شوک ارزی در بازار کامپیوتر

لیدا ایاز:بازار کامپیوتر شوک دیگری را تجربه می‌کند؛ رسیدن ارزش دلار به 3900 تومان. این روزها اگر سری به بازار کامپیوتر بزنید با برخی از فروشگاه‌ها برخورد می‌کنید که دست از فروختن کالاهای اصلی شان که کامپیوتر یا تبلت است، کشیده‌اند. موضوع این نیست که قصد برچیدن مغازه‌شان را دارند یا ورشکست شده باشند، آنها منتظرند تا نوسان نرخ دلار کاهش یابد و پس از آن با قیمتی متعادل دست به فروش بزنند.  افزایش ناگهانی قیمت کالاهای دیجیتال را رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران هم تایید می‌کند و می‌گوید بازار کامپیوتر این روزها افزایش قیمت‌ها را تجربه می‌کند، اتفاقی که افزایش به یک باره نرخ ارز و بیش از همه دلار مسبب آن است.

مهدی میرمهدی، رئیس اتحادیه رایانه تهران درباره تحولاتی که بازار کامپیوتر این روزها از سر می‌گذراند، به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «این روزها هیچ بازرسی در بازار برای کنترل قیمت‌ها نفرستاده‌ایم، چراکه بازار کالای آی‌تی به ویژه کامپیوتر به‌طور مستقیم با افزایش قیمت ارز تغییر می‌کند و اگر این روزها فروشنده‌ای کالایی را با نرخ ارز 3 هزار 800 تومان خریده است حق دارد با قیمت بالاتری آن را بفروشد، چراکه این روزها حتی هزینه‌های حمل نیز افزایش پیدا کرده است. این عوامل از جمله دلایل افزایش قیمت کالا در بازار کامپیوتر شده است.» او اما امیدوار است که با ثابت شدن قیمت دلار کالای آی‌تی با کاهش و ثبات قیمت مواجه شوند، چراکه به اعتقاد او این وضعیت حتی به سود فروشنده‌ای نیست که با دلار ارزان‌تری خرید کرده و حالا با قیمت بیشتر می‌فروشد، چراکه پس از آن باید با دلار بالاتری کالایش را تامین کند: «درحال حاضر کنترل بازار را به فروشندگان و اصنافشان واگذار کرده‌ایم که شرایط مصرف‌کننده را در نظر بگیرند و اگر افزایش قیمتی لحاظ می‌کنند به گونه‌ای باشد که دور از انصاف نباشد.»

او اضافه می‌کند: «هرچقدر دلار افزایش یابد خرید مردم کمتر می‌شود بنابراین ما امیدواریم با کاهش قیمت دلار و کالاها مصرف‌کنندگان هم توان خرید داشته باشند چراکه هرچقدر افزایش قیمت هم داشته باشیم اگر کسی در بازار نباشد که خرید کند بازار بی‌ارزش می‌شود.» میرمهدی با اشاره به اینکه در صورت کاهش نرخ جلوی گران فروشی بی‌دلیل در بازار گرفته خواهد شد، می‌افزاید: «اگر قیمت دلار کاهش یابد مطمئنا بازار را رصد می‌کنیم و نخواهیم گذاشت جنسی بیش از قیمت عرف بازار به فروش برسد و درصورت برخورد با چنین چیزی حتما فرد خاطی را جریمه و به سازمان تعزیرات حکومتی معرفی خواهیم کرد.»

نشانه‌هایی از خرید را باید با رفت و آمد مداوم مشتریان و شلوغی بازارها سنجید حال آنکه در هفته‌ای که نرخ ارز افزایش ناگهانی داشته، یکی از بازارهای مرکزی کامپیوتر تهران خالی از چنین نشانه‌هایی است و برخی با پرسه زدن در بازار به پرسیدن قیمت برخی از لوازم جانبی مشغولند. غلامرضا کمالوند فروشنده‌ای است که در 15 سال گذشته در این بازار کار کرده است. او به توقف فروش شرکت‌های واردکننده یا اصلی کامپیوتری در روزهای اخیر اشاره می‌کند که در زمان نوسان قیمت لیست‌ به‌روز شده قیمت اجناس برای فروش را بسته‌اند.  او به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «درحالی که به فروش جنس مشغولیم، متوجه می‌شویم شرکت‌های واردکننده لیست فروش را بسته‌اند و از فردا هم شرکت می‌گوید 15 درصد قیمت‌ها افزایش یافته‌اند. در این وضعیت کالاهایی که تا دیروز 70 هزار تومان به فروش می‌رسید، حالا قیمت خریدش بالای 83 هزار تومان است.»

او ادامه می‌دهد: «همه این اتفاقات در فاصله 7 روز گذشته رخ داده است و باید گفت که ضرر ما از این قضیه تنها 13 هزار تومان نیست بلکه اگر تعداد خرید را 500 در نظر بگیرید، متوجه می‌شوید ما چه ضرر بزرگی را تجربه می‌کنیم. به‌طور مثال اگر شما 100 نوت بوک داشته باشید خیلی باید آدم خوش‌شانسی باشید که وقتی آن 100 نوت بوک را فروختید، بتوانید دوباره با همان قیمت قبلی این کالا را بخرید. ممکن است یک نفر در لحظه بتواند نوت‌بوک‌هایش را با توجه به قیمت‌های گران شده بفروشد اما وقتی بخواهد همان کالا را تامین کند، باید با قیمتی بیشتر از چیزی که سود کرده خرید کند. به همین علت است که اگر از بازار بخواهید جنس بخرید، برخی هستند که به شما جواب مثبت نمی‌دهند. به آنها هم نمی‌شود خرده گرفت چون در این شرایط هر معامله‌ای ضرر و زیان خودش را دارد.»

او می‌گوید که همین واکنش را برخی فروشگاه‌ها هم از خود نشان می‌دهند و برای اینکه دچار خسارت نشوند، از فروش دست کشیده‌اند. «اگر امروز من قطعه‌ای مثل مادربورد را 200 هزار تومان می‌فروشم، قبل از آن باید بتوانم این جنس را 199 یا 195 هزار تومان بخرم. در واقع رقمی برای خرید باید در نظر داشته باشم که بتوانم به خریدار بفروشم. اما وقتی همین جنس را دیگران بالاتر می‌فروشند یا اصلا نمی‌فروشند من هم به مشتری می‌گویم جنسی برای فروش ندارم. به‌طور مثال سی‌پی‌یو‌ای که روز گذشته 400 هزار تومان فروختم امروز قیمتش به 440 هزار تومان رسیده است. به جرات می‌توانم بگویم اگر 10 روز پیش از این اتفاقات به مسافرت رفته بودم و هوایی هم تازه کرده بودم، امروز خیلی برنده بودم.»

به گفته او چنین اتفاقاتی در بازار کامپیوتر در سال 4 یا 5 بار روی می‌دهد اما به‌طور مقطعی و کم فشار. او ادامه می‌دهد: «مثلا یک بار به خاطر اجرای برخی از طرح‌ها، ترخیص بار دیر و زود می‌شود و بار در گمرک متوقف می‌شود؛ همین مساله باعث می‌شود که دربازار قیمت‌ها بالا برود اما با ترخیص شدن کالا از گمرک قیمت‌ها دوباره متعادل می‌شود. این نوسان‌ها عادی است اما بحران‌هایی مثل این شکل از افزایش قیمت ارز اتفاقاتی است که به ندرت پیش می‌آید.» به گفته او در حال‌حاضر در بازار کامپیوتر اجناس استوک به وفور پیدا می‌شود و تا زمانی که جنس استوک وجود دارد، تفاوت قیمت هم وجود خواهد داشت؛ به این معنی که انبارها پر است از اجناسی که گاهی ارزان و گاهی گران خریده شده است. او درباره پیش‌بینی وضعیت آینده بازار می‌گوید: «خیلی خوش‌بین باشیم همین وضعیت باقی می‌ماند اما بعید به نظر می‌رسد، چراکه تعطیلات میلادی یک ماه دیگر آغاز و ورود کالا به بازار کم می‌شود، بازار بدون پشتوانه می‌ماند و باید منتظر افزایش قیمتی مجدد باشیم.»

کاهش فروش تا مرز 50 درصد

فعالان بازار سخت‌افزار می‌گویند که میزان فروش فروشگاه‌ها تا 50 درصد کاهش یافته است و از سوی دیگر پیش‌بینی فعالان این حوزه حکایت از کاهش بیش از پیش آن دارد. این نظریه را مصطفی پور تایید می‌کند که مدیر یک فروشگاه سخت‌افزاری است و در این رابطه به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «فروش و درآمد امسال ما نسبت به پارسال نصف شده و گردش مالی اغلب با ارائه خدمات تعمیر و فروش کالای جانبی انجام می‌شود. بازارهای مرکزی هم همان‌طور که می‌بینید حال و روز خوبی ندارند و با وجود اینکه این پاساژ در مرکزی‌ترین نقطه شهر و در دسترس مردم است، بازدیدکننده خوبی ندارد.»

مهران بهفر، از دیگر بازاریان فعال در صنف کامپیوتر است. او سابقه فعالیت 12 ساله در بازار کامپیوتر دارد. اشاره او نیز به افزایش قیمت‌ها در یک ماه گذشته است که حساب کتاب‌های سرانگشتی‌اش نشان می‌دهد گرانی در بازار به مرز 20 درصد رسیده است. بهفر علتش را کم شدن اجناس در بازار به دلیل مساله مبارزه با قاچاق کالا و بالا رفتن نرخ دلار اعلام می‌کند. او به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «گیر کردن کالاها در گمرک برای کنترل شدن و قرار گرفتن در نوبت ترخیص در بیشتر مواقع موجب کم شدن جنس در بازار می‌شود، چراکه نبود جنس در این بازار تاثیر به مراتب زیادتری روی قیمت کالا می‌گذارد تا افزایش قیمت دلار.» او معتقد است تاثیر انتخاب ترامپ در انتخابات آمریکا خودش را با بالا رفتن نرخ دلار در بازارهای ایران نشان داد. او ادامه می‌دهد: «ما از واردکننده خرید می‌کنیم و واردکننده هم به دلار و درهم خرید می‌کند. شاید بالا رفتن 20 درهم برای مردم عادی مساله‌ای نباشد اما وقتی خریدار از تهران قرار است حواله میلیونی صادر کند این افزایش اندک هم برای آنها به‌صورت میلیونی خودش را نشان می‌دهد و در نتیجه متضرر می‌شود.»

از فروشگاه‌های اینترنتی تا انتخابات آمریکا

با وجود چشمگیر بودن تاثیر افزایش نرخ دلار بر قیمت تجهیزات کامپیوتری اما هنوز هم دلایل کهنه و قدیمی کسادی بازار، فعالان آن را رنج می‌دهد. احمدیان از دیگر کسبه بازار کامپیوتر است که می‌گوید با وجود افزایش قیمت اجناس در هفته اخیر خرید و فروششان متوقف نشده.  او می‌گوید: «رم، سی‌پی‌یو و مادر بورد و به خصوص کالاهای اصلی مثل لپ‌تاپ و کامپیوتر تحت تاثیر افزایش قیمت دلار قرار گرفته‌اند و بازار در رکود است اما ما مجبوریم به خاطر مشتری‌ها که بعضا ادارات دولتی‌اند فروشمان را ادامه بدهیم.» او معتقد است مردم ایران وقتی متوجه می‌شوند جنسی گران شده بیشتر خرید می‌کنند. «مردم چشمشان ترسیده و می‌دانند که بازار ثبات ندارد، درحالی که اگر بازار ثبات داشته باشد و با برنامه‌ریزی جلو برود چنین مشکلاتی پیش نمی‌آید. طبیعتا کسی که قصد خرید دارد و از ما مشاوره می‌خواهد به او می‌گویم اگر لپ‌تاپ با دلار 3 هزار و 900 بخرد به نفعش است تا اینکه فردا همان لپ‌تاپ ر ا با دلار 4 هزار تومان بخرد.» احمدیان به پایین آمدن میزان فروش اشاره می‌کند و دلایلش را از بیشتر شدن تعداد فروشگاه‌های اینترنتی می‌داند تا تاثیری که این روزها انتخابات آمریکا بر دلار ایران گذاشته. به گفته او اگر بر اساس آنچه سخنگوی دولت گفته ارز دولتی 100 تومان در سال جدید گران شود طبیعتا بازار کامپیوتر هم بدون تاثیر از این اتفاقات نخواهد بود. با وجود همه این اتفاقات تحلیلگران و فعالان بازار کامپیوتر نسبت به کاهش یافتن دوباره نرخ ارز و ثبات قیمت خوش‌بین هستند تا در سه ماه پایانی سال تحرک به بازارها بازگردد.