ایجاد تنفس برای «جبهه فتح الشام» دلیل اصلی فعالیت فرانسه در سوریه است

«نصرت‌الله تاجیک» سفیر سابق ایران در اردن در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در تشریح دلایل مخالفت روسیه با پیش‌نویس قطعنامه فرانسه تصریح کرد: پیش‌نویسی که توسط فرانسه به شورای امنیت سازمان ملل در خصوص وضع آتش‌بس در حلب ارائه شد، به نوعی طرح مشترک میان لندن و پاریس محسوب می‌شود که طراح اصلی آن فرانسه بوده است. این‌که چرا فرانسه از ماه‌های گذشته نقش فعال‌تری در پرونده سوریه ایفا کرده است، به توافق‌نامه «سایکس پیکو» بر می‌‌گردد که البته این بخشی از ماجراست. چراکه پاریس از گذشته در سوریه و لبنان نفوذ داشته و از این جهت خواستار عدم کاهش این نفوذ است. اما در تشریح این‌که چرا فرانسه در حالت فعلی در زمین بازی سوریه فعال‌تر شده است، باید به تقسیم وظایف میان اروپا و آمریکا اشاره کنیم. چراکه غربی‌ها با تندروی که در محور سیاسی و میدانی سوریه داشتند به این نتیجه رسیده‌اند که می‌بایست بخشی از کنشگری خود را به کشور دیگری «وکالت» دهند و امروز ما شاهد هستیم که فرانسه به عنوان عمل‌کننده نظریات آمریکا در سوریه تا حدود زیادی فعال‌ شده است.

وی افزود: باید دانست که طرح فرانسه و فعال‌تر شدن این کشور بیشتر در خصوص حلب است. یکی از دلایلی که فرانسوی‌ها در این خصوص فعال شده‌اند، این است که پیشروی‌های ارتش سوریه در حلب موجب شده تا متغیرهای میدانی و سیاسی در این شهر دگرگون شود. به صورتی که غربی‌ها به جبهه فتح الشام (جبهه النصره سابق) نگاه ویژه‌ای دارند و آن را یک عمل‌کننده تاثیرگذار در حلب می‌دانند. از این رو پاریس در صدد است تا برای حفظ قوای فعلی این گروه تروریستی و جلوگیری از تضعیف آن یک فضای تنفسی را برای تقویت آن از حیث نیروی انسانی و تسلیحات ایجاد کند.

واکنش‌های مسکو در خصوص این موضوع و حتی وتوی پیش‌نویس فرانسوی‌ها در شورای امنیت تا حدود زیادی درست به نظر می‌رسد. روس‌ها معتقدند که باید این فضای تنفسی برای تروریست‌ها قطع شود وگرنه احتمال ارسال سلاح و دست یافتن عناصر جبهه فتح الشام به موشک‌های دوربرد و ادوات سنگین محتمل است. به طوری که اتاق عملیات روسیه در سوریه می‌داند که این موشک‌ها و ادوات به راحتی می‌‌تواند جنگنده‌های سوریه را هدف قرار دهند و همین روند می‌تواند در مورد سرنگونی جنگنده‌های روسیه به کار گرفته شود.

این تحلیلگر مسائل منطقه با تاکید بر تغییر ماهیت پرونده سوریه عنوان کرد: در نگاه کلی باید بگوییم که پرونده سوریه از یک پرونده داخلی و منطقه‌ای به پرونده بین‌المللی و فرامنطقه‌ای تبدیل شده است که دلیل آن ورود و حضور بازیگران خارجی خواهد بود. در این بین، دو راهبرد می‌بایست مورد بررسی قرار گیرد؛ نخست این‌که در لایه اول شاهد یک جنگ نیابتی از سوی تروریست‌ها به طرفیت از عربستان، قطر و ترکیه و حتی آمریکا و اسرائیل بودیم و در لایه دوم نظاره‌گر این هستیم که ترکیه و قطر از «راهبرد بازی در زمین سوخته» که توسط آمریکایی‌ها مطرح شده است، بهره برده‌اند.

از منظری دیگر، آمریکایی‌ها پس از حمله هوایی به نیروهای ارتش سوریه در دیرالزور که پس از مدتی نسبت به عملکرد خود عذرخواهی کردند، دچار یک پارادوکس در سیاست‌های خود در قبال سوریه شدند. چراکه آنها درصدد هستند تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری دموکرات‌ها را وارد فاز موضع‌گیری تند در قبال پرونده سوریه نکنند. اگر چنین حالتی رخ دهد احتمال دارد معادلات به ضرر کلینتون در انتخابات ریاست جمهوری رقم بخورد. لذا اگر وضعیت کنونی را در بستر دو سال پیش بررسی می‌کردیم، احتمال داشت که آمریکایی‌ها شدت عمل بیشتری نشان دهند.

تاجیک با اشاره به افزایش تنش‌ها میان واشنگتن و مسکو در هفته‌های گذشته گفت: ورود روسیه به سوریه از سال گذشته و در امتداد آن تایید دومای این کشور برای استقرار سامانه پدافندی اس- ۳۰۰ و اس -۴۰۰ می‌تواند میدان عملیاتی سوریه را به هم بزند. در امتداد آن تضادهای میان روسیه و آ‌مریکا می‌تواند سطح تشنج را افزایش داده و مغایر با استراتژی امنیت ملی ۲۰۱۵ روسیه تصمیم‌های جدیدی گرفته شود. به صورتی که روس‌ها اعلام کرده بودند که مسکو نباید شروع کننده نبرد هسته‌ای در جهان باشد اما اگر تهدید امنیت ملی و همچنین به خطر افتادن منافع روسیه محتمل شود، به سمت مطرح شدن گزینه‌های هسته‌ای پیش خواهیم رفت.

وی در پایان خاطرنشان کرد:  از این منظر باید به قراردادی که در خصوص کنترل ذخایر پلوتونیوم در سال ۲۰۰۰ میان مسکو و واشنگتن منعقد شد، اشاره کنیم که پس از آن در سال ۲۰۱۰ اجرایی شد و چند روز پیش نظاره‌گر این بودیم که تهدیدهایی در خصوص تعلیق این قرارداد از سمت روسیه صورت گرفت. بنابراین تمامی این مواضع می‌تواند اصطکاک میان دو کشور را افزایش دهد و شاهد تند شدن اظهارات مقام‌های آمریکا و روسیه باشیم که مشابه این سناریو را در پرونده لیبی شاهد بودیم. لذا با توجه به همکاری روس‌ها با «استفان دی‌میستورا» فرستاده سازمان ملل به سوریه و میل آنها به حل و فصل پرونده سوریه، عدم شفافیت راهبرد و نظریات آمریکا به تصویر کشیده می‌شود که کناره‌گیری رئیس‌جمهوری سوریه هم یکی از این محورها خواهد بود.