ورود دولت برای آبرسانی به روستاهای قشم/منطقه آزاد ضعیف عمل کرد

خبرگزاری مهر ، گروه استان‌ها - رضا زرگر: روستاهای جزیره قشم تا پیش از حضور رئیس جمهور در جزیره از نعمت لوله کشی آب شرب بی بهره بودند. آبرسانی با تانکر تنها راه تامین آب برای روستائیان بود که با قیمت های مصوب و گاهی با قیمتی بالاتر از مصوبه آب و فاضلاب روستایی قشم عرضه و مردم مجبور به خرید آب بودند.

کمبود آب شیرین در جزیره قشم به دلیل نبود رودخانه و آب‌های سطحی و همچنین شور بودن آب‌های زیرزمینی و افزایش تقاضا و جمعیت، مهاجرت به منطقه و مسافران فصلی به ویژه در ۶ ماه دوم سال، از مسائل و چالش‌های این منطقه به شمار می‌رود.

مطالعات مرحله اول طرح آبرسانی بندرعباس به جزیره قشم توسط مهندسان مشاور، براساس انتقال یک هزار و ‌۲۵ لیتر در ثانیه از مخزن غربی بندرعباس به قشم و تاسیسات بین‌راهی در اواخر سال ۱۳۶۵ انجام شد، در سال‌های بعد و در مرحله دوم مطالعات با حذف برخی نیازها و تجدیدنظرهای انجام شده توسط کارفرما، در سال ۱۳۷۶ مقدار انتقال آب به جزیره قشم به ۲۹۰ لیتر کاهش یافت. در این طرح سهم ساکنان روستاهای جزیره قشم از طریق چهار انشعاب به مقدار ۱۸۴ لیتر در ثانیه و سه آب شهر قشم به مقدار ۱۰۶ لیتر در ثانیه پیش‌بینی شده بود.

در سال نهایی این طرح مصرف سرانه ۲۱۰ لیتر در شبانه‌روز برای هر نفر پیش‌بینی شده بود، براساس توافق آبفار هرمزگان و آب منطقه‌ای این استان قرار انتقال ۲۰۰ لیتر آب شرب در ثانیه از خط انتقال بندرعباس ـ بندرخمیر به دبی گذاشته شد. به دلیل وقوع خشکسالی‌های اخیر ‌ذخیره آب سد میناب کفاف نیاز آبی شهر بندرعباس و بندر خمیر را نداشته و ‌اجرای خط انتقال زیردریایی نیاز به فن‌آوری پیشرفته و تامین هزینه‌های سنگین اجرایی و زمان‌بر بودن پروژه و عدم وجود منابع آب سطحی و زیرزمینی پایدار در منطقه، شرکت آبفار هرمزگان پس از انجام مطالعات جامع، به بهینه‌ترین گزینه تامین آب از طریق نصب و راه‌اندازی چندین دستگاه آب‌شیرین‌کن در مناطق مختلف دست یافته و در این راستا اقداماتی انجام داده است.

سفر رئیس جمهور که در نهمین روز فروردین سال ۹۴ جهت شرکت در نشست سالانه روسای هیئت امنای مناطق آزاد کشور به قشم صورت گرفت، همراه با افتتاح و بازدید از چند پروژه قشم و ابلاغ چند دستور به منطقه آزاد قشم برای ارائه خدمات به روستاهای جزیره قشم بود که این مهم علیرغم دستور مستقیم رئیس جمهور حداقل در آبرسانی به روستاهای قشم محقق نشد و شرکت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان با بهره گیری از اعتبارات ملی و استانی وارد عرصه آبرسانی به روستاهای جزیره قشم شد.

در حالی که حدود ۳۹ روستای جزیره قشم دسترسی مناسب به آب شرب ندارند، نیمی از ظرفیت تولید آب پروژه تولید همزمان آب و برق در این جزیره تعطیل است. در برخی مقاطع سال نیز به دلیل عدم ظرفیت تحویل گیری آب شیرین سازی شده ماژول اول این پروژه، آب شیرین سازی شده مجددا به دریا باز می گردد.

در حال حاضر دو واحد ۲۵ مگاواتی تولید برق دراین پروژه در مدار بهره برداری است که با استفاده از سوخت گاز به تولید برق می پردازد. از حرارت بازیافتی این دو واحد نیروگاهی به منظور شیرین سازی آب دریا استفاده می شود که اینکار، راندمان این نیروگاه ها را در سیکل مصرف و تولید انرژی به ۸۰ درصد رسانده است.

این پروژه که سال گذشته با سرمایه‌گذاری گروه مپنا و با مسئولیتِ «شرکت تولید آب و برق قشم مپنا» به سرانجام رسید و مورد بهره‌برداری قرار گرفت، قادر به تولید ۱۸هزار مترمکعب آب شیرین در روز است که نیاز نیمی از روستاهای جزیره به آب شرب سالم را تامین می‌کند. این پروژه در شمال جزیرۀ قشم و در فاصله ۷۵۰ متری از دریا و با اختصاصِ هزینه ۶۵ میلیون یورو اجرا شده است و در حال حاضر ظرفیت تولید ۵۰ مگاوات برق و شیرین‌سازی ۱۸هزار متر مکعب آب در روز را دارد.

بنا به قرارداد میان شرکت تولید آب و برق قشم مپنا و شرکت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان ظرفیت تولید ۹ هزار مترمکعب آب شیرین و آب‌رسانی به شبکۀ انتقال و توزیع آب فراهم آمده است و انتظار می‌رود با تکمیل تاسیسات انتقال و توزیع آب، دومین واحد ۹ هزار متر مکعبی تولید آب در تاسیسات مپنا نیز مورد بهره‌برداری قرار گیرد. پروژۀ تولید همزمان برق و آب قشم مپنا با هدف صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی و تأمین آب شرب سالم برای جزیرۀ قشم به سرمایه‌گذاری و طراحی و مهندسی گروه مپنا به انجام رسید.

اما نکته قابل توجه این است یکی از اهداف راه اندازی مناطق آزاد در کشور توسعه مناطق کمتر توسعه یافته با ظرفیت های مهم صادراتی و وارداتی است که جزیره قشم از دیرباز یکی از مناطق مهم وارداتی و صادراتی کشور بود ولی شکل گیری منطقه آزاد در این جزیره عایدی رضایت بخشی برای روستائیان نداشته است. و توسعه بیشتر با هدف تامین منافع منطقه آزاد در جزیره شکل گرفته است. توسعه راهها، احداث بزرگراه، توسعه اسکله ها و بنادر در این جزیره بیشتر با هدف توسعه صادرات و واردات بوده است.

در سالهای گذشته ورود و خروج خودروهای بومیان از جزیره به مقصد سرزمین اصلی یکی از چالشهای مهم بومیان منطقه با منطقه آزاد بوده است. مدیرانی که تا کنون سکان مدیریت، هدایت و اجرای سیاست های شورای مناطق آزاد کشور را در منطقه آزاد قشم به دست گرفته اند رویکرد خوبی در توسعه روستاها نداشته اند و در برخی از موارد محدوده ۳۰۰کیلومتری را دلیل عدم توجه به سایر مناطق جزیره قشم عنوان کرده اند.

این در حالی است که مناطق مهم ورودی و خروجی جزیره قشم در اختیار منطقه آزاد بوده و مردم شهری و روستایی بومی جزیره همیشه نگران سیاست های مدیران در روند گمرکی ها بوده اند. اما در ارائه خدمات و جذب نیروهای بومی در منطقه آزاد روستائیان کمترین بهره را برده اند تا آنجا که شوراهای شهری و روستایی جزیره قشم در نامه ای به رئیس جمهور خواستار مشارکت مردم در امور جزیره و داشتن نماینده در هیئت مدیره منطقه آزاد قشم برای دفاع از حق و حقوق مردم این جزیره شده اند.

سازمان منطقه آزاد قشم تا کنون برای محدوده خارج از ۳۰۰ کیلومتر مربع که منطقه ویژه اقتصادی است هیچ برنامه روشن اجرایی نداشته است.

آب شیرینکن ۱۵۰۰ متر مکعبی روستای باسعیدو را شاید می توان تنها پروژه خدماتی منطقه آزاد قشم در امور ابرسانی به مناطق روستایی عنوان کرد.

حمید رضا مومنی خرداد ماه امسال در مراسم افتتاح اسکله شهر درگهان، از آب رسانی به تمام روستاهای جزیره قشم نیز به عنوان یکی از مهمترین ماموریت های محوله ای نام برد که دکتر روحانی بر آن تاکید داشتند و اظهارداشت: متاسفانه به دلیل مشکلات مختلف موفق به انجام کامل این ماموریت نشدیم و امیدواریم با همکاری آب و فاضلاب روستایی مشکل آب ۶۷ روستای قشم تا پایان سال برای همیشه حل شود.