شور محرم در بازار مشهد

به گزارش ایرنا، از هفته ها قبل صدای چرخ دوزندگان علم و کتلهای حسینی، ضرب چکش زنجیرسازان و آهنگران از کارگاههای کوچک خانگی به گوش می رسید و این صداهای خوش آهنگ آرام آرام رخت سیاه را بر قامت شهر می نشاند.
محرم که می رسد عطر حسینی در کوچه پس کوچه های شهر امام رضا(ع) می پیچد و شور و هیجان برای برپایی آیینهای سنتی که ریشه در این خاک دارد در بین جوانان و پیران برای آماده سازی هیاتها راه می افتد. لوازم محرم از گنجینه مساجد خارج شده و کهنه ها نو می شوند.
در این ایام بازار محرم داغ داغ است. شور حسینی را می توان از تک تک دکانهای شهر و کارگاههای کوچک تولیدی حس کرد. در این بازار کسی برای قیمت چانه نمی زند، هر چه قیمت بود همان است. فروشندگان هم سود خود را به حساب سهیم شدن در ثواب برپایی مراسم عزای حسینی می گذارند.
در بازار محرم بهترین اقلام به هیاتهای حسینی فروخته می شوند. غنی و فقیر تلاش می کنند آبروداری کرده و هیات محله خود را به مرغوبترین لوازم بیارایند.
وارد بازار که می شوی برق سنج و زنجیر، هیبت طبل و دهل، زراندودی و نقش و نگارها بر علمها و کتلها، انواع شالهای عزا، تصاویر و نوشته های چاپ شده بر لباسهای سیاه چشمها را نوازش کرده و دلها را می لرزاند. آغاز شور حسینی هیاتهای عزاداری از همین بازار است.
پرچم، طبل، سنج، زنجیر، شال، علامت، دهل، کمربند و لباس سقا عمده اقلام عزاداری هستند که به گفته مسئولان مشهد در این شهر به وفور وجود دارد و بازار آن هیچگاه از رونق نمی افتد.
رئیس شورای هیاتهای مذهبی خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: همه اقلام عزاداری در خود مشهد قابل تامین است و هیاتها در تامین آن هیچ مشکلی ندارند.
حجت الاسلام حسن صباغیان افزود: مشهد از گذشته های بسیار دور مرکز تامین اقلام عزاداری از استانهای مختلف کشور بوده و هنوز جایگاه خود را از در این زمینه حفظ کرده است.
وی ادامه داد: از سالها قبل در مشهد 'بازار رضا' محل فروش انواع پرچم و کتل، بازار خیابان نواب صفوی مرکز فروش زنجیر، سنج و طبل، خیابانهای سعدی و بهجت مرکز فروش انواع میکروفن و لوازم صوتی دیگر برای هیاتهای عزاداری است.
رئیس شورای هیاتهای مذهبی خراسان رضوی گفت: هیاتها، عزاداری را در این استان و به ویژه مشهد بسیار پرشور برگزار می کنند و بطور معمول هزینه های مربوط به مراسم توسط افراد خود هیات تامین می شود.
وی افزود: 'علامت' یکی از محوریترین اقلام عزاداری و تنها وسیله شناسنامه دار در بین سایر اقلام است که در مشهد به آن 'علم' نیز گفته می شود.
حجت الاسلام صباغیان ادامه داد: علم چوب بلند و طویلی به ارتفاع شش متر است که سر آن پنجه ای برنجین می گذارند و پارچه های رنگین قیمت، پر و یا فلزهای ساخته شده به شکل ابزارآلات جنگی، دستان بریده و نخل به نشانه شهیدان کربلا به چوب می بندند و علم توسط علمدار که فرد قوی هیکلی است حمل می شود.
وی گفت: علامت یا علم قدمت زیادی داشته و از صدر اسلام تاکنون به عنوان یک نشان عزا در مقابل هیات مورد توجه بوده، حتی آیین و آداب ویژه ای برای حرکت دادن آن وجود دارد که پیرغلامان می توانند آن را بطور کامل تشریح کنند لذا این وسیله عزاداری از شناسنامه کالا برخوردار است.
رئیس شورای هیاتهای مذهبی خراسان رضوی افزود: مرکز ساخت علامت یا علم در اصفهان است و تنها بخشی از آن در مشهد تولید می شود. همچنین علم تنها وسیله ای از اقلام عزاداری است که دارای شناسنامه می باشد.
وی ادامه داد: در بین علما و مراجع تقلید برای استفاده یا عدم استفاده از علامت در مراسم عزاداری نظرات مثبت و منفی وجود دارد. برخی علم کشی را در مراسم غیرعقلانی و وهنی نسبت به شعائر دینی دانسته و استفاده از آن را در مراسم منع کرده اند.
او گفت: در مقابل برخی علما معتقدند که حذف علامت باعث رنجش مردم می شود لذا با اینکه استفاده از علامت در خیلی از شهرها ممنوع شده اما به دلیل جلوگیری از بروز برخی تعصبات استفاده از آن در مراسم عزاداری هیاتهای مذهبی در مشهد و تهران مجاز است.
وی افزود: 230 علم شناسنامه دار در خراسان رضوی به ثبت رسیده است. برای جلوگیری از آسیبهای احتمالی امسال همایش علمداران در مشهد برگزار شد تا آنان نسبت به خودداری از انجام برخی رفتارها و حرکات در مراسم و همچنین نگهداری از این وسیله توجیه شوند.
رئیس شورای هیاتهای مذهبی خراسان رضوی ادامه داد: هیاتهای مذهبی در این استان به ثبت رسیده و کد رسمی کشوری دارند بطوری که تاکنون هشت هزار و 100 هیات به ثبت رسیده که از این تعداد چهار هزار و 100 هیات در مشهد مستقر هستند.
وی گفت: کمک مالی اداره کل تبلیغات اسلامی به هیاتها بسیار محدود و فقط به چند هیات محوری و شاخص که کاربرد و تاثیر بالایی دارند تعلق می گیرد. سیاست دولت نیز بر حفظ مردمی بودن هیاتهاست تا از شور و هیجان عزاداریها کاسته نشود.

* هیاتها اقلام عزاداری را تهیه می کنند
نایب رئیس شورای هیاتهای مذهبی مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: هیاتهای مذهبی با هر بضاعت ملی سعی می کنند به منظور مراسم عزاداری بهترین اقلام را برای دستگاه سیدالشهدا(ع) تهیه می کنند.
محمدهادی حیدری فرد افزود: در مورد هیاتها و تهیه اقلام عزاداری فاصله طبقاتی بین مردم چندان مطرح نیست و به اصطلاح هیاتهای بالای شهر یا پایین شهر هر دو با هر توان مالی سعی می کنند مراسم را به بهترین نحو برگزار کنند که این مهم به علاقه و شور حسینی مردم مربوط می شود.
وی در مورد هزینه های تامین اقلام عزاداری گفت: معمولا افراد هیاتی سعی می کنند اقلام عزاداری را خود تهیه کنند به این نحو که زنجیرزنان خود زنجیرشان را تهیه می کنند یا سنج زنان یا طبالان خود وسیله مورد نیازشان را می خرند.
نایب رئیس شورای هیاتهای مذهبی مشهد درباره برخی قیمتها نیز اظهار کرد: در بازار مشهد قیمت پرچم از 45 هزار تا 65 هزار تومان، لباس سقا از 20 هزار تا 100 هزار تومان، طبل از چهار هزار تا 400 هزار تومان، زنجیر حداکثر 50 هزار تومان، سنج حداقل 100 هزار تومان و شال از چهار هزار تا 500 هزار تومان است.

* تولید داخلی 99 درصد اقلام عزاداری
رئیس اتحادیه صنایع دستی و گلدوزان مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: 99 درصد اقلام عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع) توسط صنعتگران و هنرمندان مشهدی تامین می شود و مرکز تولید بسیاری از این اقلام در مناطق مختلف شهر پراکنده است.
صادق ابراهیم زاده فرشچی افزود: مرکز تولید زنجیر در منطقه قلعه ساختمان، پرچمهای هیاتی در بازار رضا و منطقه اطراف حرم مطهر است و باقی صنایع دستی مانند گلدوزی و کنده کاری بر روی فلز نیز در مناطق دیگر شهر مشهد تولید می شوند.
وی بیان کرد: تنها برخی کتیبه های چاپی و بخشهای مختلف علامت در اصفهان تولید می شود اما سایر اقلام عزاداری نظیر طبل، دهل، سنج، زنجیر، لباس سقا، شال، کتیبه و پرچم در مشهد قابل تامین است.
رئیس اتحادیه صنایع دستی و گلدوزان مشهد ادامه داد: این شهر در تولید پرچم عزاداری و کتیبه ها در بین سایر نقاط کشور شهرت دارد و بسیاری از اقلام تولیدی خود را در این بخش به کشورهای عراق و حاشیه خلیج فارس نیز صادر می کند.
وی گفت: هرچند امسال صادرات اقلام عزاداری تولیدی مشهد به کشورهای عربی 30 درصد افت داشته اما بازار این نوع اقلام هیچگاه کساد نشده و هر سال بر حجم تقاضا در این بخش افزوده می شود.
فرشچی افزود: بعضا زنجیرهای تولیدی مشهد را در قالب محموله های 10 تنی به تبریز انتقال می دهند و نمونه هایی از این دست بسیار است.
وی ادامه داد: به رغم رکود در اقتصاد بازار اقلام عزاداری در مشهد هیچگاه از رونق نیافتاده و هر سال بر میزان عرضه و تقاضا در این بازار افزوده می شود بطوری که با کمبود اقلام مواجه می شویم و به همان نسبت هر سال آیینهای عزاداری در این شهر پرسوز و پرشورتر برگزار می شوند.
فرشچی درباره قیمت اقلام عزاداری هم گفت: قیمت برخی اقلام مانند پرچم بسته به نوع هنر و میزان کار انجام گرفته برروی آن و مرغوبیت جنس متفاوت است. برخی هیاتها سفارش کارهای هنری را می دهند که بعضا قیمت آن به 15 میلیون تومان هم می رسد.
وی افزود: اقلام عزاداری تولید شده درجه بندی و قیمت کالاهای درجه یک، دو و سه متفاوت است. برخی سفارشها برای تولید اقلام نادر بوده و اعضای هیات مبلغ بالایی برای آن می پردازند.
رئیس اتحادیه صنایع دستی و گلدوزان مشهد گفت: در مجموع قیمت ابزار عزاداری مناسب است و بطور میانگین قیمتهای اقلام در سال جاری نسبت به سال گذشته افزایشی نداشته است.
گزارشگر: میترا عبداللهی**منتشرکننده: حسین کریم زاده
7489/1858