انتخابات دومای روسیه بر ساختار «انتخابات نسبی» استوار است/ حزب «روسیه واحد» اکثریت را در اختیار خواهد داشت

«حسن بهشتی‌پور» کارشناس مسائل روسیه با اشاره به برگزاری انتخابات پارلمانی روسیه در گفت‌وگو با خبرنگا ایلنا اظهار کرد: بازه زمانی فعالیت پارلمان روسیه در قدیم چهار ساله بود و در حالت کنونی به پنج‌ساله تغییر یافته است. روسیه دارای دو پارلمان (پارلمان دوما و پارلمان عالی) است که انتخابات ۱۸ سپتامبر مربوط به پارلمان دوما است. در روسیه قوه مقننه از دو پارلمان، اولی موسوم به شورای فدراسیون (سنا) با ۱۷۸ نماینده و دومی موسوم به دومای دولتی با ۴۵۰ نماینده  تشکیل شده است. دوره مجلس دومای روسیه در سال ۱۳۸۹ با اصلاح قانون اساسی از چهار سال به پنج سال افزایش یافت و به این ترتیب  نمایندگان این مجلس به مدت پنج سال نماینده پارلمان روسیه خواهند بود.

وی ادامه داد: مطابق با قانون انتخابات روسیه، ۲۲۵ نماینده دوما در حوزه‌های انتخاباتی منطقه‌ای (هر حوزه یک نماینده) انتخاب می‎شوند و ۲۲۵ نماینده دیگر توسط فهرست‌های حزبی معرفی می‌شوند. یعنی در سراسر روسیه رأی‌گیری برای فهرست کاندیداهای احزاب انجام می‌شود. هر حزب که آرای بیشتری به دست آورد، به همان نسبت سهم بیشتری از ۲۲۵ کرسی خواهد داشت که به فهرست احزاب اختصاص داده‌اند. در همین حال نماینده دومای کشوری نمی‌تواند به صورت هم زمان عضو شورای فدراسیون یا هر ارگان نمایندگی دیگر در شوراهای منطقه‌ای یا فدرالی یا شهری باشد. از جمله مهم‌ترین وظایف و اختیارات پارلمان روسیه تصویب بودجه کل کشور، انتصاب نخست‌وزیر و نظارت بر کار رئیس جمهور و دولت است.

دومای روسیه حق دارد نامزد پیشنهادی رییس‌جمهوری را برای تصدی پست نخست وزیری رد کند، اما رییس‌جمهوری می‌تواند مجدداً همان شخص یا شخص دیگری را معرفی کند. اگر پارلمان تا سه بار به کاندیدای نخست‌وزیری مورد نظر رئیس‌جمهوری رای نداد، رئیس‌جمهوری می‌تواند پارلمان را منحل کرده و انتخابات جدید برگزار کند. لذا باید گفت که نظام سیاسی روسیه به شدت بر محور فردگرایی و تمرکز گرایی متمرکز است و تحقق «بهار روسی» مانند آنچه که در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا شاهد بودیم،  حداقل در شرایط کنونی امکان پذیر نیست.

این تحلیلگر مسائل روسیه در تشریح وضعیت فعلی و گمانه‌زنی برای مشخص شدن خروجی انتخابات مذکور عنوان داشت: در حالت فعلی گمانه‌زنی می‌شود حزب روسیه واحد که پوتین و مدودف در آن حضور دارند، پیروز میدان باشد. احزاب دیگر مانند حزب کمونیست، حزب لیبرال دموکرات و حزب روسیه عادل هم در این رقابت شرکت خواهند داشت اما مسئله اصلی این است که ساختار فعلی روسیه به صورتی است که مخالفان نمی‌توانند تا حد زیادی در آن نفوذ کنند. باید به این نکته توجه کرد که احزاب در روسیه از تنوع زیادی برخوردار هستند و هر کدام بخشی از جامعه روسیه را نمایندگی می‌کنند؛ از احزاب افراطی راست تا احزاب افراطی چپ هم در این کشور فعالیت دارند اما اکثریت مردم هوادار احزاب چپ میانه مانند حزب کمونیست روسیه یا راست میانه مانند حزب حاکم روسیه واحد هستند. در این فضا چهره‌های بسیار زیادی کاندیدا می‌شوند که هر کدام بر اساس خط مشی احزاب یا خط مشی مستقل خود در این عرصه حاضر خواهند شد.

وی افزود: ساختار تایید صلاحیت‌ها در خصوص نامزدهای انتخابات پارلمانی به این شکل است که اگر کسی از سوی حزبی که در پارلمان حضور دارد، معرفی شود در رقابت‌ها شرکت می‌کند و تنها با معرفی شدن از سوی حزب متبوعش به عنوان کاندیدا تائید صلاحیت می‌شود. مگر آن که جرم یا تخلف محرز قضایی و کیفری مرتکب شده باشد. اما اگر از سوی حزب کاندیدا نشده باشد، برای تایید می‌بایست  تعداد معینی از افراد مورد وثوق جامعه در حوزه انتخابی که کاندیدا شده است،  امضای تائیدیه جمع کند و در آن صورت می‌تواند به عنوان نامزد  مستقل در انتخابات مجلس حضور پیدا کند.

فرایند رای‌گیری در روسیه به این صورت است که هر شهروند در روسیه می‌بایست در حوزه محل تولد یا محل زندگی خود اقدام به رای دادن کند. به عنوان مثال اگر کسی در مسکو زندگی می‌کند و در یک منطقه خاصی از این شهر اسکان دارد تنها می‌تواند در همان نقطه اقدام به رای‌دهی کند و در نقاط دیگر اعم از مناطق و شهرهای دیگر روسیه نمی‌تواند رای خود را به صندوق بیندازد. نظام انتخاباتی بر اساس دریافت کارت شرکت در انتخابات برای رای دادن در حوزه معینی پایه گذاشته شده است.

وی در پایان خلطر نشان کرد: در حالت فعلی عده‌ای بر این عقیده‌اند که نمایندگان حزب روسیه واحد (حزب حاکم ) می‌توانند بیشترین آراء را در انتخابات دومای روسیه کسب کنند. ممکن است جایگاه حزب حاکم در برخی از موارد نسبت به پنج سال گذشته قدری متزلزل شده باشد اما به هر حال تجربه چندین ساله در روسیه نشان داده است که حزب حاکم که در حالت فعلی «روسیه واحد» خواهد بود، پیروز میدان می‌شود. چراکه رهبری و یکی از چهره‌های کاریزمای این جریان، شخص ولادیمیر پوتین خواهد بود و همین موضوع می‌تواند در انتخابات دومای این کشور تاثیرگذار باشد. از منظر دیگر باید به این نکته توجه کرد که ممکن است دموکراسی در روسیه هدایت شده باشد اما به هرحال رقابت میان احزاب و گروه‌های سیاسی همچنان وجود دارد.