارهای جهانی شد.
بابایی بیان کرد: مسئولان و تصمیم گیران حاضر در وزارت صنعت معدن تجارت برای رونق صنعت فرش باید نسبت به شناسایی بازار هدف و سلیقه یابی توجه کرده و برای رفع نیاز بازارهای خارجی به تشکل های تولیدی دولت و مرکز ملی فرش، برنامه ریزی کنند و بگویند هر نقطه از جهان چه فرشی را نیاز دارد.
وی گفت: برای بازاریابی باید مرکز ملی فرش ایران با هماهنگی وزارت امور خارجه و سفرای ایران در کشورهای خارجی، تیم های تجاری به کشورهای هدف برای سلیقه یابی اعزام کند چرا که این کار اساسی ترین شیوه برای دستیابی به بازار جهانی است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: بلافاصله پس از شناسایی بازارهای خارجی و گرفتن سفارش تولید باید بر روی ارتقای کیفیت تولید و مواد اولیه تمرکز کرد.
بابایی یادآوری کرد: هنگام تحریم ها بسیاری از واحدها فعال در تولید مواد اولیه فرش دستباف از چرخه تولید خارج شدند که رفع این مشکل نیازمند بازتوانی این قشر با تاسیس مراکز خرید است.
وی تاکید کرد: پشم در کشور ایران به علت نبود دسته بندی و تقسیم بندی مشخص هرز می رود همچنین فرایند چیدن پشم از روی دام و گوسفندان به صورت مکانیزه نبوده بلکه هر فردی سلیقه ای نسبت به تامین مواد اولیه اقدام می کند.
بگفته وی این فرایند نامناسب باعث می شود مواد اولیه غیراستاندارد و نامرغوب وارد بازار شده و بافنده نیز به علت نداشتن علم و آگاهی از کیفیت مواد اولیه آن را خریداری می کند که نتیجه این اقدام در محصول نمایان شده چون استفاده از مواد اولیه نامرغوب و ترکیبی از الیاف مصنوعی و طبیعی در فرش موجب کم ارزش شدن فرش دستباف می شود.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان تاکید کرد: ارزش و جایگاه فرش دستباف ایرانی به علت استفاده از مواد اولیه طبیعی شامل پشم، ابریشم و پنبه است.
بابایی افزود: همچنین استفاده از رنگ های طبیعی در رنگرزی خامه ها به همراه بافت مرغوب کیفیت قالی را بالا می برد.
وی تاکید کرد: اگر رنگ های شیمیایی در مواد اولیه و خامه قالی بکار برده شود و بافت فرش اصالت نداشته باشد به طور حتم فرش دستباف آسیب می بیند.
وی با تاکید بر روزآمد بودن طرح و نقشه گفت: قالی باید بر اساس سلیقه مصرف کنند تولید شود چراکه ذائقه مردم تغییر کرده و زمانی طرح های شلوغ و رنگ های گرم مورد پسند مردم بود ولی هم اینک این طرح ها مورد پسند نیست.
*** همدان مزیت های مضاعفی در صنعت فرش دارد
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان اظهارکرد: وجود نیروی فراوان در جامعه جوانان و بانوان، تمامی امکانات مورد نیاز تولید فرش نیاز از مزیت های بسیار بالای همدان برای رونق صنعت فرش به شمار می رود و این بخش تنها نیازمند توجه و سرمایه گذاری است.
بابایی افزود: نتیجه سرمایه گذاری در فرش دستباف در بلند مدت مشخص می شود بنابراین برای حمایت از این بخش باید پرداخت تسهیلات کم بهره، حمایت از تعاونی های تولیدی صورت پذیرد و واحدهای پشتیبانی فرش با هدف اینکه تعاونی ها توان سفارش پذیری، تامین مواد اولیه و پرداخت حقوق نیروها تا رسیدن کالا به مرحله تولید را داشته باشند ایجاد شوند.
وی درباره ویژگی های مهم فرش دستباف استان همدان گفت: شیوه های نقش پردازی، استفاده از رنگ های گرم مانند قرمز و لاکی، بافت فرش با پرزهای بلند، تنوع در تولیدات، کیفیت ، دوام و عمر بالا، استفاده از شیرازه متصل در حین بافت، داشتن گره متقارن و برخی مواقع فارسی در برخی مناطق و ضخامت و سنگینی مهمترین مزیت فرش دستباف همدان است.
وی استفاده از رج شمار 15 تا 25 روستایی بافت و تا 40 رج شهری بافت، بافت تخت و گاه نیم لول و لول، استفاده از ریشه های بلند و وجود بیشترین مراکز بافت روستایی را از دیگر مزیت های این استان در صنعت فرش دانست.
*** تعدد مراکز تصمیم گیر آسیب بزرگ برای فرش دستباف
وی یادآوری کرد: در طول 15 سال گذشته مدیریت صنعت فرش دستخوش تغییرات زیادی شده است و تا سال 82 مدیریت فرش بر عهده وزارت جهاد کشاورزی بوده و پس از آن بر اساس مصوبه شورای عالی کشور به وزارت بازرگانی سابق واگذار شد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: سپس در این وزارتخانه مرکز ملی فرش ایران ایجاد شد که وظیفه آن مدیریت، برنامه ریزی، نظارت، کنترل، ارائه راهبرد و همه امورات صنعت فرش کشور است.
بابایی تصریح کرد: هنوز در بدنه سیستم وزارت صنعت معدن تجارت یک ساختار تدوین شده برای مدیریت فرش ارائه نشده و با وجود گذشت 13 سال از واگذاری این مسئولیت به بازرگانی سابق ، فرش دستباف کشور مدیریت واحد ندارد.
وی با ذکر اینکه این خلا نظم مدیریتی به وضوح در مدیریت دولتی و بخش خصوصی مشهود است گفت: مرکز ملی فرش ایران باید تشکل هایی را ایجاد کند و با مدیریت آنها بخش خصوصی را در این قالب بگنجاند.
*** تعاونی فرش کشور با نسخه 13سال پیش مدیریت می شود
وی بیان کرد: تعاونی های فرش کشور هنوز با نسخه 13 سال پیش مدیریت می شوند و هم اینک در بدنه وزارت صنعت معدن تجارت 2 مرکز اقدام به مدیریت فرش دستباف می کنند.
وی توضیح داد: این مراکز شامل مرکز ملی فرش ایران که بخشی از فرایندهای تشکل های تولید را مدیریت می کند و مرکز اصناف ایران است که مرکز اصناف ایران مدیریت اتحادیه های صنفی را عهده دار است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: بخشی از فرش فروشان و تولید کنندگان زیر نظر اتحادیه های صنفی و بخش دیگر تحت نظارت مرکز ملی فرش ایران مدیریت می شوند در حالیکه باید این سیستم معیوب در ساختار وزارتخانه اصلاح شود.
بابایی بیان کرد: در صورت توجه به این موضوع تمامی فعالیت های مرتبط با فرش در دستگاهایی نظیر فنی حرفه ای، کمیته امداد، بهزیستی، اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حوزه مشاغل خانگی و هنرستان های فرش باید با ساختار مدیریتی فرش کشور هماهنگ شوند.
وی تصریح کرد: هم اینک اداره کار، صندوق کارآفرینی امید با پرداخت تسهیلات به فعالان حوزه فرش، مراکز آموزش فنی حرفه ای، بنیاد شهید، بهزیستی و دیگر مراکز متعد دخالت مستقیم در حوزه فرش دارند در حالیکه باید تمامی این مراکز از از دخالت در این حوزه تخصصی کنار گذاشته شوند البته مشروط بر اینکه بدنه وزارت صنعت معدن تجارت قوی شود.
وی تاکید کرد: بافندگی فرش در ایرن با شرایط فعلی از جمله صدور انواع و اقسام کارت، مجوز شناسایی و فعالیت و پروانه کسب، دریافت مجوز مشاغل خانگی، کارت شناسایی اتحادیه، کارت عضورت تعاونی، مجوز واحد پشتیبان، گواهینامه آموزشی اتحادیه، گواهینامه اموزشی مرکز آموزش فنی و حرفه ای، گواهی فارغ التحصیلی صنعت فرش از دانشگاه و هنرستان بسیار سخت و دشوار است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: بیشتر این گواهینامه ها موجب ایجاد سردرگمی و پریشان احوالی برای صنعت فرش شده است در حالیکه فرد دارای یک گواهینامه یا داشتن مدرک دانشگاهی رشته فرش بیانگر توانمندی در این صنعت است و نیازی به دیگر کارتها و مجوزها نیست.
بابایی به ذکر نمونه ای از اثرات زیان بار تعدد کارتها و مجوزهای فرش دستباف پرداخت و مثال زد: چنانچه یک فارغ التحصیل رشته فرش درصدد بهره مندی از بیمه قالی بافی باشد از وی گواهینامه فنی حرفه ای مطالبه می شود این در حالیست که این فرد دارای مدرک دانشگاهی در رشته فرش است.
وی توضیح داد: فعال فرش دستباف هموراه با دیگر سازمانها درگیر بوده و باید از آنها نیز مجوز دریافت کند مثلا برای بهره مندی از بیمه قالیبافی باید مدرک مهارت فنی حرفه ای را داشته باشد، برای استفاده از تسهیلات باید کارت مشاغل از اتحادیه داشته باشد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان اضافه کرد: بانکها برای حمایت مالی تائیدیه اداره فرش را نیاز دارند و اداره فرش نیز برای تائیدیه از تعاونی فرش استعلام می کند که تمامی این موارد فقط سرگردانی و نومیدی برای ادامه فعالیت یک علاقه مند به کار را موجب می شود.
بابایی پیشنهاد داد: برای خروج از وضعیت فعلی تقویت تشکیلاتی فرش و صنایع دستی کشور ضروری است و بهترین حالت تشکیل سازمان ملی صنایع دستی در کشور با محوریت فرش بوده تا جایی که این سازمان با اختیارات تام بتواند تمامی صنایع دستی از جمله گلیم، گبه، جاجیم، چرم، سفال، منبت، معرق، حصیر و... را در واحدهای تعریف شده مدیریت نماید.
وی شیوه دوم برای پایان دادن به این نابسامانی ها را تقویت مرکز ملی فرش ایران با ساختار فعلی و افزایش اختیارات این مرکز برای ادامه فعالیت دانست بطوریکه تمامی فعالیت های فرش دستباف از تمامی دستگاه ها و دیگر نهاد ها سلب و به مرکز ملی فرش ایران واگذار شود .
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: نهادهایی همچون کمیته امداد، بهزیستی، فنی حرفه ای، شرکت شهرک های صنعتی، شرکت سهامی فرش ایران، صندوق مهر کارآفرین امید، وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، مرکز اصناف و دیگر دستگاه ها باید همه فعالیت های مرتبط به فرش خود را به این مرکز واگذار کنند.
بابایی افزود: این مرکز نیز باید با اصلاح ساختار و تدوین برنامه های کاربردی و حتی تهیه دستورالعمل ها و قوانین مرتبط، ساز و کار جدیدی را به ویژه در بخش خصوصی برای مدیریت فرش اعمال نماید.
*** ایجاد 25 شغل جانبی با رونق فرش دستباف
وی گفت: 2.5 میلیون نفر در کشور در صنعت فرش فعال هستند که می توان عنوان کرد جمعیت هشت تا 10 میلیون نفر از این محل ارتزاق می کنند که با توجه به گستردگی، نیازمند یک سازمان و مرکزی قوی برای اداره این قشر هستیم.
وی افزود: این حرفه موروثی 25 شغل جانبی نیز ایجاد کرده که برای نمونه می توان پشم چینی، دامداری، ریسندگی حلاجی، رنگ رزی، پرداخت، چله کشی، تولید و تجارت فرش را مثال زد.
*** خانه فرش روستایی ایجاد شود
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان مشکلات فعالان فرش دستباف را شامل چهاربعد فنی و تولیدی، بازرگانی، حمایتی مالی پولی و ساختاری دانست.
بابایی افزود: مدیریت مرکز ملی فرش ایران باید برای ارتقای آگاهی بافندگانی که اطلاعی از نیازهای بازار ندارند اقداماتی نظیر آموزش های مداوم و متوالی برای بافت بهتر در چارچوب نیاز بازار ارائه دهد.
وی گفت: یکی از نیازهای امروزی ایجاد کارگاه بافت قالی در سطح روستاها است تا همانگونه که روستا دارای خانه بهداشت است از خانه فرش روستایی نیز برخوردار باشد.
وی در ذکر اهمیت خانه فرش روستایی اینگونه توضیح داد که این مرکز می تواند به صورت متمرکز سفارش ها را دریافت کرده و طبق ذائقه متقاضی و سلیقه بافندگان روستایی، تولید را به آنها واگذار کند.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان کمک به افزایش درآمد خانوار روستایی، استفاده از ظرفیت های موجود در روستاها، پیشگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها و تبدیل شدن این مرکز به کانونی برای حمایت از بافندگان فرش دست باف در بخش های تامین مواد اولیه، آموزش، بیمه بافندگان و خرید تولیدات را از دیگر مزایای راه اندازی خانه های فرش روستایی برشمرد.
*** نقشه های قالی باید به روز شوند
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان گفت: استفاده از نقشه های سنتی تکراری در تولید فرش دستباف هنوز رواج دارد در حالیکه هیچ بافنده ای نباید فرش ببافد مگر اینکه به نیاز بازار اشرافیت داشته و از قبل پیش بینی کرده باشد.
بابایی با ذکر اینکه نباید بر اساس خواسته دل مان فرش ببافیم چون به فروش نمی رود افزود: باید نقشه های سنتی قدیمی با هنرمندی طراح های زبردست استان و کشور از نظر رنگ و ترکیب روزآمد شود.
وی اظهارکرد: یک زمان مصرف کننده خواهان قالی هایی با طرح های شلوغ بود ولی هم اینک قالی های با ترکیب و نقشه های خالی را می پسندند.
وی تصریح کرد: با وجود تغییر ذائقه مردم ولی قالی بافان همچنان قالی هایی با طرح ها شلوغ 12 و 13 رنگ تولید می کنند در حالیکه قالی بافان بیشتر کشورها تنها از دو رنگ برای بافت قالی استفاده می کنند.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان اضافه کرد: همچنین در مکانیزم های جدید مورد استفاده سایر کشورها قالی بافان نیاز به مراجعه به مراکز خم رنگرزی ندارند چراکه پشم با رنگ های متنوع وجود دارد و می توان آنها را با پشم های مشکی ترکیب کرده و با این اقدام هزینه ها رنگریزی را حذف و هزینه تولید را کاهش داده که این رویه در قیمت تمام شده محصول تاثیر مثبت دارد.
بابایی تاکید کرد: قیمت مواد اولیه تولید فرش دستباف در سطح کشور به واسطه نبود مکانیزم های جمع آوری مواد اولیه خیلی گران شده و قیمت ها به صورت سلیقه ای تعیین می شود.
*** دستمزد بافندگان ناچیز است
وی گفت: بسیاری از بافندگان فرش با کمترین دستمزد فعالیت می کنند به گونه ای که می توان با صراحت عنوان کرد که سود واقعی فرش دستباف به بافنده نمی رسد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: در حالیکه بافندگان محور اصلی تولید فرش دستباف هستند ولی نمی توانند از مزایای کارشان بهره مند شوند.
بابایی تاکید کرد: باید یک مکانیزم تعریف شده برای بالا بردن حقوق بافندگان فرش پیش بینی شود که در این راستا پیشنهاد می شود سرمایه گذار، طرح، مواد اولیه و نقشه را تامین کرده و در اختیار بافنده قرار دهد سپس سود حاصل از بافت قالی پس از قیمت گذاری در بازار بین هر 2 به تساوی تقسیم شود.
*** فرش های تولیدی فاقد شناسنامه هستند
وی یادآوری کرد: به جز شرکت سهامی فرش ایران که در گذشته از آن به عنوان شرکت تخصصی مادر فرش یاد می شد هیچ مجموعه بر روی فرش های تولیدی اش لیبل، برند نزده و درج مشخصات نمی کند که این یکی از بزگترین ضعف های حوزه فرش است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: برای اینکه بتوانیم در بازارهای فرش جهانی نفوذ کرده و نقش مثبت و خوبی داشته باشیم باید برندهای تعریف شده را معرفی کرده لیبل و مشخصات تولید یا به عبارتی شناسنامه فرش بر وی آن الصاق شود.
بابایی تاکید کرد: داشتن لیبل مشخصات برای فرش دستباف موجب پیشگیری تخلف در تولید، عرضه و فروش شده که این مولفه آسودگی خاطر خریداران را در پی دارد.
***کف پوشهای جدید رقیب جدی فرش دستباف
وی گفت: برای بالا بردن توان رقابت در بازار باید در بعد کیفی و کمی یعنی قیمت و کیفیت فرش را ارتقا داد و با تبلیغ فرش دستباف، اهمیت وجود آن در منزل و بهتر بودن آن نسبت به سایر کف پوشها را به مصرف کننده شناساند.
وی بیان کرد: فرش دستباف هم اینک دارای رقبای جدید و نوظهوری از جمله انواع کف پوشها نظیر سرامیک، پارکت، موزائیک، موکت و غیره است در حالیکه وجود فرش دستباف به خاطر طبیعی بودن نسبت به سایر کف پوشها بسیار حائز اهمیت است.
*** دوره نشستن در حجره به امید آمدن مشتری گذشته است
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان با تاکید بر ضرورت آشنایی با تجارت الکترونیک گفت: تمامی تولید کنندگان، تجار و فروش فروشان باید با علم روز تجارت الکترونیک آشنا باشند.
بابایی افزود: دوره نشستن فرش فروشان همانند 40 سال پیش در حجره و منتظر ماندن برای مشتری گذشته و این نوع تفکر روز به روز موجب سقوط فعالان در عرصه فرش دستباف می شود.
وی اضافه کرد: تجار و بافندگان فرش باید اقدام به بازار یابی با معرفی کالا کنند تا با این شیوه بتوانند بازار هدف و مشتریها را جذب خود کنند.
*** 6 هزار شغل می توان از محل بافت فرش برای مساجد همدان ایجاد کرد
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان بیان کرد: فرصت های زیادی در استان و کشور برای تولید و رونق فرش وجود دارد که این فرصت در صورت توجه به نیازهای درونی می تواند در صنعت فرش تحرک جدی ایجاد کند.
بابایی توضیح داد: طبق ارزیابی های صورت گرفته یک هزار و 800 مسجد به جز نمازخانه ادارات و مدارس در این استان وجود دارد که اگر به طور میانگین هر یک از آنها 200 متر فضا داشته باشند 360 هزار متر مربع فضای خالی برای پوشاندن وجود دارد.
وی اضافه کرد: اگر هر ساله تنها 10 درصد از این میزان پوشانده شود می توان 36 هزار متر فرش بافت که تنها از طریق بافت فرش برای مساجد برای 6 هزار جویای کار شغل ایجاد می شود.
وی اظهار کرد: هم اینک در مساجد بسیاری از کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس، فرش های ایران در ابعاد 4 تا 6 هزارمتر صادر شده است ، چرا نباید در مساجد داخل استان از فرش دست باف استفاده کرد؟
وی همچنین پیشنهاد داد: با همکاری مسئولان استانی تمامی ادارات ملزم به خرید سالانه یک تخته فرش دستباف 6 متری برای نمازخانه محل فعالیت به ویژه نمازخانه مدارس بشوند.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان اضافه کرد: شاید نبود اعتبار برای خرید قالی بهانه شود ولی می توان از محل صرفه جویی اعتبارات رقمی برای یک قالی 6 متری که قیمت چندانی ندارد کنار گذاشت که از این طریق نیز بازار تقاضا تا حد قابل توجهی افزایش می یابد.
*** کاهش آمار تولید کنندگان فرش دستباف در همدان
وی یادآوری کرد: در استان همدان روزگاری یکصد هزار نفر در صنعت فرش به بافندگی مشغول بودند ولی این آمار هر ساله رو به کاهش بوده و در پایان سال 94 به 58 هزار نفر رسیده است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان با ذکر اینکه آمار بافندگان امسال نیز کاهش یافت افزود: این روند کاهش با توجه به مواتنع و مشکلات فرا روی این صنعت، طبیعی است.
بابایی اضافه کرد: فعالان در حوزه فرش دستباف استان همدان سال گذشته افزون بر 50 هزار متر مربع فرش بافتند.
***آمریکا و اروپا مقصد فرش همدان
وی اظهارکرد: بخاطر ویژگی منحصر به فرد فرش دستباف همدان، عمده سفارش بازار فرش دستباف این استان کشورهای آمریکایی، اروپایی و کانادا و آلمان است.
وی فرش همدان را دارای ویژگی های منحصر به فردی نظیر پرز بلند، ضخامت بالا، رج شمار پائین، رنگ ها و الیاف طبیعی، قیمت ارزان ، استحکام و استقامت بلند مدت دانست.
وی گفت: با توجه به اینکه کشورهای اروپایی و آمریکایی متقاضی فرش همدان بودند اما دوران تحریم های ظالمانه ضربه جبران ناپذیری بر فرش همدان وارد کرد.
*** انتظارات حوزه فرش از مسئولان
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان گفت: یکی از مطالبات این حوزه تحویل سریع مکان اتحادیه به صورت قانونی به سازمان صنعت معدن وتجارت استان همدان است.
بابایی افزود: اواخر سال 94 وزارت صنعت معدن تجارت برای رفع این مشکل اقدام کرده که این اقدام موجب توقف مزایده شد که انتظار می رود در گام بعدی مالکیت آن به سازمان صنعت معدن تجارت همدان واگذار شود.
وی تعیین تکلیف بیش از هفت هزار و 700 تن از دارندگان مجوز مشاغل خانگی که بر اساس انتظارات ایجاد شده در نوبت دریافت تسهیلات قرار دارند را خواستار شد.
وی همچنین بر ضرورت توقف صدور مجوز مشاغل خانگی در رشته قالیبافی و مسدود شدن سایت، تخصیص اعتبار آموزشی به مبلغ 9.2 میلیارد ریال، تخصیص 80 میلیارد ریال تسهیلات کم بهره برای تامین مواد اولیه برای تعاونی ها و واحدهای پشتیبان در سطح استان، دستور چگونگی تامین اعتبار لازم برای بازرسی بیمه قالیبافی و تامین اعتبار 1.5 میلیارد ریالی برای تولید نمونه فرش های نمایشگاهی استان همدان تاکید کرد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان، افزایش سقف تسهیلات پرداختی در سال جاری به واحدهای پشتیبان تا یک میلیارد ریال، تسهیل در پرداخت وام واحدهای پشتیبان و موافقت با ایجاد رشته دانشگاهی در مقطع کارشناسی و در سه گرایش بافت، طرح و نقشه، رنگرزی را از جمله انتظارات این حوزه دانست.
7526/1352
گزارشگر: علیرضا جهانگیری عرش** انتشاردهنده: نوشین مطلبی خواه