مدیران هنری به انیمیشن اعتماد ندارند

به گزارش خبرنگار مهر، بهرام عظیمی متولد ۱۳۴۵ در تهران، کارگردان انیمیشن، فیلمنامه‌نویس، طراح کاراکتر و کاریکاتوریست است.از جمله معروفترین آثار او انیمیشن‌های تبلیغاتی راهنمایی و رانندگی، انیمیشن‌های آقای ایمنی، انیمیشن‌های بابابرقی، انیمیشن کوتاه ماسوله و کارگردانی فیلم بلند انیمیشن تهران ۱۵۰۰ است.

گفت و گوی خبرنگار مهر با بهرام عظیمی، این کارگردان باتجربه انیمیشن کشورمان با موضوع واکاوی وضعیت کنونی و تحلیل آینده انیمیشن در کشور به واسطه حضور او در بخش داوری انیمیشن دهمین جشنواره رویش، در حالی انجام می شود که مشهد میزبان دهمین دوره  این روی داد هنری است.

*به نظر شما دلیل اصلی توجه ویژه به انیمیشن در میان سایر تولیدات سینمایی چیست؟

انیمیشن در رسانه‌های تصویری برای قشر کودک، نوجوان، جوان و بزرگسال به عنوان تاثیرگزارترین بخش به حساب می‌آید. از طرفی چون انیمیشن خیلی به خیال و خیال پردازی نزدیک است و خیلی راحت این زمینه را فراهم می‌کند که رویایی را که در ذهن دارید، به تصویر بکشد طرفدارهای بسیار زیادی دارد.

در حال حاضر هزینه کردن برای انیمیشن در کشورهای پیشرفته به خصوص آمریکا و ژاپن با سایر نقاط دنیا متفاوت است. آن‌ها سرمایه گذاری می‌کنند و این سرمایه گذاری بازده مالی بسیار بالایی برایشان دارد.

مبنای یک انیمیشن در آمریکا این است که از یک کودک تا یک انسان مسن می‌تواند انیمیشن را ببیند و تحت تاثیر قرار بگیرد. البته گونه‌های دیگر تصویری چنین خاصیتی را ندارند.

هنوز هم کشورهایی که روی انیمیشن خیلی سرمایه گذاری می‌کنند، انگشت‌شمار هستند. بعد از انیمیشن بلند، سریال سازی انیمیشنی داریم. در جشنواره‌ها هم اغلب به انیمیشن‌های کوتاه پرداخته می‌شود.

*وضعیت کشور را در حوزه انیمیشن چگونه ارزیابی می کنید؟

کشورهای اروپایی در زمینه سریال‌های انیمیشن خیلی کار می‌کنند بعضی کشورهای آسیایی هم این گونه هستند اما ما در کشورمان کمی بلاتکلیفیم. یعنی هیچ کدام از تولیدات ما متاسفانه  خیلی حرفه‌ای نیست. هر دو یا سه سال یک بار شاهد یک کار شاخص هستیم و دیگر هیچ.

*دلیل این بلاتکلیفی به نظر شما چیست؟

کشور ما همچنان که در صنعت نسبت به سایر کشورهای پیشرفته عقب است، در سینما و انیمیشن هم عقب است. الان ما حتی نسبت به کشورهایی همچون کره و هند و چین که ۲۰ یا۲۵ سال پیش همترازمان بودند نیز عقب مانده‌ تریم.

 *آیا ضعف فن آوری داریم؟

 بیشتر به خاطر بی توجهی به هنر درکشور است، به خاطر نگاه اشتباه برخی مدیران و سیاست گذاری‌های بعضا غلط است، به این خاطر که در کشور ما به انیمیشن احساس نیاز نمی‌شود. اولویت توجه در سینمای ما، به سمت سینما زنده معطوف شده است، سینمای زنده‌ای که داستان و وقایعش در زمان حال اتفاق می‌افتد حالا اگر پله بعدی هم باشد گذشته را می‌سازند.

در سینمای ایران هیچ وقت به آینده روی نمی‌آوریم. آینده در سینمای ما یعنی یک هفته یا نهایتا یک ماه بعد. از سوی دیگر انیمیشن می‌تواند این خلاء را پر کند چرا که هنر آینده‌نگر است. ولی در کشور ما در حوزه هنر اصلا به آینده اهمیت نمی‌دهند.

*چرا اقبال به فیلم بلند سینمایی در کشور بیش از انیمیشن است؟

چون فیلم‌های بلندمان تنها چیزی است که اگر خوب باشد مخاطب سراغش می‌رود. یعنی مخاطب تنها فیلم خارجی را دنبال نمی‌کند بلکه فیلم ایرانی را هم می‌بیند. فیلم خارجی هرقدر هم خوب باشد اما جای خالی برای فیلم ایرانی وجود دارد. اما در انیمیشن اینطور نیست. خوراک انیمیشن ما سال‌هاست توسط انیمیشن‌های درجه یک خارجی تامین شده و خلا نیاز به انیمیشن متاسفانه پرشده است.

حالا به جایی رسیده‌ایم که اصلا توانایی رقابت با انیمیشن‌های خارجی را نداریم. حالا اگر انیمیشنی ساخته می‌شود که کمی خوب است، همه می‌گوییم خدا را شکر. تجربه نشان داده که سبک انیمیشن ایرانی بدون تحرک، کند، پر دیالوگ و بی بهره از موسیقی است. البته در این میان هر از چند گاهی آثاری می‌بینیم که امیدوارمان می‌کند. البته بودجه هم در این کم اقبالی انیمیشن تاثیر داشته است. برای مثال با بودجه یک انیمیشن متوسط ایرانی می‌توان پنج  فیلم  ساخت.

پس مدیر هنری ما ریسک نمی‌کند و ترجیح می‌دهد پنج فیلم زنده بسازد تا یک انیمیشن. چرا که انیمشن ما هنوز نتوانسته امتحانش را پس دهد و واقعا مدیران ما نمی‌توانند به امثال من با ۲۵ سال سابقه اطمینان کنند که هم  نتیجه کار خوب باشد و هم بازگشت مالی داشته باشد.

*مدیریت در این بخش چگونه بوده است؟

 انیمیشن به خاطر هزینه بالایی که دارد نیازمند بودجه دولتی است. اما مشکل این است که  مثلا هزینه شما ۲ میلیارد است و شما ۱میلیارد و نیمش را خودتان می‌دهید و ۵۰۰ میلیون را یک بخش دولتی می‌پردازد اما آنها به اندازه ۵ میلیارد در کار شما دخالت می‌کنند.

ما هنوز سر موسیقی مشکل داریم. موسیقی در انیمیشن سینمایی بسیار مهم است. حتی ما اندازه کارگردان انیمیشن افغانی و عراقی دستمان برای کار در انیمیشن هم باز نیست.

زمانی بود که مدیران ما طوری برخورد می‌کردند که انگار آنها مسلمان‌تر از من هستند و یا ایرانی‌تر. طوری برخورد می‌شد که می‌خواستند همه چیز را به ما دیکته کنند. چون پول داشتند، حتی دوست داشتند در مسائل فنی و تخصصی هم دخالت کنند. با تمام این حرف‌ها به تازگی یک توجهی دارد به انیمیشن می شود. البته برخی از این فضا به خوبی استفاده کردند و انیمیشن‌های خوبی همچون شاهزاده روم را خلق کردند و عده‌ای هم به نظر سوء استفاده کردند و نتوانستند پاسخ خوبی به اعتماد بودجه‌ای که در دست داشتند بدهند و با تولید آثار ضعیف حتی کارهای خوب را هم زیر سوال بردند.

*پرورش انیمیشن در کشور ما به چه ابزاری نیاز دارد؟

متاسفانه ما از نظر آموزشی در کشورمان ضعف زیادی داریم، حتی خروجی دانشگاه ما نیز نیروی خوبی را تربیت نمی کنند و به جرات می توانم بگویم ۸۰درصد شان نمی‌توانند یک کار کوتاه را هم جمع و جور کنند.

در انیمیشن بیش از ۱۰۰ شغل وجود دارد اما همه دوست دارند کارگردان شوند. نتیجه این شده که ما سالانه عده زیادی فارغ التحصیل دانشگاهی در رشته انیمیشن داریم اما هنوز داریم درجا می زنیم.

تیم ما در پروژه تهران ۱۵۰۰ نزدیک ۲۵۰ نفر بود که فقط دو نفر تحصیلات انیمیشن داشتند و این جای تاسف دارد. متاسفانه دانشگاه‌های ما خیلی ضعف دارد. اگرهر دانشگاه ما ۱۰ تا استاد داشته باشد شاید ۸ نفرشان اصلا این کاره نیستند.  

*وضعیت عرضه تولیدات را چگونه می دانید؟

اگر کار خوب ساخته باشید از آن خیلی خوب استقبال می شود. سختگیری زیادی از نظر مجوز وجود ندارد. از نظر حمایت چیزی کم نمی گذارند به شرط اینکه بتوانید کار خوب تولید کنید.

*نقش جشنواره رویش را در این میان برای توسعه عرضه انیمیشن در کشورمان چگونه می بینید؟

رویش یکی از جشنواره های درجه یک کشور ما در انیمیشن است و رتبه بالایی دارد. رویش جشنواره‌ای با موضوع دینی است اما دست هنرمند را باز گذاشته تا دین را در خانواده، زندگی و جامعه جستجو کند و نگاه باز و وسیعی به موضوع دارد. ا

گر شما یک انیمیشن ارزشی به معنای واقعی کلمه داشته باشید، رویش از آن استقبال می کند. خیلی از فیلمسازان ما دوست  دارند انیمیشن‌شان برای نخستین بار در رویش اکران شود و برای خود من هم، چنین بوده است.

من یک انیمیشن با موضوع دینی داشتم و برای اکران در جشنواره های دیگر ندادم تا در رویش اکران شود. چون جشنواره مهمی است. هم از نظر اکران هم از نظر داوری، رویش جایگاهی مهمی همچون دوسالانه انیمیشن ایران را داراست.

*آینده انیمیشن چگونه خواهد بود؟

چهار نوع انیمشن در کشورما تولید می شود. انیمیشن سینمایی، انیمیشن تلویزیونی، انیمیشن کوتاه جشنواره‌ای و انیمیشن های تبلیغاتی. ما در انیمیشن سینمایی هیچ جایگاهی در دنیا نداریم اما در چند سال گذشته اتفاقات خوبی افتاده که ما را به آینده امیدوار کرده و باید منتظر ماند و دید که آیا این اتفاقات خوب دوباره تکرار می شود یا خیر.

یعنی تا ۴ سال دیگر می توانیم بگوییم که اتفاقی بزرگ در زمینه انیمیشن سینمایی ما افتاده است یا خیر، اما در انیمیشن تلوزیونی گروه‌های خوبی وجود دارد که مدتهاست به کارشان ادامه می دهند. البته سیستم جدید شرکت صبا به سمت کیفی پیش رفته است و این ما را به آینده امیدوار کرده است. اما انیمیشن تبلیغاتی به خاطر هزینه های بالای تلویزیون برای پخش آگهی، دوران خوب خود را از دست داده و اکثر شرکت‌های تولیدی از فیلم‌های زنده ارزان قیمت برای تبلیغ محصولات خود استفاده میکنند. اما مهمترین بخش انیمیشن ما که قابل رقابت با بهترین‌های جهان اشت، انیمیشن‌های کوتاه است.

۳۰ تا ۳۵ سال است که انیمیشن کوتاه ما رو به رشد بوده و این رشد ادامه خواهد داشت. بچه‌های ایرانی در طول سال جایزه‌های معتبر جشنواره‌های جهانی را برنده می‌شوند و این نشان از موفقیت انیمیشن کوتاه در ایران دارد.

* وضعیت امروز انیمیشن چگونه است؟

از نظر من ۳ یا ۴ سال است که انیمیشن در کشور ما به دلایل مختلف از جمله رکود مالی که در جامعه است، افت کرده اما در همین چند سال رکود انیمشین، ما شاهد حضور مدیران فرهنگی درجه یک در عرصه فرهنگ کشورمان هستیم. زمانی بود که ما تولید داشتیم اما مدیران خوبی وجود نداشتند، اما حالا مدیر خوب وجود دارد اما بودجه نیست و انیمیشن ما دچار رکود شدهاست.

امیدوارم هرچه زودتر فضای جامعه و تولید به نقطه‌ای برسد که بتوان از وجود این مدیران استفاده خوبی کرد و شاهد شکوفایی انیمیشن کشور بود.