دارایی‌بافی، دیگر دارایی یزدیان نیست/مصایب یک کارگاه کوچک

خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ: ایکات به گونه‌ای روش رنگرزی و همچنین نوعی بافت اطلاق می‌شود. این شیوه بافت پارچه در تعدادی از کشورهای جهان متداول است و در ایران تنها در شهر یزد وجود دارد که به آن دارایی‌بافی نیز می‌گویند.

ایکات کلمه‌ای است مالایی به معنای گره زدن و رنگ کردن که به فارسی به آن دارایی می گویند و روشی است قدیمی برای منقوش و رنگی کردن پارچه قبل از بافت. زادگاه این هنر به احتمال زیاد در اندونزی بوده ولی در ایران از دیرباز در مناطق مختلفی انجام می گرفته‌است و هم اکنون در شهر یزد تعدادی کارگاه به تولید دارایی مشغول هستند.

گفته می شود نام دارایی از آن جهت برای آن مصطلح شده شده است که در قدیم این پارچه در جهیزیه هر عروس جزء وسایل سرمایه ای بوده و دارایی عروس محسوب می شده اما امروز، به ندرت مردم شهر و استان یزد از پارچه‌های این چنین استفاده می کنند و دارایی بافی، دیگر دارایی هیچ کدام از آنها به شمار نمی‌آید.

دارایی بافی، از جمله هنرهایی است که در یزد رواج بیشتری داشته اما امروز کمتر هنرمندی است که به این رشته از صنایع دستی توجه کند. چند کارگاه و مغازه کوچک در زندان اسکندر و میدان امیرچخماق به دارایی بافی مشغول‌اند.

علی خیراندیش، مغازه و کارگاه کوچکی در میدان امیرچخماق اجاره کرده و به هنر دارایی بافی پرداخته است. از او درباره این هنر و میزان توجه جوانان به او می‌پرسی و او این‌گونه پاسخ می‌دهد: واقعیت این‌که پولی نیست در دارایی بافی... چرا باید جوانان این هنر را یاد بگیرند.

وقتی از او می‌پرسی تو خود جوانی هستی که هنر دارایی بافی را یاد گرفته و به آن پرداخته‌ای می‌گوید: من هم اشتباه کردم. هیچ حمایتی نیست. نه بیمه دارم؛ نه حقوق ثابت. در طول سال، هیچ کس از من نمی‌پرسد، در آمدت چقدر است؟ با این پول می‌توانی اجاره خانه و مغازه ات را بپردازی یا نه؟

خدابخش تهیه مواد اولیه و گران بودن آن را یکی از مشکلات عمده هنر دارایی بافی می‌داند و گلایه‌های خود را این‌گونه ادامه می‌دهد: ما برای بافت پارچه به نخ نیاز داریم. بیشتر این نخ‌ها از چین وارد می‌شوند. وقتی جلوی مرزها بسته می‌شود، قیمت نخ بالا می رود و بدبختی ما شروع می شود. ما ناچاریم نخ را به قیمت گران بخریم؛ طبیعی است قیمت پارچه‌ای هم که بافته می شود بالا می رود.

نگاهی به مغازه کوچک علی خدابخش می‌اندازی. پارچه‌هایی رنگی به در و دیوار آویخته شده که برخی از این پارچه‌ها شال و بعضی دیگر مانتو و روتختی و رومیزی است. اما به گفته این هنرمند دارایی‌باف، شال‌ها با استقبال بیشتری روبه‌رو می‌شوند. چون گردشگران خارجی، بیشترین خریداران دارایی بافی هستند و آنها شال را به انواع دیگر ترجیح می‌دهند چون سبک‌تر و کوچک‌تر است و حمل و نقل آن، آسان‌تر.

او عید را بهترین زمان برای فروش دارایی بافی می‌داند و می‌گوید: عید، کار و کاسبی ما رونق می‌گیرد. به این معنی که فروش عیدمان، آن قدر هست که بتوانیم، اجاره سالانه مغازه کوچک خود را پرداخت کنیم.

خدابخش، به گفته خود و در خوشبینامه ترین حالت، ماهی ۱۰۰ شال فروش می فروشد و مگر سود هر شال چقدر است؟ شال‌ها به نسبت روتختی و رومیزی و کیف، قیمت مناسب تری دارند. اما در کل، نه یزدی‌ها نه مردم شهرهای دیگر، استقبال چندانی از دارایی بافی نمی‌کنند.

از او درباره تفاوت قیمت شال‌های ماشینی و دستبافت می‌پرسی و اوپاسخ می‌دهد: مزد بافت هر شال، دو، سه، نهایت ۵ هزار تومان است. به خاطر همین قیمت شال دستبافت با ماشینی فرق زیادی ندارد. تفاوت قیمت، به جهت رنگ است.   هرچه رنگ بیشتر باشد، دستمزد هم بالاتر می‌رود.

خدابخش نه بیمه دارد و نه مورد حمایت معاونت صنایع دستی قرار گرفته؛ نه وامی گرفته نه کسی او را به خاطر زنده نگه داشتن هنر دارایی بافی تشویق کرده است.

اگر به یزد رفتید سری به انگشت شمار کارگاه‌های دارایی بافی بزنید.