عید قربان؛ تجلی ایثار ابراهیمی در آزمون الهی

عید قربان جلوه گر تسلیم در پیشگاه معبود یکتا و یادآور زیباترین نمونه سرسپردگی انسان در برابر خداوند است. زمانی که حضرت ابراهیم(ع) از آزمونی بزرگ سربلند خارج می شود و ایمان، اخلاص و عشق خود را به خالق جهانیان نشان می دهد.
روزی که دومین فرستاده حق در برابر فرمان خالق خویش مبنی بر قربانی کردن فرزند خود سر تعظیم فرود می آورد و اینگونه بر نفس اماره پیروز می شود و اینچنین فرشته وحی می فرماید:«ابراهیم! تو از این آزمون سربلند بیرون آمدی؛ پس دوستی خدا گوارایت باد!» اکنون پس از گذشت چندین سده از این رخداد بزرگ حاجیان در مراسم حج به درگاه پروردگار خواسته های مادی را قربانی می کنند تا نشان دهند در این روز از تعلقات دنیوی رهایی یافته اند و به سر منزل مقصود نزدیک شده اند. مومنان برای جلب رضایت و خشنودی خداوند، قربانی های خود را در اختیار نیازمندان قرار می دهند و این گونه علاوه بر برکت های معنوی به یاری تهیدستان می شتابند.
در این روز خواندن دو رکعت نماز عید قربان، انجام دادن غسل و قربانی کردن که نماد اصلی این روز محسوب می شود، بر مسلمانان توصیه شده است.
امام خمینی(ره) در ارتباط با عید قربان فرموده اند: «عید قربان، عیدی است که انسان های آگاه را به یاد قربانگاه ابراهیمی می اندازد. قربانگاهی که درس فداکاری و جهاد در راه خدای بزرگ را به فرزندان آدم و اصفیاء و اولیای خدا می دهد...»
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت عید سعید قربان با «حجت الاسلام صادق گلزاده» معاون امور فرهنگی و پژوهشی مجمع جهانی تقریب مذاهب و پژوهشگر امور دینی به گفت و گو پرداخته است.
حجت الاسلام گلزاده درباره فلسفه عید قربان، گفت: این عید از بزرگترین عیدهای مسلمانان محسوب می شود و اختلافی در این روز میان مذاهب مختلف وجود ندارد و مورد توافق همگان به شمار می رود. در قرآن کریم واژه قربان دوبار و عید یکبار ذکر شده است و اهل بیت(ع) نیز در روایت های مختلفی به این روز اشاره کرده اند.
این پژوهشگر امور دینی، عید قربان را یاد آور آزمایش سنگین الهی از حضرت ابراهیم(ع) و ذبح حضرت اسماعیل(ع) دانست و بیان داشت: این عید بیانگر زیباترین نمونه تعبد انسان در برابر خالق هستی به شمار می رود. در یک حرکت نمادین حجاج با رفتن به قربانگاه در حقیقت عازم میدان مبارزه با نفس و وابستگی های دنیوی می شوند و در نتیجه خود را برای ایثار و فداکاری در عرصه های دیگر آماده می کنند.
موضوع قربانی کردن در راه خدا از زمان حضرت آدم(ع) وجود داشته و در طول تاریخ تکرار شده است که ماندگارترین آن منتهی به ذبح اسماعیل(ع) می شود که حضرت ابراهیم(ع) فرزند خود را برای قربانی به درگاه خداوند می برد و اینگونه در هنگام انجام دادن فرمان پروردگار با نزول وحی او را از این کار بازداشتند و فرمان آمد که یکتای بی همتا در برابر صبر و راستی آن حضرت ، گوسفندی را هدیه کرد و اینگونه ابراهیم(ع) را مأمور ساخت تا گوسفند را به جای اسماعیل(ع) ، قربانی کند.
معاون امور فرهنگی پژوهشی مجمع جهانی تقریب مذاهب در ادامه افزود: قربانی کردن که در دین اسلام به منظور قرب الهی است و در حقیقت به معنای قطع عَلَقه های مالی و دنیوی و مبارزه با هوای نفس به شمار می رود که تقوای قلب و روح را به دنبال دارد و در قربانی کردن بایستی به نیت قرب الهی و فراموش نکردن ضعیفان توجه شود و از همه مهمتر این که نباید بحث و فلسفه اصلی قربانی را که همان مبارزه با هوای نفس و جهاد با نفس اماره است، از یاد برد. ایثار جان و مال در راه خداوند از جمله آموزه های اسلام برای تکامل و رشد انسان به حساب می آید، به این معنا که انسان همه آنچه خالق یکتا به عنوان امانت در اختیار وی قرار داده است به دقت آن را باید در راه بندگی و تقوای الهی هزینه کند.
این پژوهشگر امور دینی با اشاره به اهمیت قربانی کردن و فلسفه آن در اسلام، توضیح داد: بحث های مربوط به عید قربان و قربانی کردن یک بخش از مناسک فقهی به حساب می آید اما یک نکته درباره اهمیت فلسفی آن، دوری جستن از هوای نفسانی است. بحث های هوس راندن، ثروت دوستی، مال پرستی و دور شدن از تمامی این موضوع ها، یک معنویت و عرفان خاصی می خواهد و قربانی کردن حضرت ابراهیم(ع) تنها یک نماد بود و خداوند می خواهد امامت را به خلیل الله(ع) بدهد، بنابراین بایستی آزمون های مختلفی هم از او بگیرد که بالاترین آنها امتحان او با حضرت اسماعیل (ع) فرزندی است که پس از عمری خداوند به ایشان عطا کرده و بدین شکل پروردگار وی را امتحان می کند.
وی با تاکید بر اینکه عید سعید قربان روز الگو گرفتن از ولی خدا است، تصریح کرد: در چنین روزی حضرت ابراهیم(ع)، یگانه فرزند خویش را به قربانگاه برد تا حقیقت بندگی و ایثار به درگاه الهی را به مسلمانان و جهانیان نشان دهد و اکنون وظیفه ما شناخت ولی خدا محسوب می شود زیرا او است که دین اسلام را در جامعه زنده نگاه می دارد. بدون ایمان، درک این لحظه قابل تصور نیست زیرا تمامی اینها به شرط داشتن ایمانی قوی شکل می گیرد.
حجت الاسلام گل زاده با تأکید بر اینکه هدف مناسک قربانی کردن، کمک به نیازمندان، گفت: باید در شریک کردن قربانی در این روز به مستمندان توجه داشت، در این موضوع درس های مختلفی از جمله همکاری و تعاون نهفته است. با قربانی کردن در این روز و تقسیم آن در میان مستمندان در واقع محبت و دلسوزی کردن را رواج می دهیم زیرا در جامعه با کمک به یکدیگر و دستگیری از هم یک انس و الفتی رخ می دهد که این موضوع باعث رحمت الهی می شود. قربانی کردن ابعاد اجتماعی دارد؛ کمک به نیازمندان نخستین بُعد آن به شمار می رود و یک تمرین برای جوامع بشری تا اگر تضادی در منافع فردی و گروهی ایجاد شد افراد به نفع منفعت و مصالح عمومی جامعه از منافع فردی خود بگذرند. برپایه آنچه در سوره حج بیان شده برمی آید که گوشت های قربانی در مناسک حج را به مصرف مستمندان می رسانند و همین امر به فقیران و نیازمندان کمک می کند.
این پژوهشگر امور دینی خاطر نشان کرد: عید قربان پیامی جهانی دارد که تمام بشریت و انسان های موحد را دعوت به پرستش خدای یکتا کرده و به آنها توصیه می کند برای خالق خود شریک قایل نشوند و به انسان های آزادی خواه اعلام می کند که زیر سلطه انسان های بدخواه و حکومت طاغوت نروند. عید قربان باید الگوی وحدت مسلمانان شود و در شرایطی که دشمنان در صدد ایجاد تفرقه هستند با تبعیت از رهنمودهای رهبری، انسجام و وحدت خود را بیش از گذشته حفظ کنیم تا اقتدار کشور دو چندان شود.
معاون امور فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب با تأکید بر اینکه قربانی واقعی این است که ما همه داشته های خود را در هر دوره و زمانه برای ترویج دین خدا و احیای فرمان الهی صرف کنیم، بیان داشت: خداوند برای ایجاد عادت به این رفتار حسنه، مناسکی را در عید قربان به صورت واجب برای حاجیان تعریف کرد تا نمادی برای ریختن خون در راه خدا با سرمایه شخصی باقی ماند.
درسی که ما باید از عید قربان بگیریم این است که در راه خدا چه چیزی را بایستی قربانی کنیم و بهترین پیشکشی که می توانیم به محضر خداوند داشته باشیم چیست و این موضوع دیگر منحصر در قربانی کردن یک گوسفند نیست. ما باید عقل، نفس، وقت، علم و... که ارزشمندترین متاع زندگی است به پیشگاه پروردگار اعطاء کنیم این امر می تواند بزرگترین قربانی به حساب آید.
وی با تاکید بر اینکه مسلمانان باید در این روز به اقامه نماز عید سعید قربان اهتمام ویژه ای داشته باشند، یادآور شد: مسلمانان همواره با اتحاد، همدلی و اقامه نماز عید قربان نقشه های دشمنان اسلام را خنثی می کنند؛ امسال نیز هم چون سال های گذشته مردم ولایت مدار ایران اسلامی با وحدت و همدلی این حضور را به استکبار جهانی و هم پیمانانش نشان خواهند داد.
حجت الاسلام گل زاده در پایان با اشاره به حادثه منا در سال گذشته گفت: همه شهدای منا گرامی هستند و باید تلاش کنیم که برپایه بیانات رهبر معظم انقلاب یاد و خاطر آن ها هرگز فراموش نشود. امروز جهان اسلام با اتحاد و همبستگی بایستی عوامل موثر در این رویداد را شناسایی کنند و مسببان آن را به مجازات برسانند.
*گروه اطلاع رسانی
**پژوهشم**9117**2002**9131