اولین نمایشگاه پخش و فروش کتاب چه آورده‌ای برای سیستم توزیع کتاب دارد؟

به گزارش خبرنگار ایلنا، چالش‌های گسترده شبکه توزیع و پخش کشور از عدم دسترسی تمام نقاط کشور به انواع کتاب‌ها، مخصوصا کتاب‌های کمتر شناخته‌شده گرفته تا مشکلاتی که کتابفروشی‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند از دید برخی آنقدر مهم هستند که بازار کتاب و تعداد شمارگان کتاب را در ایران تحت تاثیر قرار داده است.

زمانی مشکلات مساله توزیع بیشتر خودش را نشان می‌دهد که می‌بینیم کمتر کتابی از ناشران فعال در استان‌های دیگر در تهران پخش شود و از آن طرف هم استان‌ها و شهرستان‌های کوچک کشور یا اصلا کتابفروشی ندارند یا‌‌ همان تعداد یک یا دو سه کتابفرشی‌ دایر در این شهر‌ها نیز معمولا کتاب‌های متنوعی را پشت پیشخوان‌های خود نمی‌بینند. نهایتا ساختار سنتی توزیع کتاب کشور باعث می‌شود نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، تنها محلی باشد برای فروش کتاب‌ به مراجعانی که از روی اجبار در اردیبهشت‌ماه به پایتخت سفر می‌کنند تا نیازهای مطالعاتی دست‌کم یک سال خود را تامین کرده و به شهر خود ببرند.

حال که مصلی امام خمینی همزمان با هفته کتاب میزبان اولین نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب است و با توجه به مشکلات یاد شده باید دید اهداف و سیاست‌گذاری‌های این نمایشگاه چه دست‌آوردی برای سیستم توزیع و کتابفروشی‌های کشور خواهد داشت.

یکی از اهداف برگزاری نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب این است که کتابفروشان، موسسات پخش‌کننده کتاب و فروشگاه‌های آنلاین کتاب در استان‌ها و شهرستان‌های سرایر کشور همدیگر را بشناسند

حسین صفری(دبیر اولین نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در توضیح برنامه‌ها و اهداف برگزاری اولین نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب می‌گوید: ایده برپایی نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب مدت زیادی است که مطرح بوده و نهایتا گروهی جمع شدیم و سعی داریم با بهره‌گیری از ظرفیت بخش خصوصی در حوزه توزیع و پخش کتاب و کسانی که در این حرفه تجربه دارند اولین نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب را برپا کنیم. در همین راستا با بیشتر تشکل‌ها و اتحادیه‌ها و تعاونی‌های فعال در حوزه نشر و پخش کتاب مثل اتحادیه ناشران و کتابفروشان، تعاونی ناشران، تعاونی توزیع‌کنندگان پخش و... مکاتبه کرده‌ایم تا در برگزاری این نمایشگاه همکاری و مشارکت داشته باشند. اصولا اعضای صنوف یکی از پایه‌های اصلی در برگزاری نمایشگاه‌ها هستند و حتما از حضور آن‌ها استفاده خواهیم کرد. توزیع و پخش کتاب به عنوان حلقه نهایی و مهم در صنعت نشر که ارتباط میان تولید کننده و مصرف‌کننده را شکل می‌دهد؛ در کشور ما با مشکلاتی روبرو است. در همین راستا می‌خواهیم با برگزاری نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب بهره‌گیری از مشارکت کتابفروشان، موسسات پخش‌کننده کتاب و آن دسته از پایگاه‌های اینترتی که به فروش کتاب مشغول هستند زمینه شکل‌گیری شبکه توزیع درست و سالم در سراسر کشور را مهیا کنیم.

صفری تاکید می‌کند: یکی از اهداف برگزاری نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب این است که کتابفروشان، موسسات پخش‌کننده کتاب و فروشگاه‌های آنلاین کتاب در استان‌ها و شهرستان‌های سراسر کشور همدیگر را بشناسند. برنامه‌های مختلفی را هم در حد بضاعت اولین دوره تدارک دیده شده است. البته هنوز نمی‌دانیم نهایتا چه تعداد از کتابفروشان، موزعان و ناشران برای شرکت در نمایشگاه ثبت‌نام می‌کنند. در این یک سال اخیر معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توجه ویژه‌ای به کتابفروشی‌ها داشته و طرح‌هایی مثل «تابستانه کتاب» و «پاییزه کتاب» که در نوبت اجرا است سعی کرده تا حدودی کتابفروشی‌ها را از زیر بار فشار سنگین هزینه‌ها و... خارج کند. طبعا این اولین دوره ضعف‌ها و کاستی‌هایی خواهد داشت و قطعا مخالفان و موافقانی نظات خود را اعلام می‌کنند اما مهم این است که چنین فعالیتی برای توجه بیشتر به شرایط کتابفروشی‌ها و موزعات کتاب لازم و ضرروی بود.

دبیر اولین نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب درباره روند ثبت‌نام در این نمایشگاه نیز یادآور می‌شود: ثبت‌نام برای شرکت در اولین برپایی نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب از هشتم آبان‌ماه و از طریق پایگاه اینترنتی انجام می‌شود. در این پایگاه اینترنتی همچنین آیین‌نامه و مقررات مشخص برای هر دسته از فعالین حوزه پخش کتاب مشخص شده است. خوشبختانه در این مسیر همراهی خوب مصلی تهران را نیز شاهد بودیم و گمان نمی‌کنم مشکلی برای اختصاص فضای لازم برای شرکت‌کنندگان داشته باشیم. غرفه‌های نمایشگاه در بلوک‌های ۹ متری قابل درخواست است و به اولین ثبت‌نام کننده نیز ۵۰درصد تخفیف برای هزینه اجاره بهای غرفه اختصاص خواهد یافت. هرچند هنوز پیش‌بینی خاصی از میزان درخواست برای حضور در نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب نداریم.

مشکل اصلی در سیستم توزیع ما نه مراکز پخش بلکه کتابفروشی‌ها و مشتری‌های کتابفروشی‌ها هستند

سعید رهنمایی(مدیر داخلی پخش ققنوس) نیز با تاکید بر نقش کتابفروشی‌ها در یک چرخه سالم گردش کتاب از تولید‌کننده تا مصرف کننده، می‌گوید: مشکل اصلی در سیستم توزیع ما نه مراکز پخش بلکه کتابفروشی‌ها و مشتری‌های کتابفروشی‌ها هستند. البته مشکلاتی که کتابفروشان به دلیل عدم همخوانی دخل و خرج و نبود مشتری با آن مواجه هستند ناخودآگاه بر فعالیت مراکز پخش و ناشران نیز تاثیرات منفی خود را می‌گذارد. توانایی‌های یک مرکز پخش به میزان فروش کتاب بستگی دارد. مسلما ما اگر به جای فروش یک جلد، ۵ جلد یا ۱ جلد از یک کتاب ۵۰ تا ۱۰۰ جلد بفروشیم دستمان برای فعالیت حرفه‌ای باز خواهد بود. البته کتاب‌های خوب و آثاری که با نام پرفروش می‌شناسیم هیچ مشکلی برای پخش و توزیع ندارند و می‌بینیم که فلان کتاب پرفروش جهانی به محض اینکه در ایران منتشر می‌شود در تمام کتابفروشی‌های ما وجود دارد. این یعنی کتابفروشی‌ها به دلایل اقتصادی معمولا ریسک نمی‌کنند و کتاب‌های کمتر شناخته شده را از پخشی‌ها نمی‌گیرند.

او از چگونگی برگزاری و اهداف نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب اظهار بی‌اطلاعی کرده و توجه به حضور اعضای صنف در چنین نمایشگاهی را مهم شمرده و بیان می‌کند: در مورد نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب خیلی اطلاعاتی ندارم و تنها فراخوان‌ آن را در رسانه‌ها خوانده‌ام. پخش ققنوس یکی از ۵ پخشی اول کشور محسوب می‌شود و واقعا جای سوال است که چرا نباید اطلاعات دقیق‌تری از برگزاری این نمایشگاه داشته باشد. به نظرم برای نتیجه‌گیری بهتر و اصولی از چنین نمایشگاهی باید بخش خصوصی و مثلا خود تعاونی توزیع‌کنندگان که عمده توزیع کتاب را در دست دارند اصل کارهای اجرایی و برگزاری را برعهده داشته باشد. در حال حاضر ما هیچ دیدی نداریم که واقعا قرار است در این نمایشگاه چه اتفاقی بیفتد و چه نهادهای صنفی یا دولتی برگزارکننده آن هستند. البته این اولین دوره نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب است و بروز چنین مواردی تا حدودی طبیعی به نظر می‌رسد.

مدیر داخلی پخش ققنوس ادامه می‌دهد: راه و روش درست برای نتیجه‌بخش بودن یک نمایشگاه تخصصی در حوزه پخش و فروش کتاب این است که فعالین این حوزه و نهادهای صنفی آن پای کار باشند و مسئولیت برگزاری را به آن‌ها محول کنیم. ما مراکز پخش کتابی داریم که ۵ سال، ۱۰ سال و حتی ۳۰ سال است در عرصه توزیع و پخش کتاب فعالیت می‌کنند، قطعا باید از این فراد برای اجرا و سیاست‌گذاری چنین نمایشگاه‌هایی مشورت گرفته شود و بخش اصلی کار نیز در اختیار این فعالین گذاشته شود. بسیار مهم است کسی که نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب را برگزار می‌کند مکانیزم فروش کتاب را بشناسد و برای این مورد قطعا باید از بدنه صنف و اعضای آن همراهی و همکاری بخواهند. در هر صورت تلاش برای برگزاری چنین نمایشگاهی تلاش بدی نیست و در صورت توجه به این موارد هزینه‌های صورت گرفته برای آن می‌تواند در مسیر درستی قرار بگیرد.

اولین نمایشگاه تخصصی پخش و فروش کتاب، با سرمایه‏گذاری بخش خصوصی، مشارکت مصلای تهران و حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همزمان با هفته کتاب از ۲۴ تا ۲۸ آبان ماه در شبستان مصلای امام خمینی (ره) تهران برگزار می‌شود.