تسهیل در روند اداری گمرکات، زمینه ساز توسعه و افزایش صادرات کشور

گمرک سازمان دولتی و مسئولیت اجرای قوانین گمرکی و اخذ حقوق و عوارض ورودی (واردات) و خروجی (صادرات) و مسئول اجرای سایر قوانین و مقررات مربوط به واردات، ترانزیت وصادرات کالاها را برعهده دارد.
گمرکات جمهوری اسلامی ایران به عنوان سازمان متولی تجارت کالا محسوب می شود و بر اساس ماده 70 قانون برنامه پنجم توسعه وظیفه نظارت و تسهیل تجارت کالا و ایجاد پنجره واحد تجاری را بر عهده دارد که بر این اساس تمامی دستگاه های فعال در امر صادرات و واردات همانند سایر کشور ها باید تحت نظارت گمرک به وظایف خود بپردازند و گمرکات استان مرکزی نیز به عنوان یکی از مجاری مهم این سازمان مطرح است.
برخی از صادرکنندگان صنعتی استان مرکزی معتقد اند: ساختار و فضای گمرک استان مرکزی جوابگوی نیازهای واحدهای صنعتی نبوده و ساختار گمرک استان مرکزی را کوچکتر از تامین نیارهای صادراتی می دانند.
آنان معتقدند: بهبود وضعیت گمرک، اعم از مکانیزه شدن و تسریع در انجام امور گمرکی، شبانه روزی شدن گمرک و فراگیری خدمات آن می تواند بسیاری از چالش های موجود بر سر راه صادرات استان را رفع کند.
صنعتگران استان مرکزی بر این باورند که گمرک اراک و ساوه نیازمند افزایش فضای فیزیکی و انبارها و ایجاد برنامه های زیربنایی و عمرانی است.
به گزارش ایرنا، مدیر کل گمرکات استان مرکزی گفت: بر اساس گزارش های سازمان جهانی گمرک، ماندگاری هر روز کالا در اماکن گمرکی مساوی با یک درصد قیمت تمام شده کالا است و اگر هر روز کالا در گمرکات کشوری متوقف شود یک درصد به قیمت تمام شده آن افزوده می شود.
مهدی میر اشرفی افزود: کالاهای متوقف شده اگر وارداتی باشد این افزایش قیمت را باید مصرف کننده داخلی و اگر صادراتی باشد مصرف کننده خارجی پرداخت کند و یا از سود صادر کننده کاهش یابد که این مهم میزان رقابت پذیری کالاهای صادراتی کشور را در بازارهای جهانی کاهش می دهد.
وی ادامه داد: هم اکنون گمرکات کشور به منظور توانمند سازی تجارت در بحث فرامرزی و رسیدن به استانداردهای جهانی، ایجاد پنجره واحد تجاری و بسته حمایت از تولید و صادرات و واردات به کشور را در دستور کار خود قرار داده است.
میر اشرفی افزود: با توجه به اینکه حدود 70 درصد واردات کشور را مواد اولیه و ماشین های خط تولید را تشکیل می دهند، تسهیل در امر واردات به معنی گسترش و افزایش افسار گسیخته این بخش نیست بلکه تزریق مواد اولیه و ماشین آلات مورد نیاز بخش تولید به صورت آسانتر و با هزینه کمتر به بخش تولید است.
وی ادامه داد: گمرکات کشور در راستای توصیه های سازمان گمرک جهانی برای ارتقاء سلامت و کاهش فساد و جعل، با حذف کاغذ در امر صدور پروانه های صادراتی و وارداتی این امور را به صورت سیستمی و دیجیتالی انجام می دهد.
مدیر کل گمرکات استان مرکزی بیان کرد: صدور پروانه های به صورت سیستمی این امکان را برای تمام دستگاه های مرجع از جمله بانک، بیمه، حمل و نقل، استاندارد، قرنطینه، بهداشت، علوم پزشکی، جهاد و نیروی انتظامی فراهم می کند تا به صورت برخط به اسناد گمرکی دسترسی داشته و آن ها رصد کنند تا از هرگونه جعل و سوء استفاده های احتمالی جلوگیری شود.
میراشرفی، کاهش نقش نیروی انسانی برای ارایه خدمات گمرکی را از دیگر توصیه های سازمان گمرک جهانی برای کاهش تبانی، فساد و ارتقاء سلامت اداری در امر صادرات و واردات عنوان کرد و گفت: سازمان گمرکات جمهوری اسلامی ایران در این زمینه اقداماتی از جمله اظهار از راه دور همه رویه های گمرکی انجام داده است.
مدیر کل گمرکات استان مرکزی افزود: در این روش برای صدور اظهارنامه های گمرکی نیاز به حضور فیزیکی صاحبان کالا در محل گمرکات کشور نیست و آنان می توانند از داخل منزل و یا محل تولید کالاهای صادراتی و وارداتی را از طریق سیستم اظهار کنند.
وی ادامه داد: گمرکات جمهوری اسلامی ایران عمده وظایف گمرکی را برای تسهیل در امر تجارت به استان ها تفویض کرده است تا از رفت و آمد صاحبان کالا به سازمان مرکزی در تهران جلوگیری شود.
مدیر کل گمرکات استان مرکزی اعطای گمرک اختصاصی به شرکت های بزرگ تولیدی را از دیگر برنامه های گمرکات ایران برای کاهش هزینه ها و توقف کالا عنوان کرد و افزود: کالاهای وارداتی در این روش پس از ورود به کشور به صورت مستقیم در انبارهای زیر کلید گمرک در این شرکت ها تخلیه می شود.
میر اشرفی خاطر نشان کرد: تخلیه کالاهای صادراتی در شرکت های بزرگ تولیدی ضمن کاهش هزینه بارگیری و انبار داری مجدد، به صورت مستقیم در انبارهای آن ها تخلیه می شود و این شرکت ها می توانند کالا را به صورت قسمت به قسمت ترخیص و از بلوکه پول خود در گمرک جلوگیری کنند.
وی گفت: ایجاد گمرک اختصاصی در شرکت های بزرگ با استقبال گسترده تولید کنندگان استان مرکزی روبه رو شده و تجهیز بیش از 20 شرکت تولیدی بزرگ این استان به گمرک اختصاصی، این استان را به یکی از بزرگترین دارندگان این گمرک ها در سطح کشور تبدیل کرده است.
مدیر کل گمرکات استان مرکزی امکان ایجاد اظهارنامه نسیه گمرکی یا با ضمانت نامه را از دیگر فعالیت های حمایتی گمرک ایران از تولید عنوان کرد و گفت: با توجه به مشکل کمبود نقدینگی در کشور، تولید کنندگانی که اقدام به واردات کالا می کنند می توانند قسمتی از کالای وارداتی را به عنوان وثیقه در اختیار گمرک قرار داده و بقیه آن را بدون پرداخت عوارض ترخیص و از محل تولید و فروش این کالاها حقوق و عوارض کالاهای باقی مانده را پرداخت و بقیه کالاها را نیز ترخیص کنند.
میر اشرفی تسهیل صدور امور گمرکی در امر صادرات را از اولویت های گمرک استان مرکزی عنوان کرد و افزود: ارایه فعالیت های گمرکی به صورت 24 ساعته، ایام تعطیل و حضور کارشناسان گمرک برای ارائه در محل تولید کالا از جمله این فعالیت ها است.
وی گفت: به منظور تسهیل در امر صادرات و کاهش ماندگاری کالا در گمرک های استان مرکزی، فرایند ترخیص برای حدود 90 درصد این کالاها در محل تولید انجام و به خارج از کشور صادر می شوند.
مدیر کل گمرکات استان مرکزی ادامه داد: سال گذشته گمرکات این استان با ارایه این خدمات به صادر کنندگان توانست رتبه هشتم را در بین گمرک های کشور در زمینه صادرات کالا به دست آورد.
میراشرفی گفت: صادرکنندگان کالا می توانند مواد اولیه مورد نیاز تولید کالاهای صادراتی خود را به صورت ورود موقت و بدون پرداخت هیچ گونه عوارض گمرکی به کشور وارد و پس از پردازش و تولید کالای نهایی به خارج از کشور صادر کنند که این مهم با استقبال گسترده شرکت ها بزرگ تولیدی اراک و ساوه همراه بوده است.
وی ادامه داد: تجاری که اقدام به صادرات کالاهایی کنند که مواد اولیه آنان وارداتی است،گمرک حقوق و عوارضی را که در هنگام ورود مواد اولیه دریافت کرده است را برای ایجاد مشوق های صادراتی به آنان باز می گرداند.
مدیرکل گمرکات استان مرکزی خام فروشی و بهره وری پایین کالاهای صادراتی از مهمترین مشکل های امر صادرات کشور عنوان کرد و گفت: میانگین ارزش صادرات یک کیلو مواد صادراتی از کشور به خارج کشور کمتر از 50 سنت است در حالی که ارزش یک کیلو کالاهای وارداتی به کشور بیش از پنج و یک دهم دلار است که این مهم نشان از خام فروشی و صادرات کالا با ارزش افزوده پایین است.
میراشرفی بیان کرد: برای اینکه بتوان به اهداف پیش بینی شده برنامه های پنج ساله توسعه و افق های سال 1404 دست یافت باید از خام فروشی مواد جلوگیری و صادرات مواد فرآوری شده در دستور کار صادر کنندگان قرار گیرد.
وی گفت: ایران با برخورداری از یک درصد جمعیت و خشکی های دنیا و هفت و پنج دهم درصد از منابع معدنی دنیا، تنها 35 صدم از صادرات و بازار جهان را در اختیار دارد و تا رسیدن به پیش بینی سهم 180 تا 200 میلیارد دلاری در تجارت دنیا در برنامه های توسعه ای کشور فاصله زیادی وجود دارد.
مدیرکل گمرکات استان مرکزی بیان کرد: بر اساس برنامه 20 ساله توسعه کشور که از سال 84 آغاز شده است مقرر شده صادرات غیر نفتی کشور در این مدت از 10 میلیارد دلار به 200 میلیارد دلار افزایش یابد که با گذشت 10 سال از برنامه، نیمی از اهداف آن محقق نشده است.
میراشرفی افزود: درحال حاضر به صادرات در کشور به عنوان کالاهای مازاد بر مصرف داخل نگاه می شود که این مهم یکی از معضل های این بخش به شمار رفته و برای دست یابی به افق 1404 نیاز است این استراتژی بر اساس نیاز کشورهای دیگر شکل گرفته و عمل شود.
مدیرکل گمرکات استان مرکزی، تعدد وجود قوانین و مقررات، موازی کاری در بخش تجارت و نبود شفافیت در امر صادرات را از دیگر مشکل های این بخش عنوان کرد و افزود: شفاف سازی، کاهش قوانین و مقررات از مهمترین توصیه های سازمان تجارت و گمرکات دنیا برای توسعه تجارت خارجی و ارتقای فضای کسب و کار است.
میراشرفی بیان کرد: بیش از 40 سازمان در کشور با امر صادرات و تجارت خارجی در گیر هستند که با ایجاد یک پنجره واحد تجاری می توان ضمن ایجاد زمینه حضور کشور در بازارهای مختلف زمینه اشتغال و ارز آوری بیشتر را برای کشور فراهم کرد، در صورتی که اکثر این سازمان ها برای کاهش این مشکل های حاضر نیستند از منیت و نقش خود در این عرصه عقب نشینی کنند.
وی، وجود تعرفه های غیر منطقی در واردات را از دیگر مشکل ها بر سر راه حضور کشور در بازار های جهانی عنوان کرد و گفت: یکی از متنوع ترین سیستم های تعرفه ای دنیا در امر واردات کشور حاکم است که این مهم علاوه بر پیچیدگی تجارت، افزایش انگیزه قاچاق کالا یا تجارت غیر رسمی را برای کشور به همراه داشته است.
وی با یادآوری مشکلات گمرکات استان مرکزی و ظرفیت های مناسب این استان در بحث صادرات و تعدد کالاهای وارداتی و صادراتی افزود: گمرک شهرستان اراک به دلیل نزدیکی به شهر در مکان مناسبی قرار نداشته و پیگیری های انجام شده برای ایجاد ساختمان گمرک این شهرستان در مکان جدید نتیجه مطلوبی را همراه نداشته است.
مدیرکل گمرکات استان مرکزی بیان کرد: گمرکات این استان در زمینه ایجاد پنجره واحد تجاری و تسهیل در امر صادرات و واردات در این استان آموزش هایی را برای مراجعه کنندگان و برنامه هایی را برای پیوستن دستگاه های مرتبط به این پنجره واحد به صورت فیزیکی و مجازی برگزار کرده است.
میراشرفی گفت: ایجاد پنجره واحد تجاری یکی از نیازهای اساسی استان برای کاهش هزینه ترخیص کالا، افزایش سرعت و کاهش قیمت تمام شده و افزایش رقابت پذیری کالاهای صادراتی است که همکاری و توجه هرچه بیشتر مسئولان استانی را در این زمنیه نیاز دارد.
وی، نبود برخی زیر ساخت های صادراتی را از دیگر مشکلات استان مرکزی عنوان کرد و گفت: نبود امکانات فرودگاهی، نبود گمرک تخصصی و شرکت بین المللی حمل و نقل زمینی در داخل استان موجب شده تا 30 درصد کالاهای صادراتی استان مرکزی از دیگر استان ها به خارج از کشور صادر شود
مدیرکارخانه جوان دارو استان مرکزی در این خصوص گفت: هم اکنون با فعال شدن سامانه جامع گمرکی در سطح کشور زمان صادرات و واردات کالا به حداقل خود رسیده و بسیاری از چالش های گذشته از بین رفته است.
بهزاد قربانعلی افزود: در گذشته فعالیت های گمرکی به صورت دستی انجام می شد و در صورت قطع سامانه اینترنتی گمرک صادرات کالا با اختلال مواجه می شد.
وی ادامه داد: صادرکنندگان می توانند از محل کار خود از طریق سامانه فعالیت های ترخیص و صادرات کالا را انجام دهند و با مراجعه به گمرک ظرف مدت 15 دقیقه پرونده ترخیص کالا را دریافت کنند.
حمید لطفی مدیرعامل شرکت مرغ پرور استان مرکزی و صادرکننده جوجه یکروزه یز افزود: با توجه به اینکه این شرکت در زمینه صادرات جوجه یک روزه فعالیت دارد بیشتر محصولات صادراتی این شرکت از طریق گمرکات مرزی کشور انجام می شود.
وی ادامه داد: در چند سال اخیر با انجام عملیات گمرکی از طریق سامانه، عملیات ترخیص کالاهای صادراتی در مدت زمان کمتری انجام می شود و ظرف مدت یک ساعت گواهی ترخیص کالا به صادر کنندگان داده می شود.
مدیر عامل گروه تولیدی درنا استان مرکزی در این خصوص گفت: با توجه به اینکه فعالیت های صادرات کالا از طریق سامانه جامع گمرکات انجام می شود فرآیند صادرات کالا در گمرکات این استان به آسانی و در کمترین زمان انجام می شود.
ناصر بیگی افزود: در گذشته که این سامانه وجود نداشت صادرکنندگان برای صادرات کالاها با مشکل هایی مواجه بودند و برخی مواقع کالاهای آنان برای انجام امور گمرکی تا دو روز در گمرک باقی می ماند.
وی، بیشترین اقدام ها و فعالیت های وارداتی این شرکت از طریق گمرکات مرزی عنوان کرد و افزود: با توجه به اینکه هم اکنون در واردات کالا ملاک برای گمرکات اظهار واردکننده و آنالیز دامپزشکی است ولی در گمرک شهید رجایی این مهم رعایت نمی شود.
مدیر عامل گروه تولیدی درنا استان مرکزی افزود: هم اکنون برای کاهش مراحل اداری و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی سازمان غذا و دارو مجوز سلامت محصولات صادراتی را از طریق کد رهگیری به گمرک اعلام می کند ولی این مهم را برای انجام مراحل گمرکی کافی ندانسته و برای انجام مراحل گمرکی مجوز سازمان غذا با مهر برجسته را طلب می کند.
بیگی گفت: حضور هرچه فعال تر بخش خصوصی در کنار بخش دولتی برای شناخت و نیاز بازار هدف، کنترل کیفی و کمی محصول های صادراتی در مبادی خروجی از کشور، تولید کالا بر اساس نیاز های روز دنیا و استاندارد سازی کالاها تولیدی از مهمترین راهکارها برای افزایش حضور تولیدات کشور در بازارهای جهانی است.
به عقیده کارشناسان حوزه صادرات کاهش کاغذبازی اداری، ایجاد پنجره واحد تجاری و ایجاد مشوق هایی برای صادرات مهمترین راهکارها افزایش حضور ایران در بازارهای جهانی و توسعه صادرات غیر نفتی در کشور است که گمرک دراین زمینه نقش مهمی دارد.
زنجیره بهبود اقتصادی متکی بر تولید با کیفیت و زیرساخت های لازم در عرصه تجارت بین المللی است و گمرکات قوی و کارآمد از حلقه های مهم در تحقق رونق صادرات و واردات و از پایه های مهم در راهبردهای اقتصاد مقاومتی است.
1955/3075/ گزارش: مهدی عظیمی**انتشار دهنده:حسین مهدی زاده اصفهانی *