مرثیه‌سرای تو و چشم انتظار فرزند توایم/ مأموریت مهم امام عسکری(ع)

خبرگزاری مهر - گروه استانها: صدای بی‌تابی فرشتگان در آسمان پیچید. اندوه بر در و دیوارها سایه افکند. روز رهایی از دنیای تنگ و حصار غربت رسیده. سامرا سر در گریبان غم فروده برده. مصیبتی بزرگ٬ دامنگیر خاک شده. تن رنجور خورشید یازدهم در بهار جوانی، خزان شد و همسایگی عرش را برگزید.

امام حسن عسکری(ع)، امام ۲۸ ساله شیعیان زمانی سر بر بالین شهادت گذاشته که ۶ سال رسالت آسمانی امامت را در سال‌های غم و اسارت بر شانه‌های استوار خویش حمل کرده بود. این ۶ سال کمترین مدت امامت در میان سایر ائمه اطهار(ع) بود که البته سخت‌ترین دوران نام گرفت.

اوج هنرمندی امام حسن عسکری(ع) بیان فلسفه غیبت و ظهور موعود بود، به گونه‌ای که از آن زمان تاکنون جان‌ها به عطر حضور یگانه فرزند ایشان زنده‌اند.

انتقال امامت از حضور به غیبت

به گفته آیت‌الله هادی عباسی استاد سطوح عالی حوزه‌های علمیه، دوران امامت امام حسن عسکری(ع) با وجود اینکه کمترین دوره امامت بود اما بسیار باکیفیت بود و انتقال امامت از حضور به غیبت سخت‌ترین دوران امامت بود که در دوره ایشان گذشت.

وی در گفت و گو با خبرنگار مهر افزود: تا قبل از شهادت امام حسن عسکری(ع)، مردم به امام زمان خودشان دسترسی داشتند اما اراده الهی به غیبت امام تحقق یافت. دشواری کار امام یازدهم اینجا بود که ائمه قبلی اگر امامان بعد از خودشان را به صورت علنی معرفی می‌کردند ایشان نمی‌توانستند به طور علنی، امام زمان(عج) را معرفی کنند.

این استاد حوزه گفت: بزرگ‌ترین هنر امام حسن عسکری(ع) در امامت این بود که امت را برای ظرف و زمان جدیدی از امامت که غیبت باشد آماده کردند. با وجود اینکه دشمنان آنقدر نسبت به فعالیت‌های ایشان احساس خطر کرده بودند و ایشان را از تمام جهات محدود کرده بود، ولی امام، نظام اسلامی را نظام‌مند کردند.

مؤسس ولایت فقیه

علمای دین، امام حسن عسکری(ع) را مؤسس و بنیانگذار مکتب فقاهت و ولایت فقیه می‌دانند. آیت‌الله عباسی خراسانی هم در این زمینه گفت: امام حسن عسکری(ع) با نقل حدیثی از قول رسول گرامی اسلام(ص)، ولایت فقیه را بنیانگذاری کردند. پیامبر اسلام(ص) در این حدیث فرمودند که سخت‌تر از یتیم جداشده از پدر، یتیمی است که از امامش جدا شده و توانایی دستیابی به وی را ندارد.

این استاد حوزه اظهار داشت: این کلام امام حسن عسکری(ع) در شرایط کنونی که دوران غیبت امام مهدی(عج) است، تعیین کننده است. آن حضرت به نقش برجسته و محوری عالمان شیعه در دوران غیبت اشاره کردند، بنابراین رهبریت و مرجعیت در همین راستا نقش آفرینی می‌کند.

وی افزود: تا قبل از شهادت ایشان اگر ولایت امام مطرح بود، از آن به بعد ولایت فقیه و ولایت عالم جامع، بصیر و آگاه مطرح است. امام حسن عسکری(ع) حکومت اسلامی را با تأسیس و بنیان عنوان ولایت فقیه، در مسیر تداوم ولایت و امامت، نظام‌مند کردند.

آیت‌الله عباسی خراسانی تثبیت نظام وکلا را یکی دیگر از ماموریت‌های مهم امام عسکری(ع) برشمرد و تاکید کرد: ایشان با وجود اینکه در زندان و تبعید بودند، نامه‌های مختلف به کشورها و شهرهای مختلف می‌فرستادند، در قم، ری و بسیاری از شهرها نماینده منصوب کردند. وکلای ایشان هم سوال‌ها و نامه‌ها را از طریق سبدهای کالا برای امام عسکری(ع) می‌فرستادند و پاسخ‌های علمی و فقهی را دریافت می‌کردند. فقه و فقاهت این چنین به وسیله امام عسکری(ع) حفظ شد.

روشنگری مردم در برابر فرقه‌های منحرف

حضور امام حسن عسکری(ع) در پادگان سامرا و دوران خفقان حکومت بنی عباس باعث شده بود عده‌ای، فضا را برای نشر اندیشه‌های انحرافی و ادعاهای دروغ مناسب ببینند. از جمله این جریان‌های انحرافی، فرقه‌های صوفیه و واقفیه بودند که امام حسن عسکری(ع) با قاطعیت در برابر این جریان‌های منحرف ایستاد و شیعیان را نسبت به اندیشه‌های کفرآمیز آن‌ها آگاه کردند.

[cite]شاگردان برجسته امام حسن عسکری(ع) در دوران خفقان و ستم، چراغ هدایتگری شیعیان بودند

حجت‌الاسلام سید محمدعلی داعی‌نژاد رئیس مرکز شیعه شناسی حوزه علمیه در این زمینه تأکید کرد که امام حسن عسکری(ع) از طریق بحث‌های علمی و صدور بیانیه و... به هدایتگری و روشنگری پرداختند.

وی اظهار داشت: امام حسن عسکری(ع) نسبت به باور شیعیان به امامت بسیار حساس بودند و به خوبی توانستند راه درست را از راه‌های انحرافی به شیعیان نشان دهند.

وی تربیت شاگردان برجسته را یکی از خدمات ارزنده امام حسن عسکری(ع) برشمرد و افزود: شاگردان برجسته آن حضرت در دوران خفقان و ستم، چراغ هدایتگر شیعیان بودند.

حجت‌الاسلام داعی‌نژاد افزود: احمد ابن اسحاق قمی، ابوهاشم داود ابن قاسم جعفری، ابوعمرو عثمان ابن سعید عمری، علی ابن جعفر و محمد ابن حسن صفار از جمله شاگردان برجسته امام حسن عسکری(ع) بودند که هر کدام از آن‌ها شاگردان بسیاری را تربیت کردند.

کرامت امام

یکی دیگر از کارهای مهمی که امام عسکری(ع) انجام دادند این بود که برای تثبیت انتقال امامت از دوران حضور به دوران غیبت، از بحث کرامت استفاده کردند.

آیت‌الله عباسی خراسانی در این زمینه گفت: احمد ابن اسحاق قمی که از نزدیک‌ترین یاران امام حسن عسکری(ع) بود از قم به سامرا رفتند و قبل از اینکه در مورد جانشین ایشان سئوال بپرسد، امام فرمود: «خداوند متعال از اول خلقت آدم تا امروز زمین را خالی از حجت قرار نداده است و تا قیامت هم خالی نخواهد گذاشت؛ حجتی که به واسطه او گرفتاری‌ها را از اهل زمین دفع می‌کند و به سبب او باران نازل می‌شود و به میمنت وجود وی برکات نهفته در دل زمین را آشکار می‌سازد.»

احمد ابن اسحاق قمی از امام پرسید که حجت خدا بعد از ایشان چه کسی است. حضرت به درون خانه رفت و لحظه‌ای بعد کودکی سه ساله را که رخسارش همچون ماه شب چهارده می‌درخشید، در آغوش گرفته، بیرون آورد و خطاب به این عالم شیعی فرمود: «اگر در نزد خداوند متعال و ائمه اطهار(ع) مقامی والا نداشتی، فرزندم را به تو نشان نمی‌دادم. این کودک هم نام و هم کنیه رسول خدا(ص) است و همین کودک است که زمین را بعد از آنکه از ظلم پر شد، پر از عدل خواهد کرد».

احمد ابن اسحاق قمی از امام پرسید که آیا نشانه‌ای هست که مطمئن شود این کودک همان قائم آل محمد(ص) است؟ در این هنگام کودک سه ساله لب به سخن گشود و گفت: «اَنَا بَقِیَّةُ اللّهِ فِی اَرْضِهِ...؛ من آخرین حجت خدا بر روی زمین هستم ...»

آیت‌الله عباسی با بیان اینکه هدایتگری شیعیان آن هم در عصری که تولی و تبری مورد هجمه دشمنان است سخت‌ترین دوران امامت است، اظهار داشت: امام عسکری(ع) از آگاهی و ابزار غیبی استفاده کردند تا بتوانند امت را برای دوران جدیدی از امامت که دوران غیبت است آماده کنند.

ماجرای جانشین برحق امام

جانشینی برحق امام زمان(عج) در آن دوران هم ماجرای جالبی دارد که امام حسن عسکری(ع) قبل از شهادت، آن را برای شاگردان خاص خودشان بیان کردند. یکی از آن شاگردان، ابوالادیان بود که ماجرای جانشینی برحق امام را این گونه بیان کرد: من خدمت حضرت امام حسن عسکری(ع) می‌رسیدم. نامه‌های آن حضرت را به شهرها می‌بردم. در مرض موت، روزی من را طلب فرمود و چند نامه‌ای نوشت به مدائن تا آن‌ها را برسانم. سپس فرمود: «پس از ۱۵ روز باز داخل سامره خواهی شد و صدای گریه و شیون از خانه من خواهی شنید و در آن موقع مشغول غسل دادن من خواهند بود.» وقتی به ایشان عرض کردم ای سید من، هرگاه این واقعه دردناک روی دهد، امامت با کیست؟ فرمود: «هر که جواب نامه من را از تو طلب کند.»

[cite]امام عسکری(ع) از آگاهی و ابزار غیبی استفاده کردند تا بتوانند امت را برای دوران جدیدی از امامت که دوران غیبت است آماده کنند

دوباره پرسیدم علامت دیگری به من بفرما. امام فرمود: «هر که بر من نماز گزارد.» باز هم علامت دیگری بگو تا بدانم. امام فرمود: «هر که بگوید که در همیان چه چیز است او امام شماست.» شکوه امام باعث شد که نتوانم چیز دیگری بپرسم. رفتم و نامه‌ها را رساندم و پس از ۱۵ روز برگشتم. وقتی به در خانه امام رسیدم صدای شیون و گریه از خانه امام بلند بود. داخل خانه امام، جعفر برادر امام حسن عسکری(ع) را دیدم که نشسته و شیعیان به او تسلیت می‌دادند و به امامت او تهنیت می‌گفتند. من از این بابت بسیار تعجب کردم پیش رفتم و تعزیت و تهنیت گفتم. اما او جوابی نداد و هیچ سؤالی نکرد.

چون بدن مطهر امام را کفن کرده و آماده نماز گزاردن بود، خادمی آمد و جعفر را دعوت کرد که بر برادر خود نماز بخواند. چون جعفر به نماز ایستاد، طفلی گندمگون و پیچیده موی، گشاده دندانی مانند پاره ماه بیرون آمد و ردای جعفر را کشید و گفت: ای عمو پس بایست که من به نماز سزاوارترم.

رنگ جعفر دگرگون شد. عقب ایستاد. سپس آن طفل پیش آمد و بر پدر نماز گزارد و آن جناب را در پهلوی امام علی النقی(ع) دفن کرد. سپس رو به من آورد و فرمود: جواب نامه‌ها را که با تو است تسلیم کن. من جواب نامه را به آن کودک دادم. در این موقع، عده‌ای از شیعیان از شهر قم رسیدند، چون از وفات امام(ع) باخبر شدند، مردم به جعفر اشاره کردند. چند تن از آن مردم نزد جعفر رفتند و از او پرسیدند: بگو که نامه‌هایی که داریم از چه جماعتی است و مال‌ها چه مقدار است؟ جعفر گفت: ببینید مردم از من علم غیب می‌خواهند! در آن حال خادمی از جانب حضرت صاحب الامر ظاهر شد و از قول امام گفت: ای مردم قم با شما نامه‌هایی است از فلان و فلان و همیانی (کیسه‌ای) که در آن هزار اشرفی است که در آن ده اشرفی است با روکش طلا.

شیعیانی که از قم آمده بودند گفتند: هر کس تو را فرستاده است امام زمان است. این نامه‌ها و همیان را به او تسلیم کن.

روزهای تنهایی و اسارت، غریبانه گذشت. امام، معصومانه سر بر بالین شهادت گذاشت و فردا را به موعود سپرد تا حقیقت دین را فریاد زند. شیعیان هم امروز مرثیه‌سرای یازدهمین خورشید امامت و چشم انتظار دوازدهمین نور ولایت‌اند.