تیشه معدنکاران بر ریشه شهر تاریخی توس

به رغم اهمیت و جایگاه میراث فرهنگی و ضرورت رعایت حریم آثار تاریخی هنوز هم منطقه تاریخی توس و آرامگاه فردوسی در ادامه بی مهری های گذشته، از جمله نصب دکل های برق و مخدوش شدن منظره آرامگاه، از بی توجهی و تجاوزات رنج می برد.
هنوز مشکل دکل های برق و پیگیری ها برای ثبت جهانی آرامگاه فردوسی حل نشده که این بار معادن شن و ماسه و برداشت های غیر مجاز و مجاز از این معادن مشکلات و مسائل متعدد را در این منطقه تاریخی ایجاد کرده است.

* فعالیت معادن شن و ماسه جان همه را به لب رسانده است
مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی توس با اشاره به وجود معادن شن و ماسه متعدد در حریم تاریخی توس، گفت: این معادن و برداشت های غیر مجاز و مجاز از آنها پیامدهای متعدد به منطقه، ساکنان و آرامگاه فردوسی تحمیل کرده است.
احسان زهره وندی افزود: در پی چندین سال فعالیت این معادن شاهد ایجاد گودال های عمیق و متعدد به عمق بیش از 50 متر و سطح بیش از دو تا سه زمین فوتبال در حریم منطقه هستیم که آسیب بسیار به منطقه تاریخی و روند ثبت جهانی شهر تاریخی توس و آرامگاه فردوسی می زند.
وی اظهار کرد: محدوده 360 هکتاری توس منطقه ثبت ملی است و هرگونه حفاری در این منطقه غیر مجاز محسوب می شود.
وی گفت: برداشت شن و ماسه و ایجاد آلودگی های زیست محیطی در این منطقه به گونه ای است که روزانه حدود هزار کامیون در منطقه تردد می کند و تاکنون موجب کشته شدن چند عابر نیز شده اند.
زهره وندی افزود: گودال های عمیق و رها شده نیز معضلی بزرگ است اما هنوز داستان غم انگیز ادامه دارد به گونه ای که کامیونهای حمل زباله هم اقدام به رها سازی نخاله و زباله در این گودالها کرده اند که موجب تجمع زباله، مشکلات زیست محیطی و ایجاد بوی نامطبوع در منطقه شده است.
وی اظهار کرد: فعالیت کارخانه های شن شویی از دیگر مشکلات است که در ادامه این روند به وجود آمده است.

* اجرای مصوبه شورای ترافیک استان در سایه تعلل
مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی توس با اشاره به مشکلات بوجود آمده از سوی صدها کامیونی که روزانه در این منطقه تردد می کنند افزود: پیرو مکاتبات انجام شده با شورای ترافیک استان چند ماه پیش بر اساس مصوبه این شورا ورود کامیون به بولوار شاهنامه و منطقه تاریخی توس ممنوع شد اما هنوز شاهد تداوم تردد این خودروها هستیم.
زهره وندی با بیان اینکه تردد انبوه کامیونها در منطقه تلفات جانی نیز به همراه داشته است، ادامه داد: علاوه بر آن آلودگی زیست محیطی در منطقه، خشک شدن درختان، وجود گرد و خاک فراوان و ناامنی، تاثیرات منفی بر دیدگاه گردشگران داخلی و خارجی منطقه تاریخی توس داشته است.
وی گفت: به رغم مصوبه شورای ترافیک استان و ارسال نامه ساکنان این منطقه به استانداری خراسان رضوی هنوز اقدام موثری در زمینه ممانعت از تردد کامیونها در منطقه صورت نگرفته است.
وی با بیان اینکه حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی و آثار تاریخی تنها بر عهده سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری نیست و همه سازمانها، مجموعه ها و افراد دارای مسئولیت در این عرصه هستند، افزود: سازمان صنعت، معدن و تجارت و نیز راهنمایی و رانندگی مشهد باید در زمینه وضعیت نابسامان بوجود آمده در این منطقه احساس وظیفه و مسئولیت داشته باشند.

* منطقه توس زیرپوشش پلیس راهنمایی و رانندگی مشهد نیست
رئیس پلس راهنمایی و رانندگی مشهد نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: منطقه تاریخی توس جزو مناطق شهری نیست و از نظر تقسیم بندی این منطقه زیرپوشش حوزه برون شهری پلیس راهنمایی و رانندگی خراسان رضوی محسوب می شود.
سرهنگ علیرضا حاجی زاده افزود: شهرداری مشهد منطقه توس را به عنوان یک منطقه شهری تحویل گرفته اما هیچگونه خدماتی در این منطقه ارائه نمی شود.
وی اظهار کرد: چندین شهرک اقماری به مناطق شهرداری مشهد افزوده شده که در حال حاضر زیرپوشش پلیس راهنمایی و رانندگی مشهد قرار ندارد و منطقه تاریخی توس نیز از آن جمله است.
وی با اشاره به وجود اختلاف نظر در حوزه های برون شهری و درون شهری زیر پوشش پلیس راهنمایی و رانندگی گفت: این مسائل با حضور فرمانده انتظامی استان خراسان رضوی در جلسه ای بررسی و در باره آن تصمیم گیری می شود.
سرهنگ حاجی زاده با اظهار بی اطلاعی از مصوبه ممنوعیت تردد کامیونها در منطقه تاریخی توس افزود: پلیس راهنمایی و رانندگی مشهد عضو شورای ترافیک است اما اطلاعی از این مصوبه نداریم.

* تعیین مسیر جایگزین برای تردد کامیون ها در دست بررسی است
دبیر شورای هماهنگی ترافیک خراسان رضوی نیز گفت: مشکل عمده موجود در توس در این زمینه عدم ارائه گزارش دقیق از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت نسبت به معرفی فعالیت های مجاز و غیر مجاز معدنی در منطقه تاریخی توس است.
مهدی حسینی افزود: عدم مشارکت سازمان مزبور در جلسات شورای هماهنگی ترافیک استان از مسائلی است که مدیران آن باید در این زمینه پاسخگو باشند.
وی با قبول آثار و پیامدهای نابسامانی تردد کامیون ها در منطقه تاریخی توس اظهار کرد: باید برای تردد کامیونها مسیر جایگزین طراحی شود که در این زمینه بازدید میدانی با حضور اعضای کمیته فنی شورای ترافیک استان صورت گرفته و سه گزینه برای دسترسی به کنارگذر جنوبی مشهد پشنهاد شده است تا تردد کامیون ها در بولوار شاهنامه قطع شود.
وی گفت: طی یک ماه آینده تصمیم گیری نهایی در این باره انجام می شود.

* ساماندهی گودال های عمیق در حریم توس
حسینی حفر گودال های ایجاد شده به خاطر برداشت های غیر مجاز را مشکل عمده فعلی در توس دانست و افزود: این گودال ها به خاطر تخلیه زباله و نخاله در آن مشکلات زیست محیطی ایجاد کرده است.
وی اظهار کرد: از شهرداری منطقه خواسته شده نسبت به مدیریت تخلیه زباله در این گودالها اقدام لازم انجام دهد.

* از برداشت های غیر مجاز در توس جلوگیری می شود
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این زمینه گفت: در مجموع 6 واحد صنایع معدنی و شن شویی در منطقه مزبور دارای مجوز فعالیت هستند.
رضا شجاعی افزود: در کنار این صنایع دو معدن یکی به صورت دائم و دیگری به صورت موقت در این منطقه دارای مجوز برداشت است.
وی اظهار کرد: تعدادی از متخلفان که اقدام به برداشت غیر مجاز از منطقه داشته اند نیز به دستگاه قضایی معرفی شده اند.
وی گفت: جلوگیری از برداشت های معدنی غیر مجاز وظیفه همه است و در این زمینه باید همه همکاری و مشارکت کنند.
شجاعی افزود: اکثر گودالهای عمیق ناشی از برداشت های مجاز و غیر مجاز انجام شده طی سالیان سال بوده و متعلق به یک یا سه سال گذشته نیست.
وی ادامه داد: اغلب این برداشتها متعلق به زمانی است که دفاتر فنی مهندسی فرمانداری ها مجوز های هر گونه برداشت خاک، شن و ماسه را صادر می کردند.
وی اظهار کرد: صدور مجوز این برداشت ها از اواخر سال 1390 و اوایل سال 1391 به سازمان صنعت، معدن و تجارت واگذار شده است.
شجاعی گفت: برای پر کردن گودالهای ایجاد شده باید نخاله های سایر معادن را جمع آوری و اقدام به تخلیه در این گودالها نمود که کار زمان بر و پر هزینه ای است.
7496 / 6053 گزارشگر: آرزو جاودانی ** انتشار دهنده: محمد حسین علی مقدم