آشنایی با توافقنامه اقلیمی پاریس

متن اين توافقنامه پس از مذاكراتي كه ميان نمايندگان 195 كشور جهان در بيست و يكمين كنفرانس تغييرات اقليمي سازمان ملل متحد در پاريس انجام گرفت، تصويب شد و در 21 دسامبر سال 2015 به تاييد عمومي رسيد. اين پيمان در روز زمين، برابر با 22 آوريل سال 2016 در مراسمي در نيويورك به امضا رسيد.

تا ماه نوامبر سال 2016، 193 عضو پيمان‌نامه اقليمي سازمان ملل متحد (UNFCCC) اين توافقنامه را به امضا رساندند كه از اين ميان 100 عضو آن را تصويب كردند. پس از تصويب اين قرارداد توسط اتحاديه اروپا در اكتبر سال 2016،‌ تعداد كشورهاي تصويب‌كننده آن از نظر ميزان توليد گازهاي گلخانه‌اي به حد نصاب لازم براي اجرايي شدن پيمان رسيد. اين توافقنامه از چهارم نوامبر سال 2016 به اجرا درآمده است و براساس آن زماني كه 55 كشور جهان كه عامل توليد حداقل 55 درصد از گازهاي گلخانه‌اي جهان هستند،‌ اين توافقنامه را تصويب، پذيرش يا امضا كنند، پيمان وارد فاز اجرايي خواهد شد.

لارن فابيوس دبير كنفرانس اقليمي پاريس و وزير امورخاجه فرانسه تصويب و اجرايي شدن اين قرارداد را برنامه‌اي بلند‌پروازانه و متعادل و نقطه تحولي در مسير كاهش گرمايش جهاني توصيف كرده‌است.

هدف اين پيمان در بند دوم آن توضيح داده شده‌است: ارتقا اجراي چارچوب سازمان ملل در زمينه تغييرات اقليمي از طريق حفظ افزايش ميانگين دماي جهاني پايين‌تر از دو درجه سانتيگراد بالاي ميانگين دوران پيش صنعتي و تلاش براي جلوگيري از افزايش 1.5 درجه‌اي دما نسبت به دوران پيش‌صنعتي به منظور كاهش خطرات و عوارض ناشي از تغييرات اقليمي، افزايش توانايي سازگاري با عوارض شديد تغييرات اقليمي و ايجاد مقاومت اقليمي، شرايطي براي كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي به شيوه‌اي كه روند توليد غذا دچار نقصان نشود، و منطبق‌سازي جريان اقتصادي با سازوكاري در مسير كاهش انتشار گازهاي گلخانه اي و توسعه مقاومت اقليمي.

اين توافقنامه به عنوان انگيزه‌ و نيروي محرك براي حذف سرمايه‌گذاري در حوزه سوخت‌هاي فسيلي و اولين پيمان جامع اقليمي در جهان به شمار مي‌رود.

هر كشوري كه توافقنامه را به رسميت شناخته است،‌ درجه‌اي از مشاركت ملي را براي خود تعيين مي‌كند كه در بند سوم پيمان به آن اشاره شده‌است. اين بند از كشورها خواسته تا بلندپرواز باشند، در طول زمان روند پيشرفت خود را ارائه دهند و ديدگاه خود را دستيابي به هدف پيمان قرار دهند. ميزان مشاركت بايد هر پنج سال يكبار به دبيران UNFCCC گزارش شود تا به ثبت برسند.

ميزان مشاركت هر كشور توسط همان كشور تعيين مي‌شود با اين همه اين مشاركت مانند يك قانون بين‌المللي الزام‌آور نيست زيرا از ويژگي‌هاي لازم براي ايجاد عوامل الزام‌آور برخوردار نيست. علاوه بر اين هيچ مكانيزمي براي وادار كردن يك كشور براي تعيين اهداف در مشاركت ملي آنها در زماني تعيين شده وجود ندارد و هيچ اجباري نيز براي اجراي اهداف تعيين شده درنظر گرفته نشده‌است. تنها يك برنامه تشويقي،‌تنبيهي در اين پيمان گنجانده شده‌است،‌از اين رو به دليل اينكه هيچ عواقبي براي عدم پايبندي به تعهدات براي كشورها درنظر گرفته نشده‌است،‌ درصورتي كه كشورهايي با عدم پايبندي از پيمان خارج شوند، ممكن است ديگر كشورها نيز به ادامه پايبندي دلسرد شده و به تدريج پيمان پاريس دچار فروپاشي شود.