«هنر کوچ‌رو» به ایران می‌رسد/ تجربه موفق هنر محیطی در مجارستان

به گزارش خبرنگار مهر، از ۵ مرداد ماه نمایشگاهی از هنر محیطی ایران به دعوت موزه «کنشتاله» مجارستان برپا شده است که تا ۲۵ مهرماه ادامه دارد. صبح امروز، ۱۵ شهریور ماه محمود مکتبی هنرمند محیطی و کیوریتور این نمایشگاه در نشستی که در محل خبرگزاری هنر برپا شد در جمع خبرنگاران به تشریح فعالیت هنرمندان محیطی در این نمایشگاه و همچنین حضور هنر محیطی ایران در پروژه هنر محیطی «هنر کوچ رو» پرداخت.

وی در ابتدای نشست درباره نمایشگاه هنر محیطی ایران در مجارستان گفت: این روزها در موزه کنشتاله مجارستان رویداد هنر محیطی در سه بخش برپاست که یکی از بخش های این نمایشگاه به نمایش آثار بین المللی و یک بخش به نمایش آثار هنرمندان محیطی مجارستان اختصاص دارد و در این میان به دعوت این موزه یک بخش مجزا به هنرمندان محیطی ایران اختصاص پیدا کرده است که در این بخش ۳۷ هنرمند محیطی آثار خود را به شکل های مختلف ارائه کرده اند.

این هنرمند با اشاره به تاریخچه هنر محیطی در کشور مجارستان که به سال ۱۹۷۰ باز می‌گردد درباره برپایی نمایشگاه مجزایی از هنر محیطی ایران در این موزه بیان کرد: سال ۲۰۱۵ من کیوریتوری نمایشگاه محیطی در رومانی را داشتم که ۵ هنرمند محیطی دیگر هم در آن رویداد مرا همراهی می کردند و علاوه بر نمایشگاه یک ورک شاپ هم برگزار کردیم و چند سخنرانی درباره هنر محیطی در ایران صورت گرفت. در واقع آن نمایشگاه برای اولین بار یک نمای کلی از آنچه در این سال‌ها در هنر محیطی ایران رخ داده به نمایش می گذاشت. در آن نمایشگاه علاوه بر هنرمندان ایران و رومانی، هنرمندانی از مجارستان هم حضور داشتند.

مکتبی ادامه داد: شهردار بوداپست بازدید ویژه‌ای از این نمایشگاه داشت و بسیار علاقمند بود مشابه این اتفاق در بوداپست و در چند گالری برپا شود و ما در دانشگاه های بوداپست سخنرانی داشته باشیم و ورک شاپ برپا کنیم. همزمان از طرف موزه کنشتاله مجارستان به ما این پیشنهاد داده شد که در رویداد هنر محیطی این موزه شرکت کنیم و از آنجایی که موزه کنشتاله معتبرترین موزه مجارستان است ما هم این پیشنهاد را قبول کردیم. ضمن اینکه هنرمندان بزرگی از دنیا در این نمایشگاه حضور داشتند.

تعداد بالای هنرمندان زن در عرصه هنر محیطی منتقدان را شگفت زده کرد

وی درباره جذابیت های نمایشگاه هنرمندان محیطی ایرانی در این موزه که با عنوان «اکو آوانگارد» به نمایش درآمد از دید منتقدان اروپایی نیز توضیح داد: منتقدان بسیار شگفت زده بودند که هنر محیطی در کشور ما به این گستردگی پیگیری می شود و همچنین تعداد بالای هنرمندان زن و کیفیت کارها برایشان جالب توجه بود.

مکتبی با بیان اینکه از نظر او پس از برگزاری چنین نمایشگاهی باید از بخش پیشینه هنر محیطی ایران بگذریم و به سمت دوره جدیدی در عرصه خلق آثار هنر محیطی گام برداریم در این باره بیان کرد: در ایران بین ۱۰ تا ۱۲ سال است که هنر محیطی ایجاد شده و رشد کرده است و به نظر می رسد این سال‌ها را می توان به عنوان پیشینه هنر محیطی در ایران در نظر گرفت. اما وقت آن است تا تغییری در این عرصه ایجاد شود. هنرمندان دهه اول کسانی بودند که بدون هیچ چشمداشتی به دل طبیعت می رفتند و اثر محیطی خلق می کردند. این افراد نگاهشان نه به مارکت هنر بود و نه می گذاشتند تمسخر جامعه دانشگاهی و هنری تاثیری روی انگیزه هایشان بگذارد چون در اوایل کار این شکل از هنر برای جامعه هنری به عنوان فعالیت هنری پذیرفته شده نبود.

وی با تایید این نکته که در ورود هنرهای محیطی به ایران بخشی از کارها کپی یا الهام گرفته از کارهای دیگر هنرمندان خارجی بود، گفت: در زمان شکل گیری یک هنر تاثیر پذیری و حتی برخی کپی کاری ها طبیعی است اما به جرات می گویم بخش عمده آثاری که در این یک دهه خلق شدند ناب هستند. آنچه در دوره جدید به آن نیاز داریم جدی گرفتن بخش آموزش در این عرصه است.

این هنرمند جوان از انتشار چهار کتاب در حوزه محیط زیست تا آخر سال ۹۵ خبر داد و گفت: ما در عرصه هنر محیطی منبعی در دسترس نداریم اما به نظر ترجمه چهار کتابی که به زودی منتشر می شود می تواند در این راه بسیار کارساز باشد.

شکل ارائه هنر محیطی در دنیا تغییر کرده است

در بخش دیگری از نشست این کیوریتور و هنرمند محیطی درباره نحوه ارائه آثار هنرمندان ایرانی در این نمایشگاه با توجه به اینکه در فضای بسته برپا شده بود، توضیح داد: شخصا موافق نیستم هنر محیطی قابل ارائه در موزه یا گالری نیست. درست است که در ابتدای شکل گیری این هنر ، هنرمندان محیطی برای بیرون زدن از فضای بسته گالری ها به طبیعت رجوع کردند اما در حال حاضر هنرمندان مطرح دنیا در این عرصه آثارشان در گالری ها و موزه ها نمایش داده می شود و حتی دیگر هنر محیطی قابل خرید و فروش است.

مکتبی ادامه داد: در این نمایشگاه هم فضای طبیعی کار هنرمند در فضای موزه بازسازی شده بود تا هنرش را ارائه دهد و حتی درختی به فضای موزه آوردیم و شرایطی برای این درخت فراهم کردیم که بتواند در این مدت زنده بماند. عکس هایی هم ارائه شده بود از هنر محیطی که توسط هنرمند در طبیعت خلق شده و از بین رفته بود و یا ویدئو آرت هایی از فرایند شکل گیری یک اثر محیطی به نمایش درآمد.

این هنرمند با بیان نمونه هایی از هنر محیطی که توسط هنرمندان مطرح خلق شده اند و تاثیرگذاری بسیاری داشته اند به تاثیرگذار نبودن هنر محیطی در ایران اشاره کرد و گفت: در ایران درباره محیط زیست و به طور خاص درباره زاینده رود و دریاچه ارومیه کارهای خوبی صورت گرفته است اما هیچ کدام آنقدر تاثیرگذار نبوده که تغییری در مسیر جامعه ایجاد کنند. بخشی از این اتفاق به خاطر فرهنگ ماست و بخشی به دلیل اینکه مسئولان این انتقادها را جدی نمی گیرند. کار هنرمند این نیست که با یک اثر بتواند دریاچه ارومیه را نجات دهد. این کار را ظاهرا یک دولت هم نمی تواند انجام دهد اما به نظرم کار هنرمند محیطی بیش از این است که یک چیدمان در دریاچه انجام دهد و چند عکس بگیرد و تمام. ما هنرمندی در آمریکا داریم که یک فراخوان می دهد و به دنبالش ۱۱ هزار اصله درخت در یک تپه توسط مردم مختلف کاشته می شود یا یک هنرمند دیگر یک زباله دانی را تبدیل به مزرعه می کند و....به گمانم ما بیشتر فرهنگ شعاری داریم و این در عرصه هنر ما هم مشهود است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه در دنیا هنر محیطی ایران را با این ویژگی می شناسند که هنرمندش می تواند در اقلیم های متنوعی اثر محیطی خلق کند بیان کرد: این اقلیم متنوع برای ما هنرمندان محیطی امکان بسیار مهمی است.    

مکتبی همچنین از برگزاری نمایشگاهی با حضور هنرمندان محیطی مجارستانی در تهران در سال ۲۰۱۷ خبر داد.

«هنر کوچ رو» پس از آفریقا به ایران می آید

در ادامه نشست این هنرمند از حضورش در پروژه «هنر کوچ رو» که ۱۷ شهریور تا ۱۶ مهرماه در آفریقای جنوبی برپا خواهد شد خبر داد و به بیان توضیحاتی درباره این رویداد بین المللی پرداخت. به گفته وی، در پروژه «هنر کوچ رو» هنرمندانی از نقاط مختلف جهان در طبیعت یک منطقه گرد هم می آیند و شروع به فعالیت می کنند.

 این پروژه از سال ۲۰۱۴ در کره جنوبی آغاز شد و تا ۲۰۱۸ هم ادامه خواهد داشت و در پاییز نیز این رویداد با حضور ۹ هنرمند بین المللی و ۱۲ هنرمند ایرانی در کشور ایران برگزار می شود. هر سال در یک مقطع مشخص هنرمندانی با گرایش های مختلف هنر محیطی همچون «نیچر آرت» یا «اکو آرت» در این پروژه از قاره های مختلف جهان گرد هم می آیند. در این پروژه ۲۶ کشور و بیش از ۵۰ گروه و مرکز هنری مشارکت دارند. سال ۲۰۱۵ این برنامه در هند برگزار شد و قرار است به زودی در آفریقای جنوبی و سپس ایران دنبال شود.

وی در توضیح بیشتر این رویداد گفت: در کشور آفریقا ۸ هنرمند در بخش بین المللی از کشورهای آلمان، کره جنوبی، ایران، سوئد، فرانسه حضور دارند که به چهار گروه تقسیم می شوند و با هنرمندان آفریقا سفری به شهرها و مناطق مختلف این کشور خواهند داشت و آثاری را در طبیعت و با متریال هایی که طبیعت در اختیارشان می گذارد خلق می کنند و سپس به مدت یک هفته در یک جا جمع می شوند و با متریالی که در اختیارشان گذاشته می شود هنر محیطی خلق می کنند.

مکتبی که نماینده ایران در این رویداد است درباره ایده شکل گیری این پروژه نیز گفت: فلسفه پروژه «هنر کوچ رو» ادامه همان رویداد کوچ است که در همه جهان رخ داده و می دهد. اینکه هنرمندان در این رویداد باید به طبیعت بروند و بدون تخریب آن و بر اساس فضا و داده های طبیعت دست به خلق هنر بزنند. اساس این پروژه هم ورک شاپ است.

نمایشگاه «اکو آوانگارد» از پنجم مردادماه تا بیست‌وپنجم مهرماه ۱۳۹۵ در مجارستان و به دعوت موزه «کنشتاله» این کشور برپاست.