کاهش روان آب ها، رودخانه های دائمی مازندران را تهدید می کند

به گزارش ایرنا آمار سال آبی 94-95مازندران نشان می دهد که حجم روان آب های رودخانه های نکا رود 48درصد، تجن 64درصد، تلار 16درصد، هراز 23درصد و چالوس هشت درصد نسبت به دوره شاخص 50 ساله کاهش ولی حجم روان آب 2رودخانه چشمه کیله در تنکابن 24درصد و بابلرود در بابل 16درصد نسبت به دوره شاخص افزایش داشته است.
در همین حال گزارش سال آبی شرکت آب منطقه ای مازندران نشان می دهد ،میزان بارندگی تجمعی حوزه آبریز رودخانه های استان 712میلی متر در سال 94 _95بوده است که این مقدار بارندگی نسبت به مدت مشابه سال آبی 93-94 ،هشت درصد و نسبت به دوره شاخص ( 50ساله) 12درصد افزایش نشان می دهد.
قربانعلی خدابخشی مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای مازندران روزیکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا دلایل کاهش روان آب رودخانه های مرکزی و شرق استان را بارش های غیر موثر دانست و گفت: هر چند سال آبی 94-95 سال پر آبی در استان مازندران محسوب می شود ،اما بارش ها غیر موثر و بیشتر بارندگی ها در دشت بوده است و بارندگی در ارتفاعات که رودخانه ها باید از سرچشمه ها تغذیه شوند، کمتر بود.
خدابخشی با اشاره به اینکه خشکسالی سال های گذشته و برداشت های بی رویه ، چشمه ها و سفره های زیر زمینی را با مشکل جدی مواجه کرده است، بیان داشت: باران های رگباری و پراکنده به عنوان بارش های غیر موثر سبب شد تا به رغم افزایش مقدار بارش ،اما روان آب های رودخانه ها زیاد نشود و در مواردی تبدیل به سیلاب شده است.
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای مازندران یکی از راهکارهای برون رفت از جبران مشکلات خشکسالی و مدیریت بر روان آب رودخانه ها را ایجاد سازه های تنظیم کننده به ویژه سدها دانست.
وی به اهمیت ساخت سد گلورد روی رودخانه نکا رود و ظالم رود و سد هراز بر روی رودخانه هراز اشاره کرد و بیان داشت: با ساخت این سازه های ذخیره آب ،می توان روان آب های رودخانه ها را مدیریت و سفره های زیر زمینی را تقویت کرد.
خدابخشی همچنین خطاب به کشاورزان گفت: برای جبران کاهش روان آب رودخانه های استان ،کشاورزان با استفاده از روش های نوین و مناسب آبیاری میزان مصرف را تقلیل دهند که این امر سبب می شود تا علاوه بر تداوم روان آب ،امکان بهره برداری بیشتر برای دیگر کشاورزان بوجود می آید.
وی گفت: در سال آبی 94-95 ، شاهد کاهش 23درصدی روان آب رودخانه هراز به عنوان مهمترین رودخانه استان که دشت 110 هزار هکتاری در مرکز مازندران را مشروب می کند،بوده ایم.
به گزارش ایرنا ،ساخت سدمخزنی هراز در فاصله 24 کیلومتری جنوب شهرستان آمل برروی رودخانه پرآب هراز چند سال پیش شروع شد و اکنون با پیشرفت فیزیکی 30 درصدی در حال اجراست.
ظرفیت تنظیم سد هرازسالانه 650 میلیون متر مکعب است که با تکمیل آن یک میلیون نفر از جمعیت استان مازندران از آب شرب بهره مند می شوند و 100 هزار هکتار از اراضی دشت هراز نیز آبیاری خواهد شد.
عملیات ساخت سد مخزنی گلورد نیز در 40 کیلومتری جنوب شهرستان نکا سال 1388 بر روی رودخانه نکا رود به عنوان یکی از رودخانه های سیلابی مازندران آغاز شد تا علاوه بر تامین آب کشاورزی 25 هزار هکتار اراضی کشاورزی دشت نکا و بهشهر و تامین آب شرب 30 میلیون متر مکعبی شهرهای پایین دست نکا ، بهشهر و گلوگاه ،از سیلاب هایی که هر 50 سال یکبار در این مناطق رخ می دهد ،جلوگیری شود.
در حال حاضر سد گلورد 80 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
مازندران 120 رودخانه اصلی و فرعی به طول هفت هزار کیلومتر دارد که حدود 460 هزار هکتار از زمین های کشاورزی و باغی استان به روش های مختلف از جمله ایجاد سردهنه با آب این رودخانه ها آبیاری می شود.
مهم ترین روش آبیاری زمین های کشاورزی ،بویژه اراضی شالیزاری مازندران از طریق سردهنه های رودخانه ها است .
**کاهش 14سانتی متر سطح ایستایی آب چاه های زمین های کشاورزی شرق و مرکزی استان مازندران
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای مازندران گفت: در حالی که بارندگی های سال آبی 94-95تا 15میلیون متر مکعب آب سفره های زیر زمینی استان را تقویت کرده است ،اما سطح ایستایی آب چاه های دشت های ساری - نکا و بهشهر - گلوگاه در شرق استان، 14سانتی متر پایین تر رفته است.
زمین های مرکزی و شرق مازندران که دست کم 15 شهرستان مازندران را شامل می شود ،60 درصد تولیدات کشاورزی و باغی استان را در اختیار دارند.
خدابخشی در عین حال توضیح داد :سطح ایستایی آب چاه های دشت نور- نوشهر در غرب استان مازندران ،41سانتی متر بالاتر آمده است.
وی تعداد چاه های موجود در مازندران را 85 هزار حلقه چاه اعلام کرد و افزود: 96 درصد این چاه ها تامین کننده آب کشاورزی مورد نیاز استان و بقیه برای تامین آب شرب هستند.
وی میزان تخلیه سالانه آب از این تعداد چاه را یک میلیارد متر مکعب اعلام کرد و گفت: چاه ها از جمله منابع اصلی تامین آب برای آبیاری زمین های کشاورزی مازندران به شمار می روند.
**روند کاهشی کیفیت آب رودخانه های مازندران
خدابخشی فرایند کیفیت آب رودخانه های مرکزی و شرق استان مازندران را رو به کاهش دانست و اظهار داشت: به دلیل کاهش روان آب های رودخانه ها ، برداشت های بی رویه و ورود انواع آلودگی ها ناشی از فاضلاب شهری ، صنعتی و کشاورزی ، کیفیت آب رودخانه ها به لحاظ کلر محلول و هدایت الکتریکی ( سختی آب ) نسبت به 10 سال گذشته کاهش یافته است.
وی افزایش هدایت الکتریکی ( سختی آب ) را عامل خطر پایین آمدن کیفیت آب دانست و ادامه داد: به دلیل افزایش سختی آب درحال حاضر کیفیت آب زیر زمینی در منطقه ساحلی استان افت پیدا کرده و منجر به زیان های اقتصادی ناشی از کاهش عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی در پایین دست نیز شده است.
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای مازندران با اشاره به اینکه در سال آبی 94-95 بیش از 250میلیون متر مکعب آب ذخیره شده از سدهای بزرگ و کوچک استان استفاده کشاورزی شده است، گفت: با توجه به بارندگی های مناسب و اجرای صحیح نوبت بندی آب ، کشاورزان پایین دست سدها ،کمتر با مشکل آب کشاورزی مواجه شدند.
وی اضافه کرد:مازندران دارای 2سد بزرگ شهید رجایی و البرز و هشت سد کوچک با ظرفیت 324 میلیون مترمکعب است که سال آبی گذشته به طور میانگین 85 درصد ظرفیت شان پر شده بود.
وی با اشاره به اینکه در سال آبی 94-95،حدود 300میلیون متر مکعب آب از طریق آببندان های مازندران نیز برای مصارف کشاورزی استفاده شده است، ادامه داد: 800 قطعه آببندان با ظرفیت 350 میلیون متر مکعب هم در مازندران وجود دارد که از مهم ترین منابع تامین آب شالیزارهای استان است.
حجم بارندگی سالانه در مازندران 15 میلیارد متر مکعب برآورد می شود که حدود 9 میلیارد متر مکعب آن طبق آمارهای رسمی شرکت آب منطقه ای و هواشناسی تبخیر می شود و تنها حدود شش میلیارد متر مکعب آن در دسترس قرار می گیرد که از این میزان چهار میلیارد متر مکعب آب های سطحی است.
استان مازندران با داشتن بیش از 300 هزار هکتار زمین کشاورزی و 160 هزار هکتار باغ در تولید هفت نوع محصول رتبه اول و هشت نوع دیگر رتبه دوم و سوم کشور را دارد.
خبرنگار: سید رضا هاشمی کرویی**انتشار دهنده : سید محسن حسن نیا
6990/1899