بدن لنین را باید دفن کرد و مقبره او را از داخل کرملین بیرون آورد

به گزارش خبرنگار مهر، در آستانه یکصدمین سالگرد انقلاب اکتبر روسیه، خبرگزاری اینترفاکس روسیه با «برل لازار» راوین ارشد (خاخام اعظم) روسیه درباره بدن مومیایی شده لنین گفتگویی انجام داده است.

متن کامل این گفتگو که رایزنی فرهنگی ایران در مسکو آن را ترجمه و برای انتشار در اختیار مهر قرار داده است، به شرح زیر است؛

سال ۲۰۱۷ یکصدمین سالگرد انقلاب اکتبر روسیه است. ارزیابی شما از تاریخ روسیه در دوره شوروی چیست؟

برای من این دوره سیاه و تاریک است. بلشویک‌ها هدف خود را بر ساخت «انسان جدید» و جامعه جدید گذاشته بودند. آنها مسیر خشونت و زور را برای رسیدن به هدف انتخاب کرده بودند که در دوره حکومت استالین به اوج خود رسید. برای مومنین بدون توجه به دین و مذهبشان عملاً دوره شوروی با ممنوعیت‌ها و تحریم‌های بی‌شمار همراه بود. این افراد تا زمان مرگ استالین به شدت در زندان‌ها سرکوب یا حتی به خاطر انجام مناسک دینی خود گلوله باران شدند. پس از آن افراد خاص را از بین دینداران سرکوب می‌کردند و تعقیب و ممنوعیت تا سال‌های پایانی دهه هشتاد قرن بیستم ادامه یافت. تمام خاطرات خوبی که امروز از دوران شوروی تعریف می‌کنند، به لطف حکومت شوروی نبوده، بلکه علیرغم وجود این حکومت بوده است.

کدام ویژگی‌ها و دستاوردهای دوره شوروی را می‌توان به عنوان الگو و نمونه‌ای برای جامعه امروز و حکومت کنونی عنوان کرد؟

قبل از هر چیز پیروزی بر فاشیسم، نجات دنیا از آینده سیاه حکومتی مبتنی بر تنفر در ابعاد جهانی اهمیت دارد و نجات قوم یهود از نابودی کامل را می‌توان نام برد. روسیه امروز با تروریسم و افراطی‌گرایی به شدت مبارزه می‌کند. دستاورد دیگر آن دوره که می‌تواند برای جامعه امروز ما مفید باشد، تلاش برای ایجاد یک ملت واحد بود. در دوره شوروی این پروژه تا آخر اجرایی نشد، ما با موج ناسیونالیسم روبرو شدیم و حال شاهد رنسانس ایده تشکیل ملت واحد هستیم. سیستم آموزش بهداشت که در چشم انداز کوتاه مدت مشکل بی‌سوادی و بیماری‌های اپیدمی را حل کرد نیز از دیگر موارد مثبت دوره شوروی هستند.

نگاه شخص شما به لنین و استالین چطور است؟

هر دو انسان‌هایی بودند که کشور را در خون غلطاندند و ایمان به خدا را با فرهنگ رهبرپرستی جایگزین کردند. بنابراین، استالین به درستی خود را «لنین‌گرای واقعی» نامید، با این تفاوت که لنین به خاطر پیشبرد ایده‌های خود کشتار می‌کرد، اما استالین برای حفظ حکومت مردم را نابود می‌کرد.

به اعتقاد شما، زمان آن نرسیده که بحث درباره تدفین بدن مومیایی شده لنین را مجدد مطرح کنیم؟

من معتقدم که همه بحث‌ها و مناظره‌ها در این رابطه انجام شده است. بدن لنین را باید به خاک سپرد و مقبره‌اش را از کنار دیوار کرملین بیرون آورد و به قبرستان منتقل کرد. نمایندگان ادیان مختلف بر سر این موضوع اتفاق نظر دارند. در خصوص مقبره لنین من معتقدم که نباید آن را خراب کرد. این بنا در مجموعه میدان سرخ قرار دارد؛ بهتر است که آن را به موزه دوره شوروی تبدیل کنیم.

شما از سطح بالای آموزش در دوره شوروی صحبت کردید. نظرتان درباره سیستم آموزشی در روسیه چیست؟

سیستم آموزشی در شوروی پاسخگوی اهداف تعیین شد در همان دوره بود؛ آموزش تمام اقشار جامعه. اما امروز شرایط تغییر کرده است، آموزش در تمام دنیا تخصصی تر شده است و برخی شاخه‌های علم از زمان جلوتر رفته اند، اما در نهایت تاسف، در روسیه هنوز برخی شاخه‌ها طبق سیستم ۲۰، ۳۰ ای ۴۰ سال پیش حرکت می‌کنند.

به نظر شما، سیستم امروز باید تغییر کند؟

اولاً باید کاری کرد که حرفه معلمی از جایگاه خوبی برخوردار شود، بایستی حقوق معلمین و استادان را به ویژه در استان‌ها افزایش داد. دوم اینکه بهتر است سیستم آموزشی امروز را از آموزش ساده متن‌ها طبق استاندارد ۲۰ و ۴۰ سال پیش فراتر برده و به سیستم مبتنی بر استفاده از آموخته‌ها در عمل تغییر داد. علاوه بر این، بایستی محتوای دروس را پیوسته به روزرسانی کرد (به ویژه در متون فنی این مساله اهمیت بیشتری پیدا می‌کند). در پروسه آموزشی امروز استفاده از مطالب تعاملی و مرتبط با فناوری‌های روز اهمیت بسیار زیادی دارد. باید تمام تجربه مثبت جهانی را در این حوزه به کار گرفته و ایده‌های جدیدی که پیوسته طراحی می‌شوند را دنبال کرد.

تقریبا شش ماه پیش موزه یهودیان و مرکز تساهل و تسامح یهودیان توسط انجمن یهودیان فدراسیون روسیه در شهر مسکو تاسیس شد که با یونسکو برای مقابله با فقدان تحمل پذیری دینی و قومی در دنیا کارهای مشترکی انجام می‌دهد. این پروژه در چه حال است؟

اولین پروژه مشترک مرکز تساهل و تسامح و یونسکو برگزاری کنفرانس «مهاجرت برای توسعه پایدار: گذار اجتماعی، مباحثات رسانه ای و آموزش» بود که در جولای ۲۰۱۶ در مقر یونسکو واقع در پاریس برگزار شد؛ مرکز ما برگزار کننده این کنفرانس بود. تا اواخر سال ۲۰۱۶ قرار است نشریات مشترکی با موضوع مهاجرت بین المللی، تساهل و تسامح و گفتگوی فرهنگ‌ها داشته باشیم. در بین مطالب ما که به زبان‌های سازمان ملل تهیه می‌شوند، می‌توان از مقالات علمی کارشناسان برجسته جهانی در حوزه علوم اجتماعی – انسانی و همچنین آثار تهیه شده توسط مرکز تساهل و تسامح نیز یاد کرد. برنامه‌های مرکز برای مدارس وابسته به یونسکو که تعداد آنها به بیش از ۹۵۰۰ می‌رسد، ارسال می‌شوند. در حال حاضر پروژه مشترک بین المللی برای به وجود آوردن تصویر مثبت از مهاجر راه‌اندازی شده است. در مرحله اول این پروژه، کودکان کشورهای مختلف دنیا نقاشی‌هایی با مضمون برخورد انسانی با مهاجران می‌کشند.

در کدام شهرها این مراکز تساهل و تسامح راه‌اندازی شده و یا قرار است راه‌اندازی شوند؟

طبق قطعنامه ریاست جمهوری فدراسیون روسیه، مراکز تساهل و تسامح در شهرهایی راه اندازی می‌شوند که بیش از یک میلیون نفر جمعیت داشته باشند. در حال حاضر این مراکز در پترزبورگ و قازان فعال هستند. اجرای برنامه و طرح‌ها در حوزه همکاری‌های اجتماعی و تقویت همکاری‌های مردمی در بین جوانان، ترویج فرهنگ صلح و همکاری، گفتگوهای ثمربخش مردم با فرهنگ، ادیان و جهانبینی‌های مختلف یکی از اولویت‌ها ما در مرکز است. طبق برنامه مرکز، مدرسین در بیش از ۷۰ شهر روسیه از کالنینگراد تا ساخالین جنوبی مشغول کار هستند. مرکز ما دوره‌های دانش افزایی برای مدرسین برگزار می‌کند. سال ۲۰۱۶، در سنت پترزبورگ، قازان، کالنینگراد، اورنبورگ، بوگوروسلان چند دوره برگزار شد. سال ۲۰۱۷ هم این دوره‌ها ادامه پیدا می‌کنند.

پیشتر، مرکز به حکومت پیشنهاداتی مبنی بر همکاری برای آموزش تساهل و تسامح بین طرفداران بازی‌های فوتبال و سازگاری مهاجران با شرایط جامعه ارائه کرده بود. واکنش دولت به این پیشنهادات چه بود؟

مرکز ما مجموعه برنامه‌هایی را پیشنهاد داد که در راستای ایجاد فضایی فارغ از تبعیض در آستانه برگزاری جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ بود. در حال حاضر برنامه در کمیته برگزاری فیفا در دست بررسی و تصویب قرار دارد.

انجمن یهودیان امروز در کدام مناطق احساس کمبود کنیسه می‌کند؟

در واقع، تمام مناطقی که انجمن یهودیان حضور دارند، کمبود کنیسه داریم. کنیسه‌های موجود غالباً ظرفیت کافی برای پذیرش مراجعه کنندگان را ندارند یا اینکه دور از محل زندگی مردم هستند. قدیم مردم اطراف کنیسه زندگی می‌کردند، اما امروز شرایط تغییر کرده است، به همین خاطر، احداث کنیسه‌های جدید، خانه‌های عبادت و مراکز ادامه دارد.

امسال در کدام مناطق قرار است کنیسه احداث کنند؟

اگر دقیق بگویم، امسال در منقه ولژسک و کالنینگراد دو کنیسه احداث می‌کنیم. مقامات محلی در سال گذشته (۲۰۱۶) ساختمان‌هایی را به انجمن یهودیان اختصاص دادند. علاوه بر این، در برخی شهرها از جمله در بریانسک و ساراتوف کارهای مرمت و بازسازی انجام می‌شود و تا پایان سال جاری به اتمام می‌رسند.

اجرای ایده‌های انجمن یهودیان فدراسیون روسیه برای احداث کنیسه‌های جدید در مسکو در چه مرحله ای قرار دارد؟

در حال حاضر حدود ۳۰ انجمن در مسکو داریم که همگی زیر نظر انجمن یهودیان روسیه هستند. سه مرکز سال ۲۰۱۶ برای یهودیان انگلیسی زبان در آربات، یک مرکز زیر نظر دانشگاه روابط بین‌الملل مسکو و یک مرکز در خیابان لامانوسف افتتاح شد. در آینده نزدیک هم قصد دارد یک کنیسه در نووایا ماسکوا احداث کنیم که حکومت قطعه زمینی برای آن تخصیص داده است. ما سعی داریم در تمام مناطق مسکو حضور داشته باشیم. در برخی مناطق بناهایی در حال احداث است و در برخی نقاط ساختمان اجاره یا خریداری کرده ایم. چند کنیسه هم در منطقه مسکو در حال احداث است که ارتباط تنگاتنگی با مسکو دارند.

در ماه اکتبر مرمت انجمن واقع در میتیشی کامل شد و کنیسه آنجا را افتتاح کردیم. قرار است مجموعه کاملی در این نقطه داشته باشیم که شامل عبادتگاه، کتابخانه، مهدکودک، کافه حلال و استخر برای انجام آیین شستشوی مذهبی می‌شود. اواخر سال ۲۰۱۵ در منطقه ژوکووکا یک مرکز دینی – فرهنگی یهودیان افتتاح شد که بعد از مرکز انجمن یهودیان مسکو، بزرگترین مرکز از نظر مساحت خواهد بود. در این مرکز یک هتل و مهمانپذیر، رستوران حلال و کتابخانه تعبیه شده و پیوسته جلسات درس و سخنرانی برای راوین‌ها برگزار می‌شود. علاوه بر این دارای مهدکودک، کلوپ جوانان و بسیاری امکانات دیگر است. اخیرا ویلایی در شوسه آلتوفیفسکی به بهره برداری رسیده که به انجمن یهودیان فدراسیون روسیه تعلق دارد و به زودی هم مشابه آن در منطقه خیمکی به بهره برداری می‌رسد.

چه پروژه‌هایی امسال به بهره برداری می‌رسند؟

ما معمولاً پروژه‌ها را همزمان در شاخه‌های مختلف پیش می‌بریم. برخی از پروژه‌ها بدین قرار است: توسعه مرکز یهودیان «ژوکووکا»، بهبود فعالیت‌های موزه و مرکز تساهل و تسامح. انجمن یهودیان فدراسیون روسیه نیز از برنامه-های فرهنگی حمایت کامل خواهد کرد که از جمله آنها انتشار ادبیات یهود توسط انتشارات «کنیژنیکی» (به معنای اهل کتاب) است. پروژه تلمود بابل که به زبان روسی در سال ۲۰۱۶ آماده شده کاری جداگانه است. قرار است برنامه-های آموزش جوانان را در سنین مختلف به طور فعال توسعه دهیم. به برنامه خیریه «قلب برای کودکان» برای کمک رسانی به کودکان پیش دبستانی و دبستانی از خانواده‌های کم بضاعت، خانواده‌هایی که پدر یا مادر ندارند و یا خانواده‌های پرجمعیت که از نظر شرایط مالی و یا پزشکی و اجتماعی در مضیقه هستند، توجه خاص شده است.

محور دیگر برنامه‌های ما، برگزاری بزرگداشت برای قربانیان هولوکاست و احداث یادبود برای قربانیان اعدام‌های جمعی است. یک برنامه ویژه دیگر هم داریم که شامل حمایت از افرادی می‌شود که به هر دلیل از زندگی گوشه گرفته اند. انجمن یهودیان از برنامه‌های مبارزه با اعتیاد برای جوانان حمایت می‌کند. علاوه بر این، در چارچوب این برنامه دو عبادتگاه برای زندانیان در منطقه مسکو احداث می‌شود.

با توجه به حوادث خاورمیانه، خیلی‌ها امروز این سوال را طرح می‌کنند که آیا ما با فاجعه جهانی روبرو هستیم. نظر شما چیست، از نظر دین یهود، انسان در آستانه تزلزل فراگیر جهانی و تهدیدهای موجود باید چه رفتاری داشته باشد؟

من معتقدم که احتمال وقوع جنگ جهانی جدید بسیار کم است. برخلاف جنگ‌های بزرگ جهانی، قدرت‌های امروز از سلاح اتمی برخوردار هستند و قادرند زندگی را در زمین نابود کنند. بعید است کسی تصمیم به شروع جنگی بگیرد که نتیجه آن قطعا نابودی کامل تمدن خواهد بود. در خصوص باور دین یهود نسبت به فاجعه جهانی باید گفت که ما معتقد به قضا و خواست خداوند هستیم. باید گفت: «از تو حرکت و از خدا برکت».

آینده روسیه و جهان را چطور می‌بینید. مثلاً ۱۰ سال آینده چه اتفاقاتی رخ خواهد داد؟

من امیدوارم که بعد از ۱۰ سال، روسیه حکومتی باثبات و شکوفا باشد. در رابطه با دنیا هم فکر می‌کنم که تغییرات چندانی نخواهد داشت. قدرت‌های بزرگ بین خود رقابت می‌کنند. دلم می‌خواهد باور کنم که تروریسم بین‌المللی به طور جدی از مواضع خود عقب می‌رود، اما فکر نمی‌کنم که با گذشت ۱۰ سال بتوانیم از نابودی کامل این پدیده صحبت کنیم. پروسه ریشه‌کن کردن آن افرادی که دست به تبلیغات مبتنی بر نفرت از انسان کرده‌اند، زمانی بیش از ۱۰ سال می‌طلبد.