بازی با بازیکن آزاد؛ تاکتیک تحولخواهان در انتخابات ریاست‌ جمهوری

فاطمه استیری: تاریخ برای اصولگرایان در حال تکرار است؛ دوباره انتخابات دوباره همان نامزدها. این وسط اما چگونگی ورود برخی جریان‌ها و البته مصادیق از این جهت که ممکن است محل تاثیر بر تغییرات آرایش فضای انتخابات باشند بیشتر محل توجه است. درباره بخشی از اصولگرایان حرف می زنیم که معمولا رفتارهایی در مواقع تعیین کننده داشته اند، گاه خلاف جهت جریان بوده اند و گاه همسو با آنها اما با روش دیگری در صحنه بوده اند. [span]

قرار نیست باز به جبهه پایداری بپردازیم که شاید مصداق چنین رفتاری باشد، ماجرا این بار بر سر ایثارگران و همزاد سیاسی اش رهپویان است. وقتی هم که از مصادیق سخن می گوییم بلادرنگ نام هایی همچون الیاس نادران ، فروزنده و البته علیرضا زاکانی در ذهن سیاسی مان نقش می بندد. این چپگراهای جریان اصولگرا اکنون بیش فعالی پیشه کرده و پیش رو تر از سایرین، شال انتخاباتی بر کمر بسته اند. از جلسات فشرده خبر می دهند و نام نامزدهایش را نقل محافل سیاسی و رسانه ای کرده اند آن هم درست در شرایطی که چهره های ارشد جناح از قریب الوقوع بودن اعلام ساز و کار وحدت اصولگرایان سخن می گویند. آنچه بر پیچیدگی ماجرا افزوده استعفای دبیر کل رهپویان در آستانه آغاز رقابت های انتخاباتی است. 

شاید نتوان برای تحلیل در مورد رفتار احتمالی آنها در چگونگی ورود به رقابت اردیبهشت ماه ، به اظهارات مقانات این دو تشکل بسنده کرد که گفته اند همسو با تصمیم نهایی ساز و کار وحدت خواهند بود، دنیای سیاست است دیگر، چندان نمی توان با معیارهای صفر و یکی به پیشواز تحولات رفت. خاصه آنکه چشم را به روزهای کمی دورتر هم بچرخانیم، آنجا که برای ما روایت می شود این دو تشکل چگونه وارد انتخابات در ادوار مختلف شده اند. باید به گذشته بازگشت.

تحولخواهان؛ ورود به دنیای سیاست
آنها خود را تحولخواه نامیده اند، پرویز سروری که امروز جانشین علیرضا زاکانی شده و به قامت دبیرکل درآمده است ماجرا را اینگونه روایت می کند« پس از انتخابات ریاست‌جمهوری نهم در سال 84 که گروه‌های مختلف اصولگرایی عملا در یک رقابت جدی قرار گرفتند، جمعیت رهپویان و ایثارگران معتقد بودند باید نسبت به گذشته آسیب‌شناسی و تحولی در روش‌ها و سیاست‌ها ایجاد کنیم. به همین دلیل اصولگرایان تحولخواه شکل گرفت». جمعیت ایثارگران در سال 78 و جمعیت رهپویان چند سال بعد از آن شکل گرفتند. زمانه سیاست ورزی فرا رسیده بود. جمعیت ایثارگران زمانی که محمد خاتمی برای ماندن در پاستور تلاش می کرد جانب احمد توکلی را گرفت.

آن انتخابات نه برای احمد توکلی آورده ای داشت و نه برای ایثارگران. 4سال گذشت؛ رییس دولت اصلاحات آماده ترک ساختمان ریاست جمهوری بود و اصولگرایان خود را مهیای ورود به قوه مجریه می کردند. احمد توکلی باز یکی از حاضران صحنه انتخابات بود اما تحولخواهان این بار قلبشان برای کس دیگری می تپید؛ برای محمد باقر قالیباف. احمد توکلی هم در نهایت همانی را خواست که تحولخواهان می خواستند. او به نفع محبوب آنها کنار کشید. علیرضا زاکانی، دبیرکل وقت جمعیت رهپویان ریاست ستادهای انتخاباتی محمدباقر قالیباف را بر‌عهده گرفت ناگهان اما همه چیز تغییر کرد؛ عقربه های ساعت انتخابات نه به نفع سنتگرایان پیرامون ناطق نوری چرخید و نه به نفع تحولخواهان پیرامون محمد باقر قالیباف. چاره ای نبود؛ فقط احمدی نژاد مانده بود و اکبر هاشمی رفسنجانی.تحولخواهان هم شیفت کردند؛ مثل همه. رای ها به نام محمود احمدی نژاد نوشته شد.

همزادهای سیاسی پشت سر احمدی نژاد آب نریختند
احمدی نژاد دلخواه کسی نبود لااقل آن موقع که ترک صندلی پاستور می کرد کسی پشت سرش آب نریخت که روزی برگردد، کسی هم نگفت چه حیف که رفت! تحولخواهان هم اینچنین بودند وقتی که او مهیای رفتن می شد، انگار نه انگار که روزی مقابل هاشمی او را تجویز می کردند. حالا همه منتظر تصمیم انتخاباتی تحولخواهان بودند. گمانه اصلی این بود که این همزادهای سیاسی به سمت حمایت از محمد‌باقر قالیباف یا غلامعلی حدادعادل بروند اما نشانه‌ها حکایت از تصمیمات دیگری داشت. ناگهان یک رخداد غیر منتظره رخ داد. علیرضا زاکانی کاندیدای انتخابات شد و حتی با اعلام نامزدی سعید جلیلی هم حاضر به انصراف نشد.

این بر پیچیدگی معادلات انتخاباتی افزود. مولفه ای که البته چندان هم طولانی نشد. زاکانی از شورای نگهبان مجوز ورود به انتخابات دریافت نکرد و در عوض یک بیانیه صادر کرد. او حمایت از حدادعادل و سعید جلیلی را وظیفه خود دانست، آن هم درست در شرایطی که خبرها حکایت از استقرار اعضای مرکزی جمعیت ایثارگران در ستادهای حدادعادل داشت؛ حسین نجابت به‌عنوان رئیس، الیاس نادران به‌عنوان سخنگوی اقتصادی، مجتبی شاکری به‌عنوان سخنگوی سیاسی و مجتبی توانگر به‌عنوان سخنگوی حدادعادل منصوب شدند. این به معنی حمایت کامل از حدادعادل بود. بدبیاری برای تحولخواهان تمامی نداشت؛ حدادعادل انصراف داد و آنها ماندند در میانه سعید جلیلی و محمد باقر قالیباف. یک سرمایه‌گذاری‌های دو‌جانبه انجام دادند.

احمد نجابت عضو شورای مرکزی در 21 خرداد (3 روز مانده به انتخابات) با تاکید بر اینکه جمعیت ایثارگران و رهپویان انقلاب اسلامی از قالیباف و جلیلی در انتخابات حمایت خواهند کرد، گفت: «این دو تشکل سیاسی قالیباف و جلیلی را به‌عنوان دو نامزد جریان اصولگرایی در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری قبول دارند و باتوجه به اینکه انتخابات به مرحله دوم کشیده می‌شود هریک از این نامزدها که به مرحله دوم بروند حمایت ایثارگران و رهپویان را خواهند داشت. » آن انتخابات هم ره آوردی برای این چپگرایان اصولگرا نداشت.

بازی دولایه برای اردیبهشت 96
حالا که رفتار سیاسی تحولخواهان مرور شده می توان راحت تر به رفتار شناسی آنها در این چند ماه سرنوشت ساز پرداخت .ساده بگوییم؛ آنها یک بازی دو لایه را طراحی کرده اند.

اولین بار این حسین نجابت بود که پای الیاس نادران را به تحلیل های انتخاباتی این دوره باز کرد، او در مصاحبه ای گفت :« اولا الیاس نادران اقتصاد را مسلط است و راه حل اجرایی دارد. ثانیا امتحانش را پس داده است. نادران دو ویژگی دارد اولا شفاف و رک صحبت می کند و ثانیا در زندگی خودش سالم سالم است. در دولت قبل تلاش بی امانی شد که شخصیت آقای نادران را خدشه دار شود. ». آنها در این باره زیاد حرف زده اند. گفته اند که باید گفتمان تازه ای برای رقابت با حسن روحانی مهیا کرد . از اقتصاد گفته اند و معیشت . بر این باورند که از همین زاویه می توان نبردی سخت با حسن روحانی را سامان داد . چه کسی بهتر از الیاس نادران برای آنها که این هدف را در میان تحولخواهان دنبال می کنند.

سوی دیگر ماجرا اما ساده انگارانه خواهد بود که در پیش بینی رفتار سیاسی این دو تشکل سیاسی بگوییم آنها همان یک ایده را دارند و همان یک مصداق.  دبیر کل رهپویان در اندک زمان باقی مانده تا آغاز رقابت های غیر رسمی انتخاباتی ناگهان از سمت خود استعفا می دهد. همزمان گمانه زنی ها در مورد احتمال نامزدی اش شدت می یابد . نکته همین جاست. علیرضا زاکانی برای ورود به انتخابات آماده شده است. او نقشه دوم تحولخواهان را پیش خواهد برد و رهبری خواهد کرد. یک نامزدی متفاوت.

یک گمانه زنی ساده سیاسی می گوید شاید دلیل استعفای علیرضا زاکانی این بوده که در گیر و دار تشکیل جبهه متحد اصولگرایان برای انتخاب نامزد نهایی او به واسطه جایگاه حزبی اش ناچار به کناره گیری بر اثر فشارها نشود و یا اینکه هزینه نامزدی او از جانب ایثارگران و رهپویان به این شکل که آنها مدل وحدت را برهم زده اند پرداخت نشود. در چنین حالتی او یک بازیکن آزاد است که خود را مهیای ورود به انتخابات می کند بدون ورود پرسر و صدا آنهم در وضعیت پیچیده فعلی. تحولخواهان برنامه مدونی برای رقابت اردیبهشت ماه دارند. این پیش بینی را شاید بتوان جدی گرفت.

2929