کتابخوانی عملی غریضی یا نشانه ارثی نیست بلکه یک رفتار اکتسابی است

به گزارش خبرنگار مهر، سید عباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش از ظهر امروز چهارشنبه ۲۶ آبان در آئین اختتامیه سومین جشنواره تقدیر از افراد و گروه‌های برگزیده در ترویج کتابخوانی که در محل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد، با اشاره به نقش کتاب در شاخص توسعه‌یافتگی جوامع و تقسیم آنها از این حیث به جوامع مدنی و بدوی و همچنین پیش‌رو و پیرو گفت: در همه این تقسیم‌بندی‌ها، کتاب و کتابخوانی یک شاخص جدی به شمار می‌رود؛ جامعه‌ای که بیشتر کتاب بخواند، مدنی‌تر، عقلانی‌تر و توسعه‌یافته‌تر از سایر جوامع است. دلایل زیادی برای این مسئله می‌توان ذکر کرد. اما یک دلیل مهم آن است که کتاب، رسانه متفکر است و هیچ رسانه‌ای به اندازه کتاب، طعم تفکر ندارد. کتاب می‌تواند چینش جوامع پیش‌رو، عقلانی، آزاد و توسعه‌یافته را محقق کند.

وی کتاب را قدیمی‌ترین رسانه بشری عنوان کرد و با اشاره به ظهور رسانه‌های نوپدید که به گفته او به نسبت کتاب از عمق کمتری در تفکربخشی برخوردارند، تأکید کرد: کتاب رسانه‌ای زایا در تفکر و اندیشه به شمار می‌رود و حامل و مولد تفکر است؛ هیچ رسانه‌ای به اندازه کتاب دارای تکثیر تفکر نیست. کتاب مهم است چون یک رسانه درونی است، کتاب عرق‌ریزان روح است و گاهی دهها سال متمادی، یک نویسنده با درونی‌ترین لحظات زندگی، آن را تبدیل به کتاب می‌کند.

معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه هیچ رسانه‌ای به اندازه کتاب بیانگر درون پرمعنا و پرلایه انسان نیست، کتاب را یک رسانه مانا توصیف کرد و گفت: این ویژگی‌ها موجب شده که کتاب به عنوان یک شاخص بسیار اساسی و مهم در تقسیم‌بندی جوامع به شمار آید که بر مبنای آن جوامع به عقلانی و هیجانی و یا پیش‌رو و پیرو تقسیم‌بندی می‌شوند.

صالحی با بیان اینکه اگر چنین باوری داریم، طبعاً باید کتابخوانی را جدی بگیریم، گفت: کتابخوانی یک رفتار غریضی مانند غذا خوردن نیست و همچنین یک علامت ارثی نیست که بگوییم چون نیاکان ما کتابخوان بوده‌اند، حتماً ما هم کتابخوان می‌شویم. کتابخوانی یک رفتار اکتسابی است که باید در روند جامعه‌پذیری افراد به آن توجه ویژه شود.

وی سپس به تأثیر مجموعه‌های مروج کتابخوانی چه افراد و چه گروه‌های فعال در این حوزه در رشد کتابخوانی در جامعه اشاره کرد و با بیان ویژگی‌های این افراد و گروه‌های مروج کتابخوانی، داوطلبانه و عاشقانه بودن، مبتکرانه و خلاقانه بودن، نیازسنجانه و معطوف بودن به گروه‌های هدف را از جمله این ویژگی‌ها برشمرد.

این مقام مسئول در وزارت ارشاد با اشاره به پایه‌گذاری جشنواره تقدیر از افراد و گروه‌های مروج کتابخوانی از سال ۱۳۹۳، به نقش زنان در این حوزه اشاره کرد و گفت: جریان جنسیت در حوزه گروه‌های ترویج کتابخوانی در کشور بسیار خوب عمل می‌کند و سهم زنان در پویش کتابخوانی در کشور بالاست که این یادآور همان سنت مادرانه ما در تعلیم و تربیت است.

صالحی همچنین نقش نهادهای خیریه را در حوزه کتاب و کتابخوانی مورد توجه قرار داد و گفت: نباید نهادهای خیریه فعالیت خودشان را به دادن غذاهای نذری محدود کنند؛ این کار البته مهم است اما نذری دادن کتاب‌ هم به عنوان خوراک روح از اهمیت زیادی برخوردار است.

وی با تحلیل محتوای فعالیت گروه‌های مروج کتابخوانی، کودکان و همچنین مناطق محروم کشور را دو قشر مخاطب اصلی فعالیت این گروه‌ها عنوان کرد و یادآور شد: ما شاهد شکل‌گیری یک جنبش اجتماعی در حوزه کتابخوانی در مناطق محروم هستیم.

معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به همراهی تشکل‌ها، نهادها و انجمن‌های مختلف با دبیرخانه جشنواره تقدیر از افراد و گروه‌های برگزیده در ترویج کتابخوانی در دو دوره نخست این رویداد، با دبیرخانه آن که در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد مستقر بوده است، از واگذاری کامل این فعالیت در دوره اخیر یعنی سوم سخن گفت و از دست‌اندرکاران هر سه دوره این جشنواره قدردانی کرد.

صالحی همچنین تقویت برنامه‌های افراد و گروه‌های مروج کتابخوانی در شهرستان‌ها را از جمله دوره سوم این جشنواره یاد کرد و گفت: در چشم‌انداز این جشنواره باید همکاری و مشارکت مراکز خدماتی، صنفی و صنعتی و شرکت‌های بزرگ و کوچک در حوزه کتابخوانی به عنوان یک مسئولیت اجتماعی که آنها می‌بایست بر عهده بگیرند، دیده شود.

وی با اشاره به فرصت‌های خوبی که از طریق شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی برای کتابخوانی در کشور پدید آمده است، بر تقویت حوزه بین‌الملل این جشنواره تأکید کرد و یادآور شد: هر شهروند ایرانی در هر نقطه‌ای از جهان که عُلقه‌ای به این آب و خاک دارد و به دنبال فعالیت‌های ترویجی در حوزه کتابخوانی است، از نظر ما محترم و فعالیت‌های او شایسته تقدیر است.

صالحی در پایان با برشمردن برخی شهرهای فعال در حوزه ترویج کتابخوانی گفت: به نظر می‌آید برخی شهرها در این عرصه فعالیت‌های خوبی را از خود نشان داده‌اند که اتفاقاً این شهرها، کلانشهرها هم نیستند و به همین دلیل ما شاهد یک پویش اجتماعی در کتابخوانی هستیم.

در این مراسم همچنین نوش‌آفرین انصاری عضو شورای کتاب کودک و از مروجین کتابخوانی در کشور در سخنانی درباره زنده‌یاد توران میرهادی که در این برنامه از او تجلیل ویژه به عمل آمد، گفت: توران میرهادی در همه سال‌های عمرش به ترویج کتاب اهتمام ویژه‌ای داشت و همواره به نیروهای فعال مروج کتاب در شورای کتاب کودک و نوجوان احترام می‌گذاشت.

وی افزود: توران میرهادی به کتابخانه بسیار اهمیت می‌داد و معتقد بود وقتی که کودکان به کتاب و کتابخوانی تشویق می‌شوند، باید با کتابخانه اُنس بگیرند و ادامه مسیر کتابخوانی‌شان را در کتابخانه‌های مدارس یا کتابخانه‌های عمومی دنبال کنند.

انصاری خاطرنشان کرد: توران میرهادی به ساخته شدن انسان فردا از رهگذر کتاب باور داشت و معتقد بود کودکان باید با آزادی و اختیار عمل، کتاب‌هایشان را انتخاب کنند و انسان آزاد با انتخاب آزاد ساخته می‌شود. او به کتابخانه‌های کوچک شورای کتاب کودک که در سراسر ایران راه‌اندازی شده است، بسیار علاقه‌مند بود و می‌گفت لذت‌های کوتاه کتابخوانی باید پایدار و عمیق باشد. همیشه در صحبت‌هایش از نماد پَر و پرواز استفاده می‌کرد و می‌خواست که پروازها بلند و در اوج باشد.

در این مراسم همچنین محسن حاج زین‌العابدینی دبیر سومین جشنواره تقدیر از مروجین کتابخوانی با اشاره به تصمیم صورت گرفته برای واگذاری این جشنواره پس از دو دوره به بخش خصوصی، انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران را نهاد برگزارکننده سومین دوره این جشنواره ذکر کرد و گفت: امسال ۱۷۴ اثر از افراد و گروه‌های مختلف در زمینه ترویج کتابخوانی به دبیرخانه ارسال شد که ما علاوه بر ارزیابی این آثار، در بخش‌های ویژه شامل معلمین، امامان جماعت، کتابداران، کتابفروشی‌ها، مهدکودک‌ها، نهادهای صنفی، صنعتی و خدماتی و همچنین بخش بین‌الملل، از مروجین کتابخوانی تقدیر می‌کنیم.

همچنین از الهه خسروی یگانه همسر روزنامه‌نگار فقید محمدرضا رستمی که با راه‌اندازی پویش کتاب به جای گل در مراسم نکوداشت وی، سهم زیادی در پویش مردمی کتابخوانی ایفا کرد، با اهدای لوح سپاس از سوی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تقدیر به عمل آمد.

در این مراسم و پس از قرائت بیانیه هیأت داوران توسط سید کاظم حافظیان رضوی، نفرات منتخب و شایسته تقدیر سومین جشنواره تقدیر از افراد و گروه‌های برگزیده در ترویج کتابخوانی معرفی و تجلیل شدند که فهرست اسامی آنها در گزارشی جداگانه متعاقباً ارسال می‌شود.