جامعه و مسئولان انتقادناپذیر ما هنوز طنز را برنمی‌تابند

صابر قدیمی شاعر و طنزپرداز در گفتگو با خبرنگار مهر درباره علت کاهش میزان تاثیرگذاری طنز در فضای فعلی روزنامه‌نگاری ایران نسبت به دروه مشروطه عنوان داشت: در دوره مشروطه به خاطر اینکه صنعت نشر تازه جان گرفته بود و روزهای پرشوری را پشت سر می‌گذاشت، دو مساله طنز و ترانه‌ و تصنیف سرایی بسیار مورد توجه و اقبال قرار گرفت و نمونه‌های موفقی هم از این موارد در آن دوره تولید و منجر به برخی حرکت‌های اجتماعی هم شد. بسیاری از انتقادات و حرکت‌های اجتماعی سرمنشاشان را می‌شد در طنزهای مطبوعاتی جستجو کرد. در آن دوران مخاطب ادبیات و شعر ما تغییر کرده بود. اگر تا قبل از آن شعر تنها برای اهل دربار و مخاطبان خاص سروده می‌شد در دروه مشروطه مخاطب  ادبیات عامه مردم می‌شوند و به تبع آن خیلی از موضوعات در قالب طنز برای مردم روایت می‌شد که قابلیت ماندگاری بیشتری را هم پیدا کند

وی افزود: فرآیندهای فیلترینگ و برخورد با طنز و محتوای آن کار را به جایی رسانده است که بسیاری از طنزپردازان موفق کشور دست از فعالیت کشیده‌اند. واقعیت این است که خیلی از مسئولین ما طنز را بر نمی‌تابند و انتقاد نهفته در دلش را تحمل نمی‌کنند. جالب اینکه بسیاری از آنها می‌گویند طنز چیز خوبی است اما انگار این خوب بودن نه برای خودشان که برای دیگران مفید است. در واقع امروز ما حامی طنزی شده‌ایم که دشمن ما را نقد کند و نه خود ما. از سوی دیگر ما مبدل به افرادی خود مقدس‌پندار شده‌ایم و فکر می‌کنیم نباید کسی با ما شوخی کند.

قدیمی ادامه داد: طنزپرداز امروز کافی است کوچکترین شوخی و یا نگاهی طنزآمیز به فردی و یا موقعیتی داشته باشد. این خود مقدس پنداری باعث می‌شود گروهی و جماعتی در نقد به این کار طنزپرداز با او مقابله کنند. این وضعیت منجر به نوشتن آثاری می‌شود که بخاری ندارد و یا اینکه کلا طنزپرداز دست از نوشتن بر می‌دارد.

وی افزود:‌ شما به عنوان طنزپرداز کافی است به نقد موضوعاتی ما ریاکاری وارد شوید. فوری علیه شما موضع‌گیری می‌شود و انگار که به وادی مقدسی نقد وارد کرده‌اید. یادمان رفته که مساله اصلی در این میان نقدی است که ما با طنز بر خود و جامعه وارد می‌کنیم. وقتی جلوی این نقد گرفته شود، وضعیت می‌شود همینی که می‌بینید.

این طنزپرداز تصریح کرد: واقعیت این است که مردم ما تفاوت بنیادی میان فکاهه، هزل، هجو و طنز قائل نیستند. اما مهم است که بدانیم هر کدام از این ابزار کجا به در می‌خورد و فایده دارد. امروزه با توسعه فضای مجازی پتانسیل‌های تازه و زیادی برای تولید و انتشار محتوا وجود دارد. گرچه امروز میزان درک و آگاهی عمومی جامعه بسیار رشد پیدا کرده است اما معتقدم از حیث انتقادپذیری جامعه ما تغییری نکرده و کماکان به روال سابق است. مردم ما امروز حاضر به حرکت با طنز نیستند، نهایت کاری که با طنز انجام می‌دهند یک لبخند است.

قدیمی در پایان گفت: امروزه وضعیت طنزپردازی به شکلی شده که به جای جلوداری طنز، مخاطب است که برای آن تعیین تکلیف می‌کند و می‌گوید اگر چگونه باشد آن را می‌پذیرد. اکر مردم حس کنند که طنز امروز راوی دغدغه‌های آنهاست آن را می‌پذیرند و اگر هم نه سعی می‌کنند آن را تغییر مسیر دهند.