زنان دزد در دوره قاجاریه

افسانه روشن:در روزنامه‌های دوره قاجار اگرچه اخباری نیز درج شده که مربوط به ارتکاب دزدی از جانب مردان است، اما به نظر می‌رسد بیشترین مطالب در این خصوص از زنان آورده شده است. بنابر برخی مطالب، گاهی زنان در این اقدام با مردان هم‌داستان می‌شدند. در ولایت عراق (عراق عجم)، زنی با پسری هم‌دست شده و از چند خانه، اموالی به سرقت برده بودند. با شکایت صاحبان اموال، میرزا حسن‌خان، حاکم آن ایالت، داروغه و کدخدایان را ملزم به یافتن دزد کرد. پس از یافتن آنها، زن و مرد دزد را تنبیه کردند. [sup]1در موارد زیادی حرفه‌هایی که زنان به آن مشغول بودند، امکان دزدی را برایشان فراهم می‌کرد. به‌عنوان مثال دلاله‌ای که به یکی از حرم‌خانه‌های بزرگ دربار رفت و آمد داشت، جعبه جواهرات و اموالی دیگر را به سرقت برد. وی به آقا زین‌العابدین نایب فراموشخانه سپرده شد که بعد از گرفتن اسباب مسروقه حکم دیوانی درباره‌اش جاری شود. 2

نه تنها حرفه‌هایی چون قابلگی و دلالی و خدمتکاری، زن را در ارتکاب به دزدی یاری می‌کرد، بلکه نوع پوشش او امکان مساعدی در انجام دزدی برایش فراهم می‌آورد. به‌طوری که براساس برخی اخبار، حتی مردان به منظور دستیابی به مقاصد مختلف خود از جامه‌ زنان سوءاستفاده می‌کرده‌اند. طبق خبری از وقایع‌اتفاقیه در یزد، مردی که لباس زنانه بر تن داشته، از مغازه صرافی، جویای اشرفی زیادی شده بود، او را پس از پی بردن به حیله‌اش، نزد صاحب دیوان بردند، وی اعتراف کرده بود که از دست زنش فرار کرده و چون همه او را می‌شناسند، آن لباس را پوشیده تا پنهان بماند. اما «چون کذب قولش ظاهر بود او را نگاه داشته‌اند تا معلوم شود خیالش از آن حیله چه بوده است.» 3

در مواردی که مردی، جامه زنانه به تن می‌کرد، این احتمال دور از ذهن نبود که برای ارتکاب به دزدی به آن اقدام مبادرت کرده باشد. همان روزنامه نقل می‌کند که در استانبول مردی به نام قزخلیل، که لباس زنانه بر تن داشت، از حمام زنانه بیرون آمد؛ اما مورد سوءظن ماموران ضبطیه قرار گرفته و در نهایت معلوم شده که در کسوت زنانه با زنان در همه جا به مراوده می‌پرداخته است. پس از آن روزنامه مذکور خاطرنشان می‌کند که چون احتمال می‌رفته شغل وی دزدی باشد و از خانه و حمام‌ها اشیایی سرقت نموده باشد، او را در ضبطیه نگاه داشته‌اند.4

پی‌نوشت:

1-«عراق»، وقایع اتفاقیه، 3ربیع‌الاول1272، شماره254، ص6.

2-«دارالخلافه طهران»، 3رمضان1267، شماره22، ص103.

3- «یزد»، 8ربیع‌الاول1276، شماره477، ص2.

4- «اخبار دول خارجه»، 22جمادی‌الاخر1275، شماره417، ص5.

- نشریه مردمنامه