تنش در روابط ایران و عربستان ادامه خواهد یافت؟/پرونده

محمد اکبری: سفر اخیر جناب آقای روحانی به آمریکا و سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل دارای ابعاد مختلفی بود که می توان جنبه های مختلف آنرا بررسی کرد. یکی از ابعادی که در سخنرانی به آن اشاره شد بحث عربستان و تنش هایی ست که در منطقه بوجود آورده است.[اینجـــــــــــــــــــا]

ایشان در بخشی از سخنانشان اشاره کردند: دولت عربستان سعودی اگر به تحقق چشم انداز تازه ای در توسعه خود و امنیت منطقه چشم دوخته است، باید از ادامه سیاست های تفرقه افکنانه، ترویج ایدئولوژی نفرت و تعرض به حقوق همسایگان باز ایستد، مسئولیت خود نسبت به حیات و حرمت زائران را بپذیرد و روابط خود را بر پایه احترام متقابل و مسئولیت پذیری در قبال ملتهای منطقه تنظیم کند.[اینجـــــــــــــــــــا]

سوالی که این نوشتار می خواهد به آن بپردازد این است که آیا باید گفت سیاست خارجی روحانی در قبال عربستان شکست خورده است؟ چرا در حالی که یکی از شعارهای رئیس جمهور در زمینه سیاست خارجی ارتباط قوی تر و بیشتر و گسترش روابط با منطقه بود ولی در عمل روابط سیاسی با بازیگر مهم منطقه ای یعنی عربستان نه تنها به جایی نرسیده بلکه شرایط بدتری هم بوجود آمده است؟ آیا همچنان که برخی از منتقدان دولت ادعا دارند، روابط با عربستان در دولت یازدهم به نسبت به دولت های نهم و دهم بدتر و به حالت منفعل گونه ای رسیده است؟ [اینجـــــــــــــــــــا]

در هر حال باید این موضوع را در نظر گرفت که روابط با عربستان در بدترین حالت خود در چند سال اخیر قرار دارد. اما باید شرایطی را در نظر گرفت که این جریان را باعث شده است و دولت یازدهم نقشی در بوجود آمدن آن ندارد. البته دولت یازدهم سعی خود را بر بهتر کردن روابطش با عربستان انجام داده است. مهمترین موضوعی که شاید درایجاد تنش بین ایران و عربستان دخیل بوده و ناراحتی عربستان را موجب شده است موضوع شکل گیری برجام و ایجاد توافق هسته ای و گام های مهمی که برای خارج کردن ایران از بحران هسته ای کرده است.[ اینجـــــــــــــــــــا ]

البته چیزی که در ظاهر بر شکل گیری تنش و ادبیات منازعه آمیز بین دو کشور تاثیر داشته واقعه منا و بعد از آن تعطیلی سفارت بین دو کشور بوده است.[ اینجـــــــــــــــــــا ] در دوران دولتهای نهم و دهم به هر سو ایران در شرایط بحران هسته ای قرار داشت و هر چند مذاکراتی شکل میگرفت اما عملیاتی و واقع گرایانه نبودند. در آن شرایط عربستان هر چند مسائل ایران را زیر نظر داشت ولی به گونه ای حرکتی در راستای تغییر و تحول منطقه از سوی ایران انجام نمی گرفت و پایه اصلی مذاکرات یعنی آمریکا که تاثیر بیشتری بر مذاکرات داشت به شکلی جدی در سطح وزیران وارد مذاکرات نشده بود.

عربستان به عنوان رقیب منطقه ای ایران نگران این بوده و است که با ایجاد روابط ایران و آمریکا حتی در موضوع خاص هسته ای و نه موضوعی دیگر به بازیگر حاشیه ای منطقه تبدیل شود و نقش کلیدی خود را از دست دهد. از این رو از شکل گیری هر نوع بحرانی فی مابین خود و ایران و یا هر کشور دیگری با ایران استقبال و حمایت میکند تا دوباره شرایط و وضعیت ایران را در چشم جامعه بین الملل امنیتی و ایران را بازیگری غیر قابل اعتماد نشان دهد.[اینجـــــــــــــــــــا]

از این رو جمهوری اسلامی ایران و دستگاه دیپلماسی آن نیازمند نوعی هوشمندی در رابطه با هر گونه مناسبات با عربستان است. چون عربستان با شرایطی که درگیر جنگ خود با یمن است فاقد آمادگی لازم برای وارد شدن به جنگ یا شرایطی خشونت آمیز با کشوری دیگر است و فقط قصد آن را دارد که هزینه های سیاست خارجی ایران را بالا ببرد و ایران را از رسیدن به منافعی که بعد از برجام در زمینه اقتصادی وسیاسی در حال رسیدن به آن است ناکام گذارد.[اینجـــــــــــــــــــا]

در نهایت می توان در پاسخ به سوالی که در ابتدا مطرح شد گفت آقای روحانی با دیدارهایی که در آخرین سفرخود به عنوان ریاست دولت یازدهم در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل با سران همسایه های خود مثل ترکیه، عراق و پاکستان داشت سفر موفقی را از لحاظ روابط منطقه ای داشت و می تواند تاثیرات مهم و بیشتری را در منقطه بگذارد حال آنکه در آخرین سفر دولت گذشته به سازمان ملل هیچ دیداری با سران کشورهای همسایه وجود نداشت.[اینجـــــــــــــــــــا]

49261