جدا شدن از مساجد، عزاداری‌ها را به سمت انحراف سوق می‌دهد

حمیدرضا مطهری (رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل‌بیت -ع- ) در گفتگو با خبرنگار ایلنا، با بیان اینکه «سخن مشهور امام خمینی (ره)، که این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته فقط مختص خود این دو ماه نیست» گفت: مجالس عزاداری محرم و صفر، که برای یادبود امام حسین (ع) برگزار می‌شود سبب زنده ماندن اسلام و پویا ماندن مکتب سیدالشهدا می‌شود؛ اما یک‌سری مسائل این سرمایه عظیم را تهدید می‌کند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، از ناحیه برخی از عزاداری‌هاست.

مطهری با اشاره به اینکه عزاداری‌ها از پایگاه مساجد دور شده و به سمت هیات‌ها رفته است، گفت: باید توجه داشته باشیم که تهدید‌ها را به فرصت تبدیل کنیم اما در برخی موارد برعکس اتفاق می‌افتد؛ آنچه عزاداری حضرت اباعبداله حسین (ع) را از یک فرصت به یک تهدید تبدیل می‌کند این است که متاسفانه خیلی از مداحی‌ها و مجالس عزاداری ما از محتوا خالی شده است و آنچنان که باید و شاید برایش محتوایی دیده نمی‌شود.

او ادامه داد: اشعار، سبک‌های مختلف سینه‌زنی و مداحی را نگاه کنید؛ برخی به بهانه‌های مختلف و به بهانه جذب افراد بیشتر و جذب جوانان سراغ این سبک‌های نامتعارف می‌روند اما این‌ها به اعتقاد من بهانه است. اگر معارف اهل بین آنچنان که هست برای مردم و جوانان تبیین شود خود معارف به اندازه‌ای جذابیت دارد که بتواند مخاطبان خود را جذب کند.

رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل‌بیت (ع) با تاکید بر اینکه «یکی از مهم‌ترین نکاتی که عزاداری‌ها را به سمت انحراف سوق می‌دهد جدا شدن عزاداری‌ها از مساجد است» گفت: مساجد از صدر اسلام تاکنون مرکز و محور بسیاری از فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مسلمانان و به‌طور مشخص جامعه شیعه بوده است. مهم‌ترین مراکز علمی جهان تشیع و اسلام اطراف مساجد شکل گرفته و مساجد مرکزی بودند برای انتقال تعالیم اصیل اسلام. مرکزی برای انتقال معارف اهل‌بیت بودند و شناساندن معارف ناب الهی.

مطهری ادامه داد: یکی از مهم‌ترین ابزارهای انتقال این مفاهیم، هم مجالس عزاداری حضرت سیدالشهدا بوده است. هرچه تمرکز بر مساجد و برپایی این مراسم و عزاداری‌ها در مساجد بیشتر باشد ثمردهی و انتقال پیامش بیشتر است؛ از آن طرف هرچه حضور مساجد کمتر شود نتیجه‌بخشی هم کمتر است.

او با بیان اینکه «ورود به مسجد آدابی دارد و کسی که وارد مسجد می‌شود و در آن می‌نشیند می‌داند که حضور در مسجد آداب دارد؛ در واقع هر فردی با هر آدابی نمی‌تواند وارد مسجد شود» گفت: درحالی که این ویژگی در هیات‌ها و حسینیه‌ها چندان برجسته نیست؛ به ویژه هیات‌های سیاری که متاسفانه خیلی اوقات در کنار مساجد شکل می‌گیرد. این آداب و ویژگی‌ها آنچنان که باید و شاید وجود ندارد و لذا اثرگذرای و بازدهی آن‌ها کمتر می‌شود.

مطهری خاطرنشان کرد: کسانی که وارد مسجد می‌شوند با توجه به اینکه مسجد یک مکان مقدس و متعلق به خداوند است، آن را در واقع یک مرکز و پایگاه الهی می‌دانند. با این دید و اندیشه می‌آیند که معارف الهی و حسینی را از این مجالس بگیرند. لذا هرچه پیوند مراسم سوگواری اباعبداله (ع) با مساجد بیشتر باشد اثردهی و ثمردهی آن بیشتر است.

رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل‌بیت (ع) تصریح کرد: لذا خیلی از مجالسی که در مساجد هم برگزار می‌شود هم از جهت محتوا و هم سبک و سیاق و شیوه عزاداری به مراتب بر‌تر و بالا‌تر است از مراسمی که بیرون مسجد برگزار می‌شود؛ حالا هرجایی که می‌خواهد باشد.

مطهری با تاکید بر اینکه «اصل هیات‌ها را انحراف نمی‌دانم» گفت: جدا شدن عزاداری‌ها از مسجد یک تهدید است. روند و شیوه کاری ما باید به گونه‌ای باشد که از فرصت عزاداری به بهترین شکل و شیوه استفاده کنیم و نگذاریم تبدیل به تهدید شود.

او در پاسخ به این سوال که می‌توان مبدایی برای جدا شدن عزاداری‌های امام حسین (ع) از مساجد قایل شد، گفت: شرح اینکه این شیوه از عزاداری‌ها از چه زمانی شکل گرفته؛ زمان مفصلی می‌طلبد اما در برخی از برهه‌ها افزایش یافته است.

رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل‌بیت (ع) با بیان اینکه این اتفاقات بستر فرهنگی، سیاسی و اجتماعی داشته است، گفت: هر رخداد و واقعه‌ای که به‌شکل جریان است در خارج از یک بستر نمی‌تواند شکل بگیرد. وقایع مهم تاریخی در بسترهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خاصی شکل می‌گیرند. دور شدن عزاداری‌ها از مساجد و خالی شدن مداحی‌ها و عزاداری‌ها از محتوا، طبیعتا از سایر رخدادهای تاریخی جدا نیست و دارای یک زمینه است که می‌شود به عنوان عوامل زمینه‌ساز شکل‌گیری این جریانات دانست.