شپش میهمان ناخوانده ای که معلمان خراسان شمالی را نگران کرده است

زمزمه هایی از برخی مدارس و مهدهای کودک به گوش می رسد که دخترکان مجبور شده اند گیوسان خود را از ترس شیوع شپش کوتاه کنند و این ترس حتی در بین پسران نیز شایع شده و برخی از آنان نیز موهای خود را تراشیده اند تا از شر این حشره موذی درامان بمانند چرا که این حشره خونخوار کوچک در کمین آنان هم نشسته است.
اگر بگوییم شپش این انگل کوچک، آلودگی و حضورش این روزها در مدارس، حتی در آموزشگاه های شهری خراسان شمالی بسیار شنیده می شود شاید باور نکنید! اصلا شاید شنیدن این که کودکی در این عصر که از نظر بهداشت فردی و عمومی ارتقا یافته ایم شپش داشته باشد خنده دار باشد! اما هنوز هم این حشره موذی برای زنده ماندن در تلاش است زیرا که هم اکنون در سر برخی از کودکانمان جا خوش کرده است.
این در حالی است که اطلاعات زیادی در جامعه در خصوص چرایی شیوع و راهکار مبارزه با آن و نحوه از بین بردن این انگل آن وجود ندارد.

** مادربزرگ ها از خاطرات خود در باره شپش می گویند
خاطره مادر بزرگ ها و پدر بزرگ ها برای نوه ها هم اکنون تازه شده است و آنان از آن سال ها که شپش در خانواده ها و بخصوص در خانوارهای کم درآمد بی داد می کرد صحبت می کنند و از خاطره ترس و لرز دختران و حتی پسران از مو تراشیدن بسیار می گویند، اما با وجود ارتقای سطح بهداشتی خانواده ها و استفاده از انواع شامپو و مواد بهداشتی هم اکنون این حشره موذی توانسته سطح شیوع خود را گسترش دهد تا جاییکه حتی در بین خانوارهایی از سطح بهداشتی بالایی برخوردار هستند، دیده می شود.
باید گفت که این حشره موذی فقیر و غنی نمی شناسد و شیوع آن هم اکنون در مدارس روستایی، حاشیه شهر، دولتی و حتی خصوصی شایع شده است.

** وقتی در مدرسه شپش شیوع پیدا می کند
شپش ها واقعا موذی هستند و می توانند به راحتی بین افراد منتقل شوند، در مکان های پر جمعیت و بخصوص در مدارس امکان انتقال شپش سر بسیار زیادتر می شود.
با شروع فصل سرما و ازدحام دانش آموزان شیوع شپش در مدارس افزایش می یابد و از آنجایی که شپش به راحتی و سرعت از فردی به فردی دیگر منتقل می شود اگر یک فرد شپش بگیرد، حداقل چهار یا پنج نفر از آن فرد مبتلا می شوند.
چند سالی است که با شیوع فصل سرما با این مشکل مواجه می شویم بنابراین باید مراعات های بهداشتی در این فصل کمی بیشتر شود.
امروز شیوع شپش سر در مدارس خراسان شمالی از موضوعات داغ بین خانواده ها است و پدر و مادران به این بحث می پردازند که چرا با وجود بالا رفتن سطح بهداشت هنوز شپش وجود دارد و حتی برخی از آنان نیز باور ندارند که در این سال ها شپش وجود داشته باشد اما وقتی با خارش سر فرزندشان مواجه می شوند می بینند که کودکان آنان نیز مبتلا شده است.
معاون تربیت بدنی و سلامت سازمان آموزش و پرورش خراسان شمالی ضمن تایید وجود شپش در سر برخی از دانش آموزان این استان گفت: متاسفانه سه سالی است که این حشره موذی دانش آموزان را درگیر کرده است.
بهرام سلیمانیان در گفت و گو با ایرنا بر آموزش، پیشگیری و غربالگری تاکید کرد و افزود: باید در این خصوص مربیان را آموزش دهیم تا در فصل سرد دانش آموزانی را که با این انگل درگیر شده اند را شناسایی کنند و با مبارزه با آن مانع گسترش آن در سر کلاس و مدرسه شوند.
وی با بیان اینکه مسئولیت های بهداشتی تنها وظیفه آموزش و پرورش نیست اظهار کرد: جامعه باید به این موضوع اهمیت بدهد و همچنین سایر دستگاه ها مرتبط باید در این زمینه بیشتر اقدام کنند.
وی گفت: هم اکنون برای 110 مراقب بهداشتی کیف ویژه تهیه شده است که در این کیف ها دستکش، ماسک، ذره بین، و سایر امکانات مورد نیاز وجود دارد.
وی افزود: مربیان دانش آموزانی که شپش سر دارند را شناسایی خواهند کرد و ضمن اطلاع به والدین آموزش های لازم را نیز برای مبارزه به آنان داده می شود.
وی با بیان اینکه مبارزه با شپش در مناطق پر خطر را شروع کرده ایم گفت: متاسفانه در هر زمینه ای فقط آموزش و پرورش مورد خطاب قرار می گیرد این در حالی است که باید سایر دستگاه ها نیز به وظایف خود خوب عمل کنند و همچنین خانواده ها نیز موضوع بهداشت را بیشتر جدی بگیرند و مقصر هر مسئله ای را مدرسه ندانند.
وی افزود: شیوع شپش در آموزشگاه ها از خود مدرسه نیست بلکه این انگل از جامعه وارد این حوزه آموزشی شده است و دانش آموزان را درگیر کرده است.

***کمپین پدیکولوس در استان باید راه اندازی شود
سلیمانیان با بیان اینکه 'کمپین پدیکولوس هومانوس کاپیتیس' در استان باید راه اندازی شود گفت: هر دستگاهی باید در این راستا به وظایف خود عمل کند تا با این انگل در مدرسه و جامعه مبارزه شود.
وی که دبیر کمیسیون سلامت کشور در حوزه آموزش و پرورش نیز است گفت: متاسفانه نسبت به سال گذشته شیوع شپش در مدارس رشد داشته است که این امر را باید جدی بگیریم.
سلیمانیان بر پیشگیری و غربالگری نیز تاکید کرد و افزود: مراقبان سلامت را نیز باید در این خصوص آموزش بدهیم.
کارشناس مبارزه با بیماری های واگیر دار دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی نیز ضمن تایید شیوع شپس در این استان گفت: از تعداد مبتلایان در این خصوص آماری نداریم اما طبق شواهد شیوع شپش را در سطح خانواده ها داریم.
محمد حسین ریحانی در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: شیوع شپش هم اکنون در بیشتر استان های کشور دیده می شود اما به علت اینکه مشکلات جدی برای بیماران ایجاد نمی کند اپیدمی محسوب نمی شود.
وی افزود: شپش تن که بیماری منتقل می کند خطرناک است که خوشبختانه این مشکل را در استان نداریم اما باید با شپش سر نیز مبارزه جدی کنیم.
وی با اشاره به اینکه در یک ماه گذشته چهار هزار عدد شامپو، دو هزار لوسیون و یک هزار عدد پمپاد در مراکز بهداشتی و سایر موارد توزیع کرده ایم افزود: درخواست هایی جدیدی نیز داریم که با رسیدن شامپوها و لوسین ها در بین خانه های بهداشت و مراکز بهداشتی توزیع خواهد شد.
وی نیز بر آموزش تاکید کرد و گفت: در این راستا باید مراقبان سلامت از آموزش های لازم برای مبارزه با این حشره موذی برخوردار شوند.
وی مبارزه با شپش را درمان خانوادگی و جمعی عنوان کرد و افزود: اگر در یک خانواده یک نفر مبتلا شود باید کل خانواده از شامپو استفاده کنند و اگر این موضوع در سر کلاس نیز اتفاق بیفتاد، باید درمان دسته جمعی انجام شود تا از شیوع آن جلوگیری شود.
وی علت شیوع این بیماری را مشکلات بهداشتی عنوان کرد و افزود: در سه سال اخیر این انگل در بین خانواده های این استان بیشتر دیده می شود اما علت فقط مسائل بهداشتی است و عوامل دیگری نیز شناسایی نشده است.
ریحانی افزود: امروز این انگل فقیر و ثروتمند نمی شناسد و در هر مکانی که حضور جمعی وجود داشته باشد امکان انتقال وجود دارد.
وی با بیان اینکه این حشره بیشتر مزاحمت ایجاد می کند افزود: بیماری خاصی توسط این انگل منتقل نمی شود اما گزش، خارش، عفونت و همچنین افت تحصیلی در دانش آموزان را سبب می شود.

***ابتلا به شپش چه علائمی دارد؟
خارش شدید و بدون علت سر از جمله علائم شایع ابتلا به شپش است، طوری که بر اثر خارش شدید گاه عفونت پوستی و زردزخم در ناحیه پشت سر و پشت گوش ایجاد می شود.

***آیا تراشیدن موها لازم است
در قدیم موی مبتلایان شپش را می تراشیدند در حالی که به گفته پزشکان و کارشناسان حوزه سلامت هم اکنون برای درمان شپش سر نیازی به تراشیدن مو نیست و با یک شامپو می توان به راحتی آن را برطرف کرد.
نکته مهم این است که تمام افرادی که ساعات زیادی را در کنار هم سپری می کنند، مثل اعضای یک خانواده باید همزمان تحت درمان قرار گیرند؛ حتی اگر علامتی از وجود شپش نداشته باشند، علت شکست درمان بیماران هم رعایت نکردن همین نکته است، برخی بیماران مبتلا نیز به تکرار درمان پس از یک هفته نیاز دارند.
روسری یا مقنعه، شانه، برس، کلاه، روبالشی و ملحفه باید در آب داغ شسته شوند، اما نیازی به ضدعفونی کردن فرش، موکت، مبل و خانه نیست.

***چگونگی پیشگیری از ابتلا به شپش
اگر فرزند شما به شپش مبتلا شد، نترسید، بلکه سریع تر برای درمان اقدام کنید چون اگر مدتی بدون درمان بماند، می تواند مشکلاتی برای سلامت فرد و دیگران ایجاد کند. پیشگیری با ارتقای بهداشت کل جامعه میسر است و برخلاف باور عام، طول و رنگ مو تاثیری در انتقال شپش ندارد، از طرفی خارش سر به ویژه خارش بدون علت در کودکی که در سنین مدرسه است، باید مورد بررسی قرار گیرد.

به گفته پزشکان خارش در ناحیه پشت سر و اطراف گوش ها در صورت ابتلا به شپش در این نقاط شدت بیشتری دارد. به عبارتی، اولین علائم بالینی در سر موقعی دیده می شود که شپش شروع به حرکت می کند. شپش سر با چسبیدن به قاعده مو خود را از چشمان شما مخفی می کند و از نور و گرما گریزان است و دور از تاج سر قرار می گیرد. به همین دلیل، معاینه پزشک نقش مهمی در تشخیص بیماری دارد، در عین حال، رشک ها تخم های سفید رنگ، سفت و بیضی شکل شپش ها هستند که به ساقه مو می چسبند و نباید آنها را با شوره اشتباه گرفت چون شوره سر، پوست مرده است که برخلاف رشک به راحتی از مو جدا می شود.

***همه چیز درباره شپش کشی
برای درمان شپش، شامپویی به نام لیندان استفاده می شود که 5 تا 10 دقیقه روی سر می ماند و بعد شسته می شود و 7 تا 10 روز پس از مصرف، نیاز به مصرف دوباره دارد.

***اصلاح باورهای غلط
به گفته پزشکان و کارشناسان حوزه سلامت وجود شپش سر دلیل بر رعایت نکردن نظافت نیست و هر کسی ممکن است به آن مبتلا شود، ولی در بچه های 4 تا 11 سال بیشترین میزان شیوع و در دختران بیش از پسران مشاهده می شود، همچنین در سن شروع مدرسه شایع تر است.
شپش سر معمولا به شکل فرد به فرد و با تماس سر افراد منتقل می شود و حدود 30 ثانیه طول می کشد که یک شپش از یک سر به سر دیگر انتقال پیدا کند، اما سرایت از طریق کلاه، شانه و بالش شیوع کمتری دارد.
دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی تاکنون کلاس های آموزشی زیادی را به منظور کنترل آن در مدارس برگزار کرده و علاوه بر آن برای از بین بردن این آلودگی، شامپو و لوسیون هایی را در مدارس آلوده به شپش توزیع کرده است.
بر اساس برخی از گزارش ها، سال گذشته نیز حدود 13هزار شامپو و لوسیون های برای مقابله با این حشره موذی توزیع شده بود.
این شامپو دارای یک ماده روغنی است که بر روی شپش و یا تخم آن ها نشسته و آنها را خفه می کند و سپس هنگام شانه کردن موها با یک شانه دندانه ریز از موها کنده می شود.
خراسان شمالی 160 هزار دانش آموز دارد که در 2 هزار آموزشگاه مشغول به تحصیل هستند.
3007/ 6042 خبرنگار: ربابه صانعی ** انتشار دهنده: سیدحسین قدسی