فرش ترکمن ظرفیتی مطلوب در اشتغال پایدار و رونق اقتصاد گلستان

به گزارش ایرنا، یافتن راهکارهایی برای رفع مشکل بیکاری، ایجاد اشتغال پایدار، رونق اقتصادی و افزایش درآمد برای مردم منطقه نیز توجه و حمایت بیشتر از حوزه فرش، صنایع دستی و تولیدات این بخش ها را ضروری کرده است.
در این ارتباط حسن صادقلو استاندار گلستان در نشست هایی با مسوولان دستگاه ها و برنامه ریزان اقتصادی منطقه از ظرفیت های موجود در استان از جمله تولید فرش دستباف قوم ترکمن به عنوان یک پتانسیل در حوزه تولید تام برده و خواستار بهره گیری از این توانمندی در ایجاد اشتغال پایدار و رونق اقتصادی استان شد.
امروزه افزون بر 70 هزار نفر که بیشتر از قوم ترکمن هستند در استان گلستان به صورت سنتی و با کسب تجربه از نسل قبل به بافت قالی مشغول هستند.
از این تعداد حدود 31 هزار دارای کارت شناسایی قالیبافی می باشند.
به گزارش ایرنا، نقوش فرش اصیل ترکمن ذهنی یا حفظی بافت است و زنان ترکمن در تولید این دستبافت، آرمان ها و اندیشه هایشان را با رنگ های دلخواه بر روی تار قالی گره می زنند تا تابلویی زیبا و مانا پیش روی بینندگان قرار دهند.
هزاران نفر در حوزه تولید ،بازاریابی و فروش فرش ترکمن در گلستان فعالیت می کنند، تار و پود فرش های ترکمن را اغلب زنان و دخترانی گره می زنند که از کودکی، یکی زیر دو تا رو، لالایی دلنواز مادران آنها بوده و امروز هنر آنها شهره جهان است.
بر روی فرش دستباف ترکمن که گفته می شود بیش از شش هزار سال سابقه دارد در طول این سال ها بیش از ‎ 811طرح و نماد بافته شده است.
طرح هایی که ترکمن ها در بافت فرش به کار می برند، بیشتر شکسته و هندسی و شبیه طرح های بخارایی می باشد که به آن ˈآخالˈ می گویند. زمینه این نوع قالی ها مزین به کتیبه ها و یا قاب های لوزی شکل است که به کمک خطوط متقاطع به هم ارتباط یافته اند.
نقوش اصلی دستبافته های ترکمن ها ˈگل یا تمغاˈ یعنی برکه آب است و به گل های لوزی شکل یا هشت ضلعی اطلاق می شود.
مهمترین این نقوش و گل هایی که در بافته های ترکمن مورد استفاده قرار می گیرد، عبارت از ˈماری گل، ناب گل، قفسه گل، درناق گل، تکه گل، انسی، قزل ایاق، تونیک گل، قوش گل، آوغان گل، تاج خروز، پنجاراگل، آق نقش، گل پنجه، ارساری گل، دالی، بشیرˈ، است.
در گذشته فرش های ترکمنی بر روی دستگاه های افقی (زمینی) بافته می شد، از جمله طرح های معروف می توان به ترکمن قاشقی، ترکمن آخال (بخارا) و یا طرح چشم غزال و همچنین طرح چهار فصل که مخصوص بافندگان ایل تکه است، اشاره کرد.
در سال های اخیر استفاده از دارهای عمودی نیز دراستان رونق یافته و چله کشی نیز به صورت تلفیقی صورت می گیرد.
فرش های ترکمن در اندازه های بین 1تا 12 متر مربع و در رنگ های قرمز لاکی، آبی سرمه ای، سبز پر رنگ، سفید و بژ بافته می شود.
بافندگان ترکمن پس از اینکه یک رج بافته شد، برای فشردن پود بر روی رج بافته شده و شروع رج بعدی، دونفری شانه (دفتین) را می کوبند و سعی می کنند ضرب پای اسبی را تقلید کنند که چابک سواری ترکمن با آن می تازد، در این بافت؛ گاهی صدای پای اسب نزدیک وگاهی دور می شود.
رنگ مورداستفاده در فرش ترکمن محدود است ،ولی رنگ هایی که در گذشته برای بافت فرش استفاده می شد شامل پنج رنگ سفید، سیاه، سبز تیره، لاکی تیره، لاکی متمایل به زرد بوده که استفاده از این رنگ ها از سوی مرحوم 'نیازمحمد نیازی' استاد به نام این هنر به 12 رنگ رسید.
رنگ هایی که به فرش دستباف ترکمن اضافه شده شامل طوسی، دارچینی، عبایی، قهوه ای روشن، قهوه ای تیره، طلایی، نخودی و آبی آسمانی است.
به گزارش ایرنا طبق برخی آمارها، سالانه حدود 600 مترمربع تابلو فرش، 500 مترمربع فرش و 17 هزار مترمربع گبه در استان گلستان تولید می شود.

*ایجاد خوشه صنعتی فرش
مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی گلستان برای رونق و حمایت از فرش دستباف ترکمن از ایجاد خوشه صنعتی فرش خبر داد.
حجت اله خلیل زاده افزود: خوشه فرش دستباف گلستان شامل تولیدکنندگان فرش دستباف، تامین کنندگان مواد اولیه، فروشندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان، طراحان، رنگرزها، قالیشویان، رفوگران، ارگان های ارایه دهنده خدمات کسب و کار و سازمان های دولتی مرتبط و ذینفعان این حوزه در استان است که سعی بر برقراری و تعاملی پویا میان تمامی ذی نفعان برای دستیابی به هدف اصلی خوشه دارند.
وی همچنین برگزاری نمایشگاه و جشنواره استانی فرش دستباف و صنایع دستی ترکمن در شهر بندرترکمن را فرصت مغتنم در راستای گسترش فرهنگ و هنر این قوم و عرضه بهتر محصول تولید شده فرش دستباف به بازار بیان کرد.
به گزارش ایرنا نمایشگاه و جشنواره استانی فرش دستباف و صنایع دستی ترکمن از 14تا 18 شهریور در محل اسکله بندرترکمن در حال برگزاری است.

*فرش ترکمن جلوه نمایی هنر دستان بانوان
مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری گلستان نیز با اشاره به ارزش فرش و صنایع دستی ترکمن و جلوه نمایی این هنردست بانوان ایرانی درتمام دنیا، گفت: فرش و صنایع دستی ترکمن هنوز جایگاه و ارزش واقعی خود را پیدا نکرده اند و این امر تلاش بیشتری را می طلبد.
به گفته کلثوم غفاری؛ دولت با پرداخت تسهیلات با سود کم در خصوص حمایت از هنرهای دستی گام های موثری برداشته است و برنامه های حمایتی از این قشر زحمتکش مستمر خواهد بود.
وی از مسوولان خواست تا استعدادهای این حوزه شناسایی و حمایت های لازم از آنها در دستور کار قرار گیرد.
غفاری ادامه داد: قالیبافی در اشتغال و درآمد زایی زنان و دختران روستایی منطقه ترکمن صحرا نقش بنیادی دارد و برای رونق و توسعه نیازمند حمایت است.
مدیرکل امور بانوان وخانواده گلستان افزود که این حوزه نقش بسزایی در تحقق برنامه های اقتصاد مقاومتی نیز دارد.

* به روز رسانی تولید فرش ترکمن
محمود ربیعی معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری گلستان نیز بر توجه به سلیقه مشتریان فرش ترکمن تاکید کرده و گفت: فرش اصیل ترکمن باید با به روز رسانی تولیدات، مدرن نمودن طرح و نقشه و افزایش کیفیت، تولیدی مطابق ذائقه مشتریان به بازار عرضه کند.
وی همچنین با اشاره به شعار امسال و محورهای 24 گانه اقتصاد مقاومتی در بیانات رهبر معظم انقلاب گفت: پنج محور مهم در اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی در حوزه فرش دستباف قابل اجرا بوده و باید مورد توجه قرار گیرد.
به گفته وی؛ نخستین محور درون زا بودن اقتصاد است بدان معنا که تولید با کیفیتی در درون جامعه و توسط اقشار مختلف جامعه انجام شود که در این بخش فرش دستباف ترکمن در حوزه صنایع دستی یک برند است.
ربیعی ادامه داد: در بحث برون گرایی نیز توجه به بازارهای خارج از کشور، شناسایی نیازهای بازار و سلیقه و خواسته مشتریان در بحث صادرات فرش مهم بوده و باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
وی اضافه کرد: بازاریابی؛ علمی است که باید به آن توجه نمود و از آنجا که بازار همیشه سیال است و تغییر می کند لازم بوده نیازهای مشتریان شناسایی و براساس نیاز آنها فرش تولید شود.
ربیعی گفت: عدالت محوری نیز به معنی تولید درآمد و توزیع عادلانه آن و توجه به دهک های متوسط و پایین جامعه است و غالب تولید کنندگان فرش دستباف نیز در این گروه قرار دارند.
به گفته وی؛ باید در جهت تجاری سازی فرش، بازارسنجی، شناخت مشتریان و سلیقه آنها حرکت کنیم و به بازارهای جهانی راه یابیم.

*فرش ترکمن یک برند در گلستان
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت نیز معتقد است که فرش دستباف ترکمن برای گلستان یک برند به شمار می رود و برگزاری نمایشگاه فرش دستباف و صنایع دستی استان یکی از اقدام ها در جهت شناساندن هر چه بیشتر این هنر دست است.
حسینقلی قوانلو یکی از اقدام های مهم وزارت صنعت، معدن و تجارت در جهت حمایت از فرش دستباف را قرار دادن این هنر صنعت در رده کالاهای ایرانی قابل خرید از طریق کارت اعتباری بیان کرد.
وی پایانه فرش دستباف و صنایع دستی را نیز از اقدام های کارگروه توسعه صادرات استان در راستای حمایت از فروش و توسعه صادرات این محصولات نام برد و افزود: پایانه صادراتی فرش و صنایع دستی می تواند به افزایش صادرات فرش دستباف کمک نماید.
قوانلو همچنین تاکید کرد که تولید کنندگان فرش دستباف با تولید بدون در نظر گرفتن سلیقه مشتری امروزی نه تنها صادرات که حتی بازارهای داخلی را هم از دست خواهند داد و لازم است با حفظ نقوش ترکمن، براساس نیاز و سلیقه بازار فرش های باکیفیت تولید شود تا بازارهای جدیدی را بدست آورد.
به گفته وی؛ کنسرسیوم های صادراتی برای ایجاد برند مشترک نیز می تواند به توسعه این هنر صنعت بویژه در بخش فروش کمک کند که خوشه فرش استان از آن جمله است.
کنسرسیوم صادراتی ترکیبی داوطلبانه از چند شرکت، با هدف گسترش کالا و خدمات اعضا در خارج از مرزهای کشور و تسهیل صادرات این محصول از طریق یک اقدام مشارکتی است.
با این وجود، برای استفاده بهینه از ظرفیت تولید فرش دستباف ترکمن لازم است بیش از گذشته در امر تبلیغات، آموزش و تحقیق، مشارکت دادن همه دستگاه های مرتبط دررفع موانع فراروی این صنعت که از گستردگی بالایی در سطح استان برخوردار است، سرمایه گذاری و از مزایای آن در ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی گلستان استفاده شود.
گلستان با افزون بر 20 هزار کیلومتر مربع وسعت در شمال ایران و در همسایگی کشور ترکمنستان قرار دارد، یک میلیون و 900هزار نفر جمعیت این استان از اقوام مختلف همچون فارس ، کتولی ، ترکمن ، سیستانی و دیگر قومیت ها هستند.
6204/1648