پیامدهای نرخ بهره صفر

سیاست نرخ بهره صفر درصد، مفهومی در اقتصاد کلان است که بیانگر شرایطی است که نرخ بهره اسمی بسیار پایین باشد. این سیاست در سال 2008 در کشور ژاپن و در سال 2015 در ایالات متحده آمریکا به کار گرفته شد. این سیاست به‌عنوان ابزاری در سیاست پولی غیرمتعارف تلقی می‌شود و می‌تواند با رشد اقتصادی، تورم منفی و کاهش بازپرداخت بدهی‌ها ارتباط داشته باشد.

بر اساس این سیاست، بانک مرکزی نرخ بهره اسمی را حدود صفر درصد نگه می‌دارد. سیاست نرخ بهره صفر درصد در سیاست پولی اقدام مهمی محسوب می‌شود، زیرا بانک مرکزی دیگر قادر نیست نرخ بهره اسمی را کاهش دهد. سیاست پولی سنتی بیشترین تاثیر بالقوه را برای رشد تحت نرخ بهره صفر درصد دارد. می‌توان گفت سیاست نرخ بهره صفر درصد رابطه نزدیکی با مساله دام نقدینگی دارد که در آن نرخ‌های بهره در زمانی که پس‌اندازها بیشتر از میزان سرمایه‌گذاری هستند، نمی‌توانند به مقادیر کمتر تعدیل شوند. هرچند برخی اقتصاددانان معتقدند که سیاست پولی متعارف مانند سیاست تسهیل مقداری می‌تواند در نرخ بهره صفر موثر باشد.

برخی دیگر باور دارند که وقتی سیاست پولی بیشترین اثر را دارد، برای خلق شغل، دولت‌ها باید از سیاست مالی استفاده کنند. طبق نظر برخی اقتصاددانان کینزی، سیاست بهینه برای دولت در وضعیت نرخ بهره صفر درصد، مخارج به اندازه کافی است تا رشدی را القا کند که شکاف تولید ناخالص داخلی را تحت پوشش قرار دهد. البته این ایده که نرخ بهره کمتر از صفر در ارتقای رشد اقتصادی موثر است، توسط اقتصاددانانی نظیر پل کروگمن به چالش کشیده شده است. از سوی دیگر برخی اقتصاددانان استدلال می‌کردندکه نرخ بهره اسمی صفر درصد هیچ مشکلی برای سیاست پولی ایجاد نمی‌کند. امروزه نیز در نقاط مختلف جهان از جمله اروپا، ژاپن و آمریکا سیاست نرخ بهره صفر درصد تداوم یافته است. در ادامه به بررسی معضلات استفاده از نرخ بهره صفر خواهیم پرداخت.