یخبندان گرم

«گلف‌استریم»(Gulf Stream،نوعي جريان اقيانوسي) اروپا را گرم نگه می‌دارد؛ اما هواشناسان از این مسئله واهمه دارند که آب حاصل از ذوب یخچال‌های گرینلند، شوری آب شمال اقیانوس اطلس را به قدری کاهش دهد که باعث تضعیف پیش‌ران آب شور شود.

از آن‌جایی‌که این پیش‌ران آب شور، سبب تقویت جریان حیاتی آب گرم است، ممکن است باعث شود که اروپا به شدت دچار یخ‌زدگی شود.

تعجب نكنيد. بله، از سال 1880 (1259) تاکنون، سال 2015 گرم‌ترین سال بوده است و سال 2016 هم در حال شکستن این رکورد و پیشی گرفتن از آن است.

گرمایش جهانی هم یک درجه‌ی کامل به میانگین دمای زمین افزوده است، ولی در یک منطقه‌ی زمین، برعکس این حالت رخ داده است.

در سال 2015، ناحیه‌ی اقیانوسی بزرگی در جنوب گرینلند و ایسلند، با وجود افزایش دمای اقیانوس، مثل همیشه سرد بود. علت وجود سرما در این ناحیه، تزریق آب سرد از منطقه‌ی بزرگ گرینلند است که سبب ذوب شدن صفحه‌ی یخی می‌شود و آب شیرین، پیش‌ران آب‌شوری را که باعث تقویت گلف‌استریم می‌شود، تضعیف‌ می‌کند.

گلف‌استریم، آب گرم را از خلیج مکزیک به سمت اروپای شمالی حمل می‌کند و موجب افزایش دما می‌شود. مقدار این افزایش دما، بیش از مقداری است که در سمت دیگر اقیانوس اطلس روی می‌دهد.

در زمستان، ایرلند تقریبا 20 درجه گرم‌تر از جزیره‌ی «نیوفاندلند» در کاناداست، در حالی که هر دو منطقه در عرض جغرافیایی تقریبا یکسانی واقع شده‌اند.

بنابراین، تضعیف گلف‌استریم ممکن است سبب پدید آمدن زمستان‌های سردتر در شمال اروپا شود. سال گذشته، هواشناسان از یکی از پیچیده‌ترین مدل‌های آب و هوایی جهان برای محاسبه‌ی عواقب ناشی از فروپاشی کامل گلف‌استریم، استفاده کردند.

براساس نتایج حاصل، دمای شمال اروپا کاهش پیدا خواهد کرد و شدیدترین افت دما (که سبب خواهد شد که دما در زمستان چیزی در حدود 10 درجه کمتر از دمای فعلی باشد)، در شمال نروژ، سوئد و فنلاند رخ خواهد داد. به عبارت دیگر، دما در این مناطق به حدود 40- درجه خواهد رسید.

در تابستان، هم خشکسالی، کشاورزی را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد، به خصوص در شمال اروپا.

خوشبختانه هواشناسان معتقدند كه بعید است فروپاشی کامل گلف‌استریم در قرن حاضر (قرن بيست‌ويكم) اتفاق بیفتد. از طرف دیگر، وقوع این فروپاشی در قرن آینده بسیار محتمل است.

تا زمان وقوع این پدیده، تضعیف بیشتر این جریان‌های اقیانوسی باعث کاهش بیشتر دما در شمال اروپا خواهد شد. طبق نظر چندین هواشناس، این تضعیف هم‌اکنون در حال رخ دادن است.

• جریان قابل مشاهده از فضا

نام گلف‌استریم را از نام خلیج مکزیک انتخاب کردند. گلف‌استریم در این خلیج، به قدری قوی است که در تصاویر ماهواره‌ای هم قابل مشاهده است.

جریان از خلیج مکزیک، گرداگرد فلوریدا و به سمت شمال در کرانه‌ی سواحل شرقی ایالات‌متحده آمریکا حرکت می‌کند. سپس، یک شاخه از آن که باید جریان آرام شمال اقیانوس اطلس نامیده شود، ولی بیشتر با همان عنوان گلف‌استریم شناخته می‌شود، از میان اقیانوس اطلس و مناطق شمالی‌تر به سمت شمال‌شرقی حرکت می‌کند.

آب طی این مسیر، از سطح تبخیر می‌شود و گرمایی ایجاد می‌کند که در قالب بادهای غربی قوی، سراسر قاره‌ی اروپا را می‌پیماید.

در ادامه، این فرایند تبخیر آب، گلف‌استریم را به اندازه‌ای شور و سنگین می‌کند که در فاصله‌ی دوری از گرینلند، در عمق دریا فرو می‌رود و به یک جریان سرد پایینی تبدیل می‌شود و در نهایت به قسمت‌های خیلی پایین نیم‌کره‌ی جنوبی می‌رسد.

پایین‌روندگی مذکور به دلیل سنگینی نمک است، در حالی که حرکت در جهت جنوب به دلیل جابه‌جایی کل جریان آب است. تا زمانی که مقدار زیادی آب به‌همراه گلف‌استریم به سمت شمال در حال حرکت است، مقدار مشابهی آب با فشار به سمت جنوب روانه می‌‌شود. در جنوب، آب پایینی تا زمانی که به سطح برسد، با دیگر جریان‌ها مخلوط می‌شود.

در سطح، این آب تنها به دلیل این‌که مجددا با گلف‌استریم گرم به‌سمت شمال حرکت می‌کند، گرم می‌شود.

• دمای کمتر با وجود گرمایش جهانی

گردش جریان حول شمال اقیانوس اطلس با جریان آب پایین‌رونده‌ی سنگین و شور در فاصله‌ی دوری از گرینلند، تقویت می‌شود.

بسیاری از دانشمندان از این موضوع هراس دارند که آب حاصل از ذوب صفحه‌ی یخی گرینلند، باعث شود آب موجود در این منطقه به اندازه‌ای شیرین و سبک شود که به جای فرو رفتن در عمق، در سطح باقی بماند و واکنش‌های زنجیره‌ای پس‌زننده‌ای را در جریان ایجاد کند که منجر به ضعیف‌شدن گلف‌استریم شود.

در آب‌هایی که در فاصله‌ی دوری از قسمت جنوبی گرینلند قرار دارند، آب گلف‌استریم به قدری شور است که معمولا در یک شکاف عمیق فرو می‌رود و جریان جنوبی پایینی را تولید می‌کند.

این فرورفتن در عمق مانند پیش‌رانی عمل می‌کند که به طور مداوم آب بیشتری را جهت پر کردن حفره جذب می‌کند. اگر این سیستم پایین‌رونده ضعیف شود، تمام سیستم گردشی اقیانوس ضعیف‌تر خواهد شد که می‌تواند به این معنی باشد که آب گرم کمتری برای دریاها و اقیانوس اطراف شمال اروپا وجود خواهد داشت.

منبع:همشهري دانستنيها