پنجشنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۵ ساعت ۰۱:۰۱

زری بافی؛ جامه شاهانه، هنر امروزی

زري نوعي پارچه است كه تمام يا فقط گل‌ها و خطوط آن از تار و پود سيمين يا زرين است. به تعريفي ديگر، زري پارچه‌اي است كاملا ابريشمي و داراي ...

زري نوعي پارچه است كه تمام يا فقط گل‌ها و خطوط آن از تار و پود سيمين يا زرين است. به تعريفي ديگر، زري پارچه‌اي است كاملا ابريشمي و داراي نقوش بسيار متنوع و ظريف كه به جهت وجود نوعي نخ معروف به گلابتون در سراسر پارچه، آن را زري يا زربفت نامیده‌اند. بنا به‌ روايات‌ تاريخي‌، بافت‌ پارچه‌هايي‌ كه‌ درمتن‌ و نقوش‌ آنها، نخ‌هاي‌ گلابتون ‌به‌ كار گرفته‌ شده‌ به‌ 2 هزار سال‌ پيش‌ مي‌رسد. هرودوت مورخ‌ مشهور يوناني‌ نوشته‌ است‌: «روميان‌ به‌ خاطر زيبایي‌ و اشتهار زربفت‌هاي‌ سنتي‌ ايران‌، همه‌ ساله‌ مبالغ‌ هنگفتي‌ مي‌پرداختند.» فيلوسترات‌ نيز گفته‌ است‌: «اشكانيان‌، خانه‌‌هاي‌ خود را با پرده‌هاي ‌زري‌ يراق‌‌دار كه‌ از پولك‌هاي‌ نقره‌ و نقوش‌ زرين‌، تزئين‌ شده‌ بود مي‌‌آراستند.»

به نظر می‌رسد بافتن پارچه‌هاي زربفت مانند قالي و گليم از زمان هخامنشيان در ايران مرسوم بوده زيرا در بسياري از نقوش برجسته تخت جمشيد، شوش و حتي پاسارگاد، نقوشي در حاشيه‌هاي لباس شاهنشاهان و درباريان به چشم مي‌خورد و نشان می‌دهد لباس آنها از پارچه‌هاي زربفت بوده؛ به‌علاوه در حاشيه لباده و حاشيه آستين‌ها و يقه لباس، قطعاتي از طلاي ناب به شكل شير، مرغ، ستاره با گل پنج‌پر يا نقوش هندسي مانند مثلث و غيره مي‌دوختند و بسياري از اين قطعات طلا، امروزه در موزه ايران باستان و موزه‌هاي ديگر دنيا موجود است. نساجی ایران در این دوره به‌ویژه در بافت پارچه‌های ابریشمی، پشمی نرم و لطیف مشهور بوده و شاهان هخامنشی به داشتن لباس‌های زیبا و فاخر شهرت داشتند. اسکندر مقدونی با همه دشمنی‌اش با ایرانیان، بنا به نوشته‌های هرودوت و پلوتارک از هنگام ورود به ایران تا هنگام مرگش، لباس‌های زربفت ایرانی بر تن می‌کرد. اما فن زري‌بافي در دوران صفويه به منتهاي كمال خود رسيد و پس از آن در افشاريه و زنديه و قاجاريه رو به زوال گذاشت. این‌ پارچه‌‌ها که در گذشته برای‌ تن‌‌پوش‌ پادشاهان، وزیران، بزرگان و درباریان‌ به‌‌کار می‌رفت‌ و در کنار آن به‌عنوان یک هدیه ارزشمند در دربار شاهان ایران برای هدیه دادن به شاهان بیگانه مورد استفاده قرار می‌گرفت، اكنون در كارگاه‌های‌ زري‌بافي‌ سازمان‌ ميراث‌ فرهنگي‌ كشور در تهران‌، هنرستان‌ هنرهاي‌ زيباي‌ اصفهان‌، میراث‌ فرهنگي‌ كاشان‌ و چند شهر دیگر بافته می‌شود و در زمره یکی از صنایع دستی ایران قرار دارد.

کد N1637577

آفتاب

زری بافی؛ جامه شاهانه، هنر امروزی

وبگردی

مطالب مرتبط

لیست نظرات